در مناظره سوم چه گذشت؟
مناظره پنج نفر از اهالی مطبوعات با موضوع آسیب شناسی وضعیت مطبوعات کشور در برنامه مناظره شبکه یک برگزار شد.
به گزارش باشگاه خبرنگاران به نقل از روابط عمومی سیما ، در این مناظره محمد جعفر محمدزاده، معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد جزو غایبان بود و صندلی اش به نشانه حاضر نشدن در مناظره خالی بود. مجری برنامه به این نکته اشاره کرد که ایشان قول داده اند در برنامه حاضر شوند ولی به وعده خودشان عمل نکرده اند. ایشان می توانند همین الان به استودیو بیایند و یا به سوالات مهمانان تلفنی پاسخ گویند.
مرتضی حیدری، در ابتدای برنامه با اشاره به اصل 24 قانون اساسی و ظرفیت های قانونی برای فعالیت مطبوعات این سوال را مطرح کرد که آیا کیفیت و تیراژ مطبوعات در ایران متناسب با تعداد قشر تحصیلکرده کشور و ظرفیت های قانونی هست یا خیر.
در ادامه برنامه مستندی پخش شد که در آن عملکرد مطبوعات در سال های گذشته اشاره شده بود. در این مستند گفته شد: در سال های پس از انقلاب نقش های متفاوتی ایفا کردند. گاه روایت گر حماسه های جبهه ها بودند و گاه ابزار گروه های سیاسی شدند. این پدیده همیشه جنجالی این روزها حال خوشی ندارند.
در این مستند با اشاره به پایین بودن تیراژ، اقتصاد مطبوعات و کاهش تاثیرگذاری مطبوعات با وجود سایت های خبری این سوال را مطرح کرد که در دولت یازدهم مطبوعات چه رویکردی باید داشته باشند.
این مستند با بیان این که رییس دولت یازدهم از مطبوعات گلایه هایی هم داشته است بخشی از گلایه های روحانی درباره گمانه زنی های مطبوعات در ایام رای اعتماد به وزرا را پخش کرد.
کاظم انبارلویی، سردبیر سابق روزنامه رسالت به عنوان اولین سخنران گفت: مطبوعات، احزاب و دانشگاه سه پدیده مدرن هستند که به جامعه ایران وارد شده اند. خاستگاه این سه پدیده مدرنیته است و جریان مدرنیته در مطبوعات به دنبال بازگشت استبداد و استعمار خارجی است. در انقلاب اسلامی چون رهبری نهضت خود یک رسانه بود این توفیق را بدست نیاوردند.
وی با بیان این که در دوران اصلاحات بیش از 2 هزار شبهه به مبانی دینی وارد شده است گفت: حساب مطبوعاتی که طرفدار نظام و انقلاب و مردم هستند از بقیه جداست. ما جمع شده ایم که ببنیم چگونه در دولت آینده می شود با جریان منحط مدرنیته مقابله کنیم.
انتقاد از مطبوعات دولتی
راه چمنی، سرپرست روزنامه همبستگی و صاحب امتیاز روزنامه اسرار در ادامه مناظره گفت: از صدا و سیما برای ترتیب دادن این برنامه تشکر می کنم. من از صدا و سیما این انتظار را دارم که برنامه احزاب ادامه پیدا می کرد تا به نتیجه خوبی می رسیدیم و در مجلس قوانین لازم تصویب می شد. متاسفانه جلسه قبلی ناقص بود و امیدوارم جلسه دیگری هم باشد.
وی مطبوعات را رکن چهارم دموکراسی خواند و ادامه داد: مطبوعات وظیفه دارند آگاهی های عمومی جامعه را ارتقا دهند و سخنگو و چشم مردم هستند. بنابراین باید بازگو کننده مشکلات مردم باشند. تبیین اهداف قانون اساسی هم از دیگر کارکردهای مطبوعات است.
صفی زاده مدیر مسوول روزنامه ابرار در این مناظره با اشاره به مستند پخش شده اظهار کرد: در این گزارش به حمایت های دولت نهم و دهم از مطبوعات خودش اشاره نشد.
وی افزود: مطبوعات دولت ساخته و مطبوعاتی که یک شبه بدون ضوابط مجوز گرفته اند از درآمدهای زیادی برخوردارند. آنچه که مورد نظر مردم است در این ها درج نمی شوند و آنچه که دولتی ها القا می کنند در مطبوعات دولت نهم و دهم درج می شد. در هشت سال پیش آگهی های دولتی را کمتر به مطبوعات غیر دولتی می دادند و رایانه های را قطره چکانی به روزنامه های آزاد می دادند. این روزنامه ها که اشکالات دولت را چاپ می کردند با تیراژ کمتر به فروش می رسیدند. چون مردم با واقعیات و آمار صحیح روبرو می شدند.
صفی زاده وابستگی به دولت را موجب درج نکردن واقعیت ها و بی اعتمادی مردم و پایین آمدن تیراژ مطبوعات دانست.
مصطفی کواکبیان، دبیر انجمن روزنامه های غیر دولتی کشور در پاسخ به نکات انبار لویی گفت: دوستانی که این جا هستند هیچ کدام شبهه ایجاد نکرده اند. بهتر است وضعیت فعلی مطبوعات را بررسی کنیم. چون این شبهه ها مشکل الان ما نیست.
وی افزود: ما تنها حزبی هستیم که هر روز کرکره مان بالاست و روزنامه منتشر می کنیم.
کواکبیان با اشاره به وجود هشت مشکل درباره مطبوعات اظهار کرد: نداشتن قانون جامم اطلاع رسانی باعث توقیف فله ای مطبوعات شده و البته بتازگی وضعیت برخوردهای قوه قضاییه بهتر شده است. عدم پاسخگویی مسوولان که یک جانبه در تلویزیون صحبت می کنند مشکل دیگر است. دولتی بودن اکثر مطبوعات، نبود امکان رقابت، گرانی کاغذ، کاهش تیراژ، خود سانسوری و نداشتن اخلاق رسانه ای نیز از دیگر مشکلات است.
وی با اشاره به مساله تیراژ تاکید کرد: روزنامه های ما در فهرست صد روزنامه پرتیراژ دنیا نیست. تیراژ تمام مطبوعات ما به 2 میلیون نمی رسد. مصرف سرانه کاغذ اروپایی ها در یک روز به اندازه یک سال ماست.
نظام الدین موسوی، مدیر عامل خبرگزاری فارس با اشاره به این که همه مدرنیته مذموم نیست گفت: مطبوعات هم می توانند کارکرد مثبت یا منفی داشته باشند. درباره مردمسالاری هم همین نگاه را داریم. دستاوردهای دنیای جدید کاغذ رای و کاغذ مطبوعات است. مبانی مطبوعات را باید بومی کنیم. شیخ فضل الله نوری هم روزنامه ای به نام لوایح داشت. اما آفت این جاست که ما با نگاه مذموم غرب بعضا رسانه را تعریف می کنیم. قید رسانه قانون است و این قید باید رعایت شود.
حرکت های غیر اخلاقی فقط محدود به باورهای سیاسی نشد و باورهای دینی مردم را زیر سوال بردند. روزنامه های موسوم به زنجیره ای کاری کردند که مقام معظم رهبری فرمودند برخی مطبوعات پایگاه دشمن شده اند. الان که بی بی سی و رادیو فردا از همان عوامل کمک می گیرد و ما می فهمیم که پایگاه دشمن شدن چه معنایی دارد.
حیدری با اشاره به غیبت محمد زاده گفت: جای ایشان خیلی خالی است. چون شنیدیم ایشان در دولت یازدهم هم قرار است سمتشان را حفظ کنند. خوب بود که می آمدند و می گفتند در دولت یازدهم می خواهند چه کنند.
برخورد فله ای کار خوبی نبود
انبار لویی در دور دوم مناظره با بیان این که مطبوعات ممکن است ستون پنجم دشمن باشند اظهار کرد: حضرت امام خمینی و مقام معظم رهبری تذکرهایی در این رابطه داشته اند. مطبوعات وقتی شرارت می کنند ستون پنجم می شوند و دیگر رکن چهارم دموکراسی نیستند. آقای کواکبیان گفتند این مساله مهمی نیست. اما از نظر من مهم است.
کواکبیان در پاسخ گفت: اگر روزنامه ای ستون پنجم شده باید با او برخورد کرد. اما نمی شود همه را با یک چوب زد. با این مطبوعات برخورد شده است. اما به نظر من برخورد فله ای کار خوبی نبود. باید ببینیم کدام مخل هستند و کدام نیستند. شما باید بپذیرید که روزنامه رسالت می خواهد امر به معروف کند یا نه. الان برخوردی که با برخی سایت ها صورت می گیرد سلیقه ای است. فلان مسوول نمی تواند فلان خبر را تحمل کند.
وی افزود: سال گذشته کاریکاتوری کشیده شد که گفتند توهین به رزمندگان است. ولی این روزنامه در دادگاه تبرئه شد. این اتفاقات وجود داشته است. ما مخالف برخورد قانونی نیستیم. باید مو را از ماست بیرون بکشیم اما برخورد دوگانه نباشد. نباید یک چوب برداریم و بگوییم همه طرفدار مدرنیته منحط هستند.
صفی زاده با اشاره به صحبت های نظام الدین موسوی گفت: یک خبرگزاری که ایشان در آن فعال است چند ساعت مانده به پایان انتخابات یک نفر را برنده معرفی می کند. هیچ معنا ندارد که در بحث مطبوعات درباره اردوکشی خیابانی صحبت کنیم. درست است که همه دنیا با انقلاب ما بد هستند. ولی مردم در سال 57 به رادیوهای بیگانه مراجعه می کردند. اگر امروز کسی در آن رسانه ها حضور دارد حضورش صرفا نباید دشمنانه تلقی شود. ما باید از هر وسیله ای استفاده کنیم و صدایمان را به گوش جهان برسانیم.
نظام الدین موسوی در پاسخ به صحبت های صفی زاده گفت: من سال 84 من مدیر عامل خبرگزاری فارس نبودم. شاید این اتفاق مربوط به سال 88 بوده که آنجا هم بعد از این که آقای موسوی اعلام پیروزی کرد گمانه زنی را اعلام کرد که این در تمام دنیا معمول است.
در روزنامه های ما ستون پنجمی وجود ندارد
راه چمنی، سرپرست روزنامه همبستگی با اشاره به این که خط قرمز همه قانون است گفت: قانون مطبوعات حدود و حقوقی را مشخص کرده است. اگر فکر می کنند روزنامه ای ستون پنجم دشمن است می توانند مدیر مسوولش را معرفی کنند تا با او برخورد شود. ما نباید چیزی را که ثابت نشده اعلام کنیم. تندروی چیز بدی است. آقای انبارلویی باید به هیات نظارت نامه بنویسد و بگوید این روزنامه ستون پنجم دشمن است. به نظر من در روزنامه های ما ستون پنجمی وجود ندارد.
کواکبیان در پاسخ به صحبت های موسوی گفت: هیچ وقت به خبرگزاری فارس نمی گویند چرا از منابع صیهونیستی استفاده کردید. یک کسی می گفت اسلام ما باید ایرانی باشد. یک نفر حرف امام را رد کرد و گفت مجلس در راس همه امور نیست. ده ها شبهه ایجاد کردند ولی آقای نظام الدین موسوی به آن اشاره ای نمی کند.
کواکبیان در پاسخ به سوالی درباره پایین بودن تیراژ گفت: ما نتوانستیم رقابتی جدی ایجاد کنیم. وقتی امکان این رقابت وجود ندارد. خبرگزاری فارس وابسته به سپاه است و با پول های هنگفتی که دارد کار رسانه ای می کند. پیامک هایی که از این خبرگزاری می رسد به اندازه هزینه ماه روزنامه مردمسالاری است. شهرداری تهران چندین سایت دارد که من امکان رقابت با آن را ندارم. دولت و سازمان تبلیغات اسلامی امکانات عجیبی دارند. ما نمی توانیم با این ها رقابت کنیم. دولتی ها دلشان نمی سوزد که تیراژشان بالا باشد یا نه.
وی افزود: یک چیز عجیبی در دولت دهم اتفاق افتاد که گفتند آگاهی انحصارا به روزنامه ایران داده شود. بنده که روزنامه غیر دولتی دارم چگونه می خواهم رقابت کنم.
ما از شهرام جزایری پول نگرفتیم
نظام الدین موسوی ضمن رد وابستگی خبرگزاری فارس به سپاه گفت: این حرف را آقای احمدی نژاد مطرح کردند. من افتخار می کنم که بتوانم پاسدار باشم. سپاه مطابق قانون اساسی می تواند ورود پیدا کند ولی بنده خودم را خبرنگار می دانم. اما خبرگزاری فارس هم ممکن است امکاناتی دریافت کند. ما از شهرام جزایری پول نگرفتیم. آن پول ناپاک است و وقتی به روزنامه بیاید معلوم است فرجامش چیست.
وی افزود: خبرگزاری فارس جزو 70 سایت برتر خبری دنیاست. خبرگزاری فارس سال 86 سه روز توقیف شد ولی می گویند با این رسانه برخوردی نمی شود.
انبارلویی، سردبیر سابق روزنامه رسالت درباره پایین بودن تیراژ مطبوعات گفت: در غرب ارتباطات شفاهی وجود ندارد و به همین خاطر تیراژشان از ما بیشتر است.
صفی زاده در پاسخ به سوالی درباره تیراژ پایین مطبوعات گفت: آنچه روزنامه ها را متمایز می کند تحلیل ها و یادداشت هاست. وقتی همه تیترها مثل هم باشد تیراژ پایین می آید. ما افراد بسیار خوبی داریم که می توانند بنویسند. من اعتقاد ندارم که روزنامه های ما معاند هستند. فردی که روزنامه ها را یک باره توقیف کرد بعدها بخاطر مساله ای دیگر مورد اعتراض قرار گرفت. بعدها مقام معظم رهبری گفتند ایشان در یک ماجرایی سه تا خطا انجام داده است.
وی افزود: اسم روزنامه ای که همشهری است باید درد دل مردم را بنویسد. ولی وقتی یک مدیر را تبلیغ کند مردم از آن رویگردان می شوند.
کواکبیان به مسائل مالی رسانه ها اشاره کرد و گفت: آقای احمدی نژاد وعده وام مسکن داد. من خودم خبرنگار با حقوق 400 هزار تومان دارم که خودم از او خجالت می کشم.
در روزنامه‌های زنجیره‌ای یک صدا در 20 قالب منتشر می‌شود
سیدنظام‌الدین موسوی در پاسخ به کواکبیان گفت:مطبوعات مشکلات مالی دارند،من هم این را قبول دارم اما لزوما این نشأت گرفته از بی‌توجهی دستگاه‌ها نیست. صدا و سیمارا مثال آوردید در حالی که صدا و سیما یک دستگاه ملی است و طبق قانون اساسی انحصار دارد، کسانی که قانون را نوشتند، منطقی داشتند که ضابطه انحصاری را برای آن تعیین کردند، اما در مورد روزنامه‌ها اینطور نیست.
وی افزود: برخی ها طوری از مشکلات مطبوعات صحبت می‌کنند که انگار همه بار مشکلات به دوش آنهاست. پیشنهاد می‌کنم که به لیست روزنامه‌هایی که منتشر می‌شود، نگاه کنیم تا ببینیم چند روزنامه اصول‌گرا و چه تعداد روزنامه اصلاح‌طلب هستند و طی این مدت اخیر کدام روزنامه اصلاح‌طلب به دلیل مشکلات مالی تعطیل شد.
به طور مثال روزنامه «وطن امروز» به دلیل مشکلات کاغذ تعطیل شد و روزنامه «رسالت» و کیهان به دلیل مشکلات مالی مجبور شدند از تعداد صفحاتشان بکاهند در حالیکه کدام یک از روزنامه‌های اصلاح طلب که مدعی مشکلات مالی هستند دچار وقفه در کار شدند و حتی صفحات آنها کمتر شد؟
مدیر مسوول خبرگزاری فارس اضافه کرد :شنیده ام روزنامه اصلاح‌طلبی قرار است منتشر شود که 36 صفحه دارد، خوب این پول از یک جایی دارد تامین می شود در حالی که هزینه آن دولت پرداخت می‌کند. من نمی خواهم موضوع را مخدوش کنم اما وقتی اینها دچار مشکلات مالی اند یعنی دارند از یک جایی کسب درآمد می کنند.
موسوی اظهار داشت: صحبت از تیراژ کم روزنامه‌ها به میان آمد وقتی یک صدا در 20 قالب با همان تعبیر در روزنامه‌های زنجیره‌ای منتشر می‌شود، طبیعتاً از تعداد طرفداران آنها هم کاسته می‌شود. نکته دیکر بحث اعتماد و تجربه است مسائلی که انبارلویی گذشته ما را در مطبوعات به رخ می کشند برای این است که دوباره دچار اشتباه نشویم. مباحثی که در این جلسه مطرح می‌شود و رسانه‌هایی که از آنها با عنوان پایگاه دشمن یاد می‌شود. روزنامه‌هایی نیستند که زیر نظر راه‌چمنی و کواکبیان منتشر می‌شوند. اینجا بحث رسانه‌های معتدل نیست، بلکه مقصود رسانه‌های افراطی هستند که در گذشته فعالیت می‌کردند.
انبارلویی در ادامه این مناظره با اشاره به نظرات مطرح شده گفت: متاسفم که گاه به آقای احمدی نژاد توهین می شود بحث‌هایی که مطرح کردم نتیجه تلاش‌های مرکز پژوهش‌ها بود گاه مطرح می‌شود که ما در کشور جامعه مدنی، اطلاعات، حزب و دانشگاه نداشتیم اگر اینطور بوده بوعلی‌سینا در کجا پرورش یافته است. باید مدل اسلامی - ایرانی پیدا کنیم و همزمان با آن تلفیق به تلفیقی از اطلاعات مدرن دست یابیم.
وی ادامه داد: به عنوان نمونه در همین تحقیقات نشان داده شد که در روزنامه همبستگی 14 بار از این نوع شبهه‌افکنی‌ها مطرح شد. یا در سال 81 در روزنامه مردمسالاری مقاله‌ای از بهروز خلیلی منتشر شد که در آن عبور از خاتمی و بعد خروج از حاکمیت مطرح شده است.
صفی‌زاده در ادامه این نشست به هیئت‌های اعزامی خبرنگاران همراه دولت و تبعیض‌هایی که در این راستا به وجود آمده است اشاره کرد و گفت: در جواب اینکه گفته می‌شود روزنامه‌ها در هیئت‌های اعزامی دولت به مکان‌های سیاحتی، زیارتی و برنامه‌های سیاسی اعزام می‌شوند باید پرسید که از چه روزنامه‌هایی چه تعداد خبرنگار بردند وچطور بقیه بی خبر بودند. یا اینکه آقای انبارلویی به عنوان نویسنده نمونه مورد تقدیر آقای احمدی نژاد قرار گرفت.
انبارلویی واکنش نشان داد و گفت من سالهاست هیچ سفر خارج از کشوری نرفته ام و اگر مورد تقدیر قرار گرفته ام برای این بوده که دولت را نقد کرده ام.
صفی زاده در ادامه به وضعیت اقتصادی برخی از روزنامه‌های دولتی اشاره کرد و گفت: اینجا یاد از روزنامه‌های «وطن‌امروز» و «هفت» شد. روزهایی بود که این روزنامه‌ها با 60 صفحه کاغذ گلاسه چاپ می‌شدند در حالی که قیمت کاغذ گلاسه در آن زمان دو برابر قیمت کاغذ معمولی بود. زمانی فعالیت آنها محدود و یا متوقف شد که رئیس دولت دهم مجوز تاسیس دانشگاهی با 160 میلیارد تومان اعتبار را دریافت کرد. روزی که دولت رفت دید که دیگر نمی‌تواند این میزان برای روزنامه‌هایش خرج کند به همین خاطر این روزنامه تعطیل شد.
بخش دیگر مناظره به پرسش و پاسخ میان حاضران و میهمانان در مناظره اختصاص داشت .
مرتضی حیدری: جواب سوال خودم را نگرفتم
در این قسمت مرتضی حیدری مجری برنامه مناظره گفت :من تا اینجا جواب سوال خود را نگرفتم اینکه تیراژ فی النفسه ارزش نیست روزنامه ایموفق است که مردم صبح به صبح آن را بخرند و و در آن آگهی بدهند و ریز اخبار و تحلیلهایش را بخوانند.
وی سپس به طرح سوالات بینندگان از شرکت کنندگان در مناظره کرد و ازراه چمنی پرسید این درست است که برخی روزنامه ها تیراژشان را برای برخورداری از یارانه های دولتی ،درست اعلام نمی کنند؟ اصلا روزنامه شما چه تیراژی دارد؟راه چمنی پاسخ داد:دقیقا نمی دانم بین 7 تا 10 الی 15 هزار تا بسته به شرایط خاص تیراژ دارد.
صفی زاده نیز در پاسخ به این سوال گفت مجموع خانواده نشریات ابرار که زمانی تا 360 هزار تا تیراژ داشت الان به 120 هزار نسخه میرسد.کواکبیان تیراژ روزنامه اش را ناموسش خواند و از پاسخ به این سوال طفره رفتو انبارلویی خود را بازنشسته روزنامه رسالت معرفی کرد که در حال حاضر به عنوان نویسنده آزاد دارد می نویسد.ولی پاسخ داد زیر 100 هزار تا تیراژ رسالت است . حیدری نیز با خنده به سریال دودکش و بازیگر نقش فیروز اشاره کرد که در مورد سابقه قالیشویی اش که 12 سال بود می گفت کمتر از نیم قرن سابقه دارد.
صفی زاده نیز گفت: من یک هفته‌نامه سراغ دارم که باتیراژ 2 هزار نسخه ویک و نیم سال سابقه در یک قلم توانسته بود 1 میلیارد و 200 میلیون تومان بودجه از وزارت ارشاد بگیرد.
وی در پاسخ به این پرسش یک بیننده که چرا یک وزیر را با نام یک میوه در رسانه‌تان نام بردید؟ گفت: وقتی رئیس دولت خطاب به مردم او را با یک میوه خوشگلی مانند هلو نام می‌برد ما هم همان حرف را در رسانه‌مان نقل کردیم.
حیدری سپس از کواکبیان سوال یک بیننده را پرسید که در روزنامه مردم سالاری مطلبی علیه یک شرکت زده بودید و چند روز بعد از همان شرکت یک آگهی در صفحه اول روزنامه چاپ کردید؟ متاسفانه این تبدیل به یک بیزینس شده که مطلبی علیه جایی می زنند و بعد می گویند خوب اگر آگهی بدهی با هم خوب می شویم. کواکبیان پاسخ داد:آن مطلب را همه کار کردند ما وقتی دیدیم دروغ است یک آگهی برایشان کار کردیم.
سیدنظام موسوی نیز در پاسخ به این پرسش که آیا خبرگزاری فارس حاضر است از تصمیمات سازنده دولت تدبیر و امید حمایت کند؟ گفت: بله ما در کلیات همواره دولت‌ها را حمایت می‌کنیم، مگر اینکه در مواردی حرکت‌های غیر ارزشی صورت گیرد. مثلا ما در دوره آقای احمدی نژاد هم انتقاد می‌کردم و تنها رسانه‌ای بودیم که به شعار ایرانیت که در دولت راه یافته بود نقد وارد کردیم. در این زمان هم فرقی نمی‌کند اگر انحرافی صورت گیرد ما نقد می‌کنیم.
کواکبیان: دولت پیشین 5 بار مرا به دادگاه کشاند
کواکبیان در بخش پاسخ ها درباره تیراژ روزنامه مردمسالاری گفت: ما 25 هزار نسخه تیراژ داریم. وی همچنین در انتقاد از دولت پیشین گفت: دولت پیشین با اینکه ادعا می‌کرد از هیچ روزنامه‌ای شکایت نکرده است از من 5 بار شکایت کرد و مرا به دادگاه کشاند. در حالی که هیچ کدام از این دفعات من محکوم نشدم.
در بخش بعدی نوبت به پرسش‌های حاضران رسید. خبرنگار نسیم آنلاین با طرح سؤالی مبنی بر اینکه با توجه به اینکه دولت رسانه‌هایی دارد که از آن تعریف می‌کند، این نکته ناجوانمردانه است وقتی تمامی رسانه‌ها با یک هجمه اقدامات دولت را زیر سؤال ببرند؟ از صفی‌زاده خواست پاسخ دهد.
صفی‌زاده، مدیر مسئول روزنامه ابرار در پاسخ به این سؤال گفت: در دولت نهم و دهم غیر از دو روزنامه که منتقد دولت بودند باید گفت که تمامی روزنامه‌های دیگر مدافع دولت بودند .
در ادامه کواکبیان مدیر مسئول روزنامه مردم سالاری در پاسخ به سؤال عاطفه آریان، کارشناس ارشد علوم ارتباطات مبنی بر اینکه مسائل اقتصادی روزنامه‌ها مرتفع شود آیا دیگر هیچ مشکلی نخواهد بود، ابراز داشت: معتقد نیستم که تنها راه حل مجموعه مشکلات مطبوعات این است که از لحاظ اقتصادی تأمین شوند؛ اما این مسئله بر عملکرد مطبوعات تأثیرگذار است. اگر بخواهیم دوره‌های آموزشی حرفه‌ای ایجاد کنیم بدون شک مستلزم فراهم‌سازی امکانات ویژه‌ای نیز هستیم. مشکلات به خود دست‌اندرکاران مطبوعات برمی‌گردد و ببینید اصلاً خود مدیران مسئول چقدر حرفه‌ای انتخاب شده‌اند.
کواکبیان با اعلام اینکه برخی مدیران فنی و مهندسی خوانده‌اند، ابراز داشت: 85 درصد مدیران کشور ما فنی و مهندسی خوانده و 15 درصد علوم انسانی خوانده‌اند، این در حالی است که این امر در اروپا رابطه عکس دارد.
مدیر مسئول روزنامه مردمسالاری در پایان گفت: انتظار داشتیم برخی از آقایان در این مناظره حضور داشتند و پاسخگو می‌شدند، اما برخی دوست دارند که یک طرفه در صدا و سیما صحبت کنند و پاسخگو نباشند.
اگر مطبوعات را آزاد می گذاشتیم اختلاس 3 هزار میلیارد تومانی پیش نمی‌آمد
بخش نهایی مناظره به گفتوگوی دو نفره اختصاص داشت. در ادامه مناظره محمد کاظم انبارلویی سردبیر روزنامه رسالت و مصطفی کواکبیان مدیر مسئول روزنامه مردمسالاری به مناظره دو نفره آمدند که در آن به سوال اینکه چرا مطبوعاتی در ایران تولید نمی‌کنیم که مردم آن را خرید کنند، پاسخ دادند.
انبارلویی گفت: با پیشرفت علوم ارتباطات تشویق به خرید روزنامه کمتر شده است و مردم حدود ساعت 10، 11 شب اخبار را در اختیار دارند. بحث اقتصاد خانواده است که در آن روزنامه در سبد خانواده قرار ندارد و در هر خانه‌ای کامپیوتر وجود دارد که بسیار راحت در هر ساعتی حتی روزنامه های خارج از کشور را نیز مطالعه می‌کنند.
مصطفی کواکبیان در ادامه گفت: همانند این کامپیوتر در پاکستان و کشورهای همسایه هم وجود دارد با این تفاوت که آنها نیز این روزنامه‌ها را خریداری می‌کنند؟ در سال 1253 حدود 180 سال قبل کاغذ اخبار در ایران آمد و قانون هم حدود 100 سال است که داریم. اما واقعیت این است که علی‌رغم اینکه رشد و رکودهایی داشتیم اما الان وضعیت مناسبی نداریم. مطبوعات باید حرف‌هایی را تجلی بدهند که انگیزشی برای طرف ایجاد کند که از کامپیوتر خود دست بکشد و روزنامه بخرد.
کواکبیان اضافه کرد: ما در تاریخ معاصر خود، مطبوعاتی داریم که توانستند نخست‌وزیرهایی را نیز عوض کنند و ما نباید جایگاه مطبوعات را ساده بگیریم.
دبیر انجمن روزنامه‌های غیردولتی عامل دوم عدم خرید روزنامه از سوی مخاطبان را بی‌توجهی خود مسئولان دانست و گفت: محمود احمدینژاد رئیس جمهور سابق کشورمان در حالی سه ساعت با خبرگزاری‌های خارجی مصاحبه می‌کرد که حاضر نبود با خبرنگار ایرانی 5 دقیقه زمان بدهد و با او صحبت کند.
وی با بیان اینکه قانون مچ گیری نباید وجود داشته باشد، گفت: ما باید نگاه محبت‌آمیز داشته باشیم و اگر مطبوعات را آزاد می گذاشتیم به ضرس قاطع می گویم اختلاس 3 هزار میلیارد تومانی پیش نمی‌آمد.
انبارلویی در ادامه به مسئله بودجه دولت و نهادهای وابسته به آن اشاره کرد و گفت: دولت‌ها بودجه‌ای را به عنوان یارانه به روزنامه‌ها اختصاص می‌دهند و نیز بودجه‌ای به وزارتخانه‌ها اختصاص داده‌اند که برای محدود کردن اطلاعات خبرنگاران هزینه می‌شود و این هزینه‌ای که دولت برای نظارت و محدود کردن اطلاعات مصرف می‌کند پارادوکس ایجاد می‌کند.
وی افزود: من در 10 سال اخیر بیشترین انتقادها را در حوزه اقتصادی برنامه بودجه داشتم و نکاتی را مطرح کردم که درباره اش هیچ اطلاعاتی به ما نمی‌دادند. یعنی منعی برای خبرنگاران حرفه‌ای وجود ندارد و اگر هم باشد می‌تواند از آن عبور کند.
*نظام مانع نقد هیچ کسی نیست
سردبیر روزنامه رسالت با اشاره به نقد خود به وزارت کشور دولت خاتمی یادآور شد که در جلسات کارگروه توسعه سیاسی در هیئت دولت که بحث‌های محرمانه‌ای بود به آنها ایراداتی را وارد کردیم که سرمقاله هم دادیم اما پاسخی به ما داده نشد. یکی از مشکلات ما این است که پاسخی به ما داده نمی‌شود. اما اینکه اجازه ندهند ما آنها را نقد کنیم چنین چیزی وجود ندارد.
انبارلویی با بیان اینکه نظام مانع نقد هیچ کسی نیست گفت: آن فشاری که وجود دارد همان فشار قانون مطبوعات است. در حال حاضر 100 نفر آدم را می‌توانیم نام ببریم که در دوران دوم خرداد مطلب می‌نوشتند اما در نقد دین و اهانت به مقدسات می‌نوشتند و شما ساکت بودید.
کواکبیان گفت: بسیاری از دست‌اندرکاران پاسخگو نیستند مثلا در 13 آذر 91، 23 مدیر مسئول مجبور شدیم تا نامه سرگشاده از معضلات کاغذ و مشکلات مطبوعات به محمود احمدینژاد نوشتیم که انتظار داشتیم توجهی به مطبوعات و نامه ما شود که نشد و یکی از آقایان گفت همانطور که مطبوعات آزادند که بنویسند ما هم آزادیم که جواب ندهیم.
وی افزود: ما به جای دیالوگ عادت کرده‌ایم به منولوگ. واقعا اگر ما به مطبوعات اجازه بدهیم که فرهنگ نقادی بالا باشد مشکلی به وجود نمی‌آمد. اتفاقا نهادهای رسمی قانونی گاهی سکوت می‌کنند اما نهادهای فشاری وجود دارد که نظرات خود را اعمال می‌کنند.
انبارلویی در تکذیب فشار آوردن نهادها بر مطبوعات گفت: من شخصا ده‌ها نقد درباره دولت خاتمی و احمدینژاد نوشتم اما هیچ برخوردی نشد. در قانون مطبوعات نباید اهانت، تهمت و دروغ گفت و اگر گفته شود می‌شود از شما شکایت کرد.
انبارلویی: بازگشت به رسانه‌های دولت اصلاحات، تهدیدی برای اقتدار و امنیت ملی
مصطفی کواکبیان با اشاره به گزارشی که درباره اتفاق روز 22 بهمن در قم در مجلس خوانده شد، گفت: چرا برخی باید کفن‌پوش مقابل روزنامه رسالت حرکت کنند، البته ما یک ساختار گروهی و سیستم حکومتی داریم که مبرا از این جریانات است اما برخی نهادها خلاف قانون عمل می‌کنند.
وی افزود: چرا همان کفن‌پوشان راه قانونی را نمی‌روند. بسیاری از مطبوعات حرفه‌ای ما که علاقه‌مند به نظام هستند وقتی می‌خواهند گزارشی تهیه کنند، پرهیز می‌کنند و می‌گویند ما به دردسر خواهیم افتاد، اما در حالی که حرفه آنها اطلاع‌رسانی به مردم است.
دبیرکل حزب مردم سالاری ادامه داد: بیایید در دولت جدید که دولت اعتدال نام گرفته است بر سر یک مرز و منشور اخلاقی توافق کنیم و در حوزه مسائل قانونی عرصه را باز بگذاریم، تا بهتر بتوان مشکلات مردم را در مطبوعات بیان کرد. اگر مشکلی وجود داشت آن را نقد کنیم تا به یک نتیجه برسیم.
مدیر مسئول روزنامه مردم سالاری با اشاره به راهکارهایی که دولت می‌تواند با استفاده از آنها مطبوعات را به لحاظ کیفی رشد دهد گفت: دولت احمدینژاد لایحه جامع اطلاع‌رسانی را به مراحل آخر رساند. تنها امضای آن باقی مانده بود که امضا نشد. یکی از کارهای اساسی این است که این لایحه را به مجلس بفرستیم و منطبق با فضای امروز که یک فضای سایبری، مجازی و اینترنتی است و با فضای سال‌های نخست انقلاب تفاوت پیدا کرده است، قانونی را طراحی کنیم که حکم قانون مطبوعات را داشته باشد.
احیای انجمن صنفی روزنامه‌نگاران
کواکبیان با بیان این مطلب که انجمن صنفی روزنامه‌نگاران را باید احیا کنیم، گفت: یکسری از دوستان نیز انجمن جدیدی را پس از تعطیلی این انجمن راه‌اندازی کردند. پیشنهاد من این است که به مانند خانه سینما این دو را نیز با هم جمع کنیم، تا با سازوکار مناسب و اساسنامه جدید، ترتیبی اتخاذ شود که دیگر دو مدعی در عرصه انجمن روزنامه‌نگاری نداشته باشیم.
وی همچنین با اشاره راهکارهایی برای فعالیت دولت جدید در عرصه مطبوعات گفت: دولت باید با یک رویکرد معطوف به وحدت ملی پا به عرصه حاکمیت گذاشته و ادبیاتی از گفت‌وگو را در جامعه ما بوجود آورد که با ادبیات گفت‌وگو در زمان دولت خاتمی متفاوت باشد.
انبارلویی همچنین با اشاره به تائید صلاحیت وزرای پیشنهادی دولت در مجلس گفت: علت اینکه مجلس در صلاحیت برخی از وزرا حرف داشت این است که ما در چینش ادبیات جدید در دولت جدید به سمت همگرایی برویم و به گفته آقای روحانی شرایطی را که در سال 88 داشتیم فراموش کنیم. اما گاهی اعمال آقای روحانی ناظر به این است که نمی‌گذارد این حوادث فراموش شود. اگر این ادبیات را در کشور حاکم کنیم بر فضای رسانه‌ها نیز اثرگذار خواهیم بود.
وی ادامه داد: من خوف این را دارم که رسانه‌های دولتی ما به رسانه‌های دوران اصلاحات بازگردند. یک سری از نیروهای رسانه‌های آن زمان اکنون از ایران فرار کرده و در رادیوها و رسانه‌های بیگانه‌ای چون رادیو زمانه، بی بی‌سی و صدای آمریکا مشغول به فعالیت هستند. آنهایی هم که مانده‌اند به این رسانه‌ها رفته‌اند که حضور آنها به ادبیات گفت‌وگو و احیای اقتدار ملی و امنیت ملی آسیب می‌رساند. امیدوارم آقای روحانی در ساماندهی رسانه‌های دولتی این مهم را مدنظر داشته باشند.
کواکبیان: دولت جدید ادبیات دولت خاتمی و احمدینژاد را نداشته باشد
کواکبیان در ادامه سخنان انبارلوئی گفت: دولت جدید نه باید ادبیات دولت خاتمی را داشته باشد و نه ادبیات دولت احمدینژاد را بلکه ادبیات خود را باید داشته باشد.
وی از غیبت محمدزاده معاون مطبوعاتی ارشاد در این مناظره انتقاد کرد و گفت: یکسری از معاونان مطبوعاتی در این 8 سال حضور داشتند که بدترین دوره را برای ما رقم زدند. بارها با منزل تماس گرفته و تخلفاتی را مطرح می‌کردند که خلاف قانون نبود اما در 3 سال اخیر وضعیتی متفاوت‌تر با 5 سال گذشته را شاهد بودیم و برخورد ارشاد با مطبوعات بهتر شده بود.
مرتضی حیدری، در ابتدای برنامه با اشاره به اصل 24 قانون اساسی و ظرفیت های قانونی برای فعالیت مطبوعات این سوال را مطرح کرد که آیا کیفیت و تیراژ مطبوعات در ایران متناسب با تعداد قشر تحصیلکرده کشور و ظرفیت های قانونی هست یا خیر.
در ادامه برنامه مستندی پخش شد که در آن عملکرد مطبوعات در سال های گذشته اشاره شده بود. در این مستند گفته شد: در سال های پس از انقلاب نقش های متفاوتی ایفا کردند. گاه روایت گر حماسه های جبهه ها بودند و گاه ابزار گروه های سیاسی شدند. این پدیده همیشه جنجالی این روزها حال خوشی ندارند.
در این مستند با اشاره به پایین بودن تیراژ، اقتصاد مطبوعات و کاهش تاثیرگذاری مطبوعات با وجود سایت های خبری این سوال را مطرح کرد که در دولت یازدهم مطبوعات چه رویکردی باید داشته باشند.
این مستند با بیان این که رییس دولت یازدهم از مطبوعات گلایه هایی هم داشته است بخشی از گلایه های روحانی درباره گمانه زنی های مطبوعات در ایام رای اعتماد به وزرا را پخش کرد.
کاظم انبارلویی، سردبیر سابق روزنامه رسالت به عنوان اولین سخنران گفت: مطبوعات، احزاب و دانشگاه سه پدیده مدرن هستند که به جامعه ایران وارد شده اند. خاستگاه این سه پدیده مدرنیته است و جریان مدرنیته در مطبوعات به دنبال بازگشت استبداد و استعمار خارجی است. در انقلاب اسلامی چون رهبری نهضت خود یک رسانه بود این توفیق را بدست نیاوردند.
وی با بیان این که در دوران اصلاحات بیش از 2 هزار شبهه به مبانی دینی وارد شده است گفت: حساب مطبوعاتی که طرفدار نظام و انقلاب و مردم هستند از بقیه جداست. ما جمع شده ایم که ببنیم چگونه در دولت آینده می شود با جریان منحط مدرنیته مقابله کنیم.
انتقاد از مطبوعات دولتی
راه چمنی، سرپرست روزنامه همبستگی و صاحب امتیاز روزنامه اسرار در ادامه مناظره گفت: از صدا و سیما برای ترتیب دادن این برنامه تشکر می کنم. من از صدا و سیما این انتظار را دارم که برنامه احزاب ادامه پیدا می کرد تا به نتیجه خوبی می رسیدیم و در مجلس قوانین لازم تصویب می شد. متاسفانه جلسه قبلی ناقص بود و امیدوارم جلسه دیگری هم باشد.
وی مطبوعات را رکن چهارم دموکراسی خواند و ادامه داد: مطبوعات وظیفه دارند آگاهی های عمومی جامعه را ارتقا دهند و سخنگو و چشم مردم هستند. بنابراین باید بازگو کننده مشکلات مردم باشند. تبیین اهداف قانون اساسی هم از دیگر کارکردهای مطبوعات است.
صفی زاده مدیر مسوول روزنامه ابرار در این مناظره با اشاره به مستند پخش شده اظهار کرد: در این گزارش به حمایت های دولت نهم و دهم از مطبوعات خودش اشاره نشد.
وی افزود: مطبوعات دولت ساخته و مطبوعاتی که یک شبه بدون ضوابط مجوز گرفته اند از درآمدهای زیادی برخوردارند. آنچه که مورد نظر مردم است در این ها درج نمی شوند و آنچه که دولتی ها القا می کنند در مطبوعات دولت نهم و دهم درج می شد. در هشت سال پیش آگهی های دولتی را کمتر به مطبوعات غیر دولتی می دادند و رایانه های را قطره چکانی به روزنامه های آزاد می دادند. این روزنامه ها که اشکالات دولت را چاپ می کردند با تیراژ کمتر به فروش می رسیدند. چون مردم با واقعیات و آمار صحیح روبرو می شدند.
صفی زاده وابستگی به دولت را موجب درج نکردن واقعیت ها و بی اعتمادی مردم و پایین آمدن تیراژ مطبوعات دانست.
مصطفی کواکبیان، دبیر انجمن روزنامه های غیر دولتی کشور در پاسخ به نکات انبار لویی گفت: دوستانی که این جا هستند هیچ کدام شبهه ایجاد نکرده اند. بهتر است وضعیت فعلی مطبوعات را بررسی کنیم. چون این شبهه ها مشکل الان ما نیست.
وی افزود: ما تنها حزبی هستیم که هر روز کرکره مان بالاست و روزنامه منتشر می کنیم.
کواکبیان با اشاره به وجود هشت مشکل درباره مطبوعات اظهار کرد: نداشتن قانون جامم اطلاع رسانی باعث توقیف فله ای مطبوعات شده و البته بتازگی وضعیت برخوردهای قوه قضاییه بهتر شده است. عدم پاسخگویی مسوولان که یک جانبه در تلویزیون صحبت می کنند مشکل دیگر است. دولتی بودن اکثر مطبوعات، نبود امکان رقابت، گرانی کاغذ، کاهش تیراژ، خود سانسوری و نداشتن اخلاق رسانه ای نیز از دیگر مشکلات است.
وی با اشاره به مساله تیراژ تاکید کرد: روزنامه های ما در فهرست صد روزنامه پرتیراژ دنیا نیست. تیراژ تمام مطبوعات ما به 2 میلیون نمی رسد. مصرف سرانه کاغذ اروپایی ها در یک روز به اندازه یک سال ماست.
نظام الدین موسوی، مدیر عامل خبرگزاری فارس با اشاره به این که همه مدرنیته مذموم نیست گفت: مطبوعات هم می توانند کارکرد مثبت یا منفی داشته باشند. درباره مردمسالاری هم همین نگاه را داریم. دستاوردهای دنیای جدید کاغذ رای و کاغذ مطبوعات است. مبانی مطبوعات را باید بومی کنیم. شیخ فضل الله نوری هم روزنامه ای به نام لوایح داشت. اما آفت این جاست که ما با نگاه مذموم غرب بعضا رسانه را تعریف می کنیم. قید رسانه قانون است و این قید باید رعایت شود.
حرکت های غیر اخلاقی فقط محدود به باورهای سیاسی نشد و باورهای دینی مردم را زیر سوال بردند. روزنامه های موسوم به زنجیره ای کاری کردند که مقام معظم رهبری فرمودند برخی مطبوعات پایگاه دشمن شده اند. الان که بی بی سی و رادیو فردا از همان عوامل کمک می گیرد و ما می فهمیم که پایگاه دشمن شدن چه معنایی دارد.
حیدری با اشاره به غیبت محمد زاده گفت: جای ایشان خیلی خالی است. چون شنیدیم ایشان در دولت یازدهم هم قرار است سمتشان را حفظ کنند. خوب بود که می آمدند و می گفتند در دولت یازدهم می خواهند چه کنند.
برخورد فله ای کار خوبی نبود
انبار لویی در دور دوم مناظره با بیان این که مطبوعات ممکن است ستون پنجم دشمن باشند اظهار کرد: حضرت امام خمینی و مقام معظم رهبری تذکرهایی در این رابطه داشته اند. مطبوعات وقتی شرارت می کنند ستون پنجم می شوند و دیگر رکن چهارم دموکراسی نیستند. آقای کواکبیان گفتند این مساله مهمی نیست. اما از نظر من مهم است.
کواکبیان در پاسخ گفت: اگر روزنامه ای ستون پنجم شده باید با او برخورد کرد. اما نمی شود همه را با یک چوب زد. با این مطبوعات برخورد شده است. اما به نظر من برخورد فله ای کار خوبی نبود. باید ببینیم کدام مخل هستند و کدام نیستند. شما باید بپذیرید که روزنامه رسالت می خواهد امر به معروف کند یا نه. الان برخوردی که با برخی سایت ها صورت می گیرد سلیقه ای است. فلان مسوول نمی تواند فلان خبر را تحمل کند.
وی افزود: سال گذشته کاریکاتوری کشیده شد که گفتند توهین به رزمندگان است. ولی این روزنامه در دادگاه تبرئه شد. این اتفاقات وجود داشته است. ما مخالف برخورد قانونی نیستیم. باید مو را از ماست بیرون بکشیم اما برخورد دوگانه نباشد. نباید یک چوب برداریم و بگوییم همه طرفدار مدرنیته منحط هستند.
صفی زاده با اشاره به صحبت های نظام الدین موسوی گفت: یک خبرگزاری که ایشان در آن فعال است چند ساعت مانده به پایان انتخابات یک نفر را برنده معرفی می کند. هیچ معنا ندارد که در بحث مطبوعات درباره اردوکشی خیابانی صحبت کنیم. درست است که همه دنیا با انقلاب ما بد هستند. ولی مردم در سال 57 به رادیوهای بیگانه مراجعه می کردند. اگر امروز کسی در آن رسانه ها حضور دارد حضورش صرفا نباید دشمنانه تلقی شود. ما باید از هر وسیله ای استفاده کنیم و صدایمان را به گوش جهان برسانیم.
نظام الدین موسوی در پاسخ به صحبت های صفی زاده گفت: من سال 84 من مدیر عامل خبرگزاری فارس نبودم. شاید این اتفاق مربوط به سال 88 بوده که آنجا هم بعد از این که آقای موسوی اعلام پیروزی کرد گمانه زنی را اعلام کرد که این در تمام دنیا معمول است.
در روزنامه های ما ستون پنجمی وجود ندارد
راه چمنی، سرپرست روزنامه همبستگی با اشاره به این که خط قرمز همه قانون است گفت: قانون مطبوعات حدود و حقوقی را مشخص کرده است. اگر فکر می کنند روزنامه ای ستون پنجم دشمن است می توانند مدیر مسوولش را معرفی کنند تا با او برخورد شود. ما نباید چیزی را که ثابت نشده اعلام کنیم. تندروی چیز بدی است. آقای انبارلویی باید به هیات نظارت نامه بنویسد و بگوید این روزنامه ستون پنجم دشمن است. به نظر من در روزنامه های ما ستون پنجمی وجود ندارد.
کواکبیان در پاسخ به صحبت های موسوی گفت: هیچ وقت به خبرگزاری فارس نمی گویند چرا از منابع صیهونیستی استفاده کردید. یک کسی می گفت اسلام ما باید ایرانی باشد. یک نفر حرف امام را رد کرد و گفت مجلس در راس همه امور نیست. ده ها شبهه ایجاد کردند ولی آقای نظام الدین موسوی به آن اشاره ای نمی کند.
کواکبیان در پاسخ به سوالی درباره پایین بودن تیراژ گفت: ما نتوانستیم رقابتی جدی ایجاد کنیم. وقتی امکان این رقابت وجود ندارد. خبرگزاری فارس وابسته به سپاه است و با پول های هنگفتی که دارد کار رسانه ای می کند. پیامک هایی که از این خبرگزاری می رسد به اندازه هزینه ماه روزنامه مردمسالاری است. شهرداری تهران چندین سایت دارد که من امکان رقابت با آن را ندارم. دولت و سازمان تبلیغات اسلامی امکانات عجیبی دارند. ما نمی توانیم با این ها رقابت کنیم. دولتی ها دلشان نمی سوزد که تیراژشان بالا باشد یا نه.
وی افزود: یک چیز عجیبی در دولت دهم اتفاق افتاد که گفتند آگاهی انحصارا به روزنامه ایران داده شود. بنده که روزنامه غیر دولتی دارم چگونه می خواهم رقابت کنم.
ما از شهرام جزایری پول نگرفتیم
نظام الدین موسوی ضمن رد وابستگی خبرگزاری فارس به سپاه گفت: این حرف را آقای احمدی نژاد مطرح کردند. من افتخار می کنم که بتوانم پاسدار باشم. سپاه مطابق قانون اساسی می تواند ورود پیدا کند ولی بنده خودم را خبرنگار می دانم. اما خبرگزاری فارس هم ممکن است امکاناتی دریافت کند. ما از شهرام جزایری پول نگرفتیم. آن پول ناپاک است و وقتی به روزنامه بیاید معلوم است فرجامش چیست.
وی افزود: خبرگزاری فارس جزو 70 سایت برتر خبری دنیاست. خبرگزاری فارس سال 86 سه روز توقیف شد ولی می گویند با این رسانه برخوردی نمی شود.
انبارلویی، سردبیر سابق روزنامه رسالت درباره پایین بودن تیراژ مطبوعات گفت: در غرب ارتباطات شفاهی وجود ندارد و به همین خاطر تیراژشان از ما بیشتر است.
صفی زاده در پاسخ به سوالی درباره تیراژ پایین مطبوعات گفت: آنچه روزنامه ها را متمایز می کند تحلیل ها و یادداشت هاست. وقتی همه تیترها مثل هم باشد تیراژ پایین می آید. ما افراد بسیار خوبی داریم که می توانند بنویسند. من اعتقاد ندارم که روزنامه های ما معاند هستند. فردی که روزنامه ها را یک باره توقیف کرد بعدها بخاطر مساله ای دیگر مورد اعتراض قرار گرفت. بعدها مقام معظم رهبری گفتند ایشان در یک ماجرایی سه تا خطا انجام داده است.
وی افزود: اسم روزنامه ای که همشهری است باید درد دل مردم را بنویسد. ولی وقتی یک مدیر را تبلیغ کند مردم از آن رویگردان می شوند.
کواکبیان به مسائل مالی رسانه ها اشاره کرد و گفت: آقای احمدی نژاد وعده وام مسکن داد. من خودم خبرنگار با حقوق 400 هزار تومان دارم که خودم از او خجالت می کشم.
در روزنامه‌های زنجیره‌ای یک صدا در 20 قالب منتشر می‌شود
سیدنظام‌الدین موسوی در پاسخ به کواکبیان گفت:مطبوعات مشکلات مالی دارند،من هم این را قبول دارم اما لزوما این نشأت گرفته از بی‌توجهی دستگاه‌ها نیست. صدا و سیمارا مثال آوردید در حالی که صدا و سیما یک دستگاه ملی است و طبق قانون اساسی انحصار دارد، کسانی که قانون را نوشتند، منطقی داشتند که ضابطه انحصاری را برای آن تعیین کردند، اما در مورد روزنامه‌ها اینطور نیست.
وی افزود: برخی ها طوری از مشکلات مطبوعات صحبت می‌کنند که انگار همه بار مشکلات به دوش آنهاست. پیشنهاد می‌کنم که به لیست روزنامه‌هایی که منتشر می‌شود، نگاه کنیم تا ببینیم چند روزنامه اصول‌گرا و چه تعداد روزنامه اصلاح‌طلب هستند و طی این مدت اخیر کدام روزنامه اصلاح‌طلب به دلیل مشکلات مالی تعطیل شد.
به طور مثال روزنامه «وطن امروز» به دلیل مشکلات کاغذ تعطیل شد و روزنامه «رسالت» و کیهان به دلیل مشکلات مالی مجبور شدند از تعداد صفحاتشان بکاهند در حالیکه کدام یک از روزنامه‌های اصلاح طلب که مدعی مشکلات مالی هستند دچار وقفه در کار شدند و حتی صفحات آنها کمتر شد؟
مدیر مسوول خبرگزاری فارس اضافه کرد :شنیده ام روزنامه اصلاح‌طلبی قرار است منتشر شود که 36 صفحه دارد، خوب این پول از یک جایی دارد تامین می شود در حالی که هزینه آن دولت پرداخت می‌کند. من نمی خواهم موضوع را مخدوش کنم اما وقتی اینها دچار مشکلات مالی اند یعنی دارند از یک جایی کسب درآمد می کنند.
موسوی اظهار داشت: صحبت از تیراژ کم روزنامه‌ها به میان آمد وقتی یک صدا در 20 قالب با همان تعبیر در روزنامه‌های زنجیره‌ای منتشر می‌شود، طبیعتاً از تعداد طرفداران آنها هم کاسته می‌شود. نکته دیکر بحث اعتماد و تجربه است مسائلی که انبارلویی گذشته ما را در مطبوعات به رخ می کشند برای این است که دوباره دچار اشتباه نشویم. مباحثی که در این جلسه مطرح می‌شود و رسانه‌هایی که از آنها با عنوان پایگاه دشمن یاد می‌شود. روزنامه‌هایی نیستند که زیر نظر راه‌چمنی و کواکبیان منتشر می‌شوند. اینجا بحث رسانه‌های معتدل نیست، بلکه مقصود رسانه‌های افراطی هستند که در گذشته فعالیت می‌کردند.
انبارلویی در ادامه این مناظره با اشاره به نظرات مطرح شده گفت: متاسفم که گاه به آقای احمدی نژاد توهین می شود بحث‌هایی که مطرح کردم نتیجه تلاش‌های مرکز پژوهش‌ها بود گاه مطرح می‌شود که ما در کشور جامعه مدنی، اطلاعات، حزب و دانشگاه نداشتیم اگر اینطور بوده بوعلی‌سینا در کجا پرورش یافته است. باید مدل اسلامی - ایرانی پیدا کنیم و همزمان با آن تلفیق به تلفیقی از اطلاعات مدرن دست یابیم.
وی ادامه داد: به عنوان نمونه در همین تحقیقات نشان داده شد که در روزنامه همبستگی 14 بار از این نوع شبهه‌افکنی‌ها مطرح شد. یا در سال 81 در روزنامه مردمسالاری مقاله‌ای از بهروز خلیلی منتشر شد که در آن عبور از خاتمی و بعد خروج از حاکمیت مطرح شده است.
صفی‌زاده در ادامه این نشست به هیئت‌های اعزامی خبرنگاران همراه دولت و تبعیض‌هایی که در این راستا به وجود آمده است اشاره کرد و گفت: در جواب اینکه گفته می‌شود روزنامه‌ها در هیئت‌های اعزامی دولت به مکان‌های سیاحتی، زیارتی و برنامه‌های سیاسی اعزام می‌شوند باید پرسید که از چه روزنامه‌هایی چه تعداد خبرنگار بردند وچطور بقیه بی خبر بودند. یا اینکه آقای انبارلویی به عنوان نویسنده نمونه مورد تقدیر آقای احمدی نژاد قرار گرفت.
انبارلویی واکنش نشان داد و گفت من سالهاست هیچ سفر خارج از کشوری نرفته ام و اگر مورد تقدیر قرار گرفته ام برای این بوده که دولت را نقد کرده ام.
صفی زاده در ادامه به وضعیت اقتصادی برخی از روزنامه‌های دولتی اشاره کرد و گفت: اینجا یاد از روزنامه‌های «وطن‌امروز» و «هفت» شد. روزهایی بود که این روزنامه‌ها با 60 صفحه کاغذ گلاسه چاپ می‌شدند در حالی که قیمت کاغذ گلاسه در آن زمان دو برابر قیمت کاغذ معمولی بود. زمانی فعالیت آنها محدود و یا متوقف شد که رئیس دولت دهم مجوز تاسیس دانشگاهی با 160 میلیارد تومان اعتبار را دریافت کرد. روزی که دولت رفت دید که دیگر نمی‌تواند این میزان برای روزنامه‌هایش خرج کند به همین خاطر این روزنامه تعطیل شد.
بخش دیگر مناظره به پرسش و پاسخ میان حاضران و میهمانان در مناظره اختصاص داشت .
مرتضی حیدری: جواب سوال خودم را نگرفتم
در این قسمت مرتضی حیدری مجری برنامه مناظره گفت :من تا اینجا جواب سوال خود را نگرفتم اینکه تیراژ فی النفسه ارزش نیست روزنامه ایموفق است که مردم صبح به صبح آن را بخرند و و در آن آگهی بدهند و ریز اخبار و تحلیلهایش را بخوانند.
وی سپس به طرح سوالات بینندگان از شرکت کنندگان در مناظره کرد و ازراه چمنی پرسید این درست است که برخی روزنامه ها تیراژشان را برای برخورداری از یارانه های دولتی ،درست اعلام نمی کنند؟ اصلا روزنامه شما چه تیراژی دارد؟راه چمنی پاسخ داد:دقیقا نمی دانم بین 7 تا 10 الی 15 هزار تا بسته به شرایط خاص تیراژ دارد.
صفی زاده نیز در پاسخ به این سوال گفت مجموع خانواده نشریات ابرار که زمانی تا 360 هزار تا تیراژ داشت الان به 120 هزار نسخه میرسد.کواکبیان تیراژ روزنامه اش را ناموسش خواند و از پاسخ به این سوال طفره رفتو انبارلویی خود را بازنشسته روزنامه رسالت معرفی کرد که در حال حاضر به عنوان نویسنده آزاد دارد می نویسد.ولی پاسخ داد زیر 100 هزار تا تیراژ رسالت است . حیدری نیز با خنده به سریال دودکش و بازیگر نقش فیروز اشاره کرد که در مورد سابقه قالیشویی اش که 12 سال بود می گفت کمتر از نیم قرن سابقه دارد.
صفی زاده نیز گفت: من یک هفته‌نامه سراغ دارم که باتیراژ 2 هزار نسخه ویک و نیم سال سابقه در یک قلم توانسته بود 1 میلیارد و 200 میلیون تومان بودجه از وزارت ارشاد بگیرد.
وی در پاسخ به این پرسش یک بیننده که چرا یک وزیر را با نام یک میوه در رسانه‌تان نام بردید؟ گفت: وقتی رئیس دولت خطاب به مردم او را با یک میوه خوشگلی مانند هلو نام می‌برد ما هم همان حرف را در رسانه‌مان نقل کردیم.
حیدری سپس از کواکبیان سوال یک بیننده را پرسید که در روزنامه مردم سالاری مطلبی علیه یک شرکت زده بودید و چند روز بعد از همان شرکت یک آگهی در صفحه اول روزنامه چاپ کردید؟ متاسفانه این تبدیل به یک بیزینس شده که مطلبی علیه جایی می زنند و بعد می گویند خوب اگر آگهی بدهی با هم خوب می شویم. کواکبیان پاسخ داد:آن مطلب را همه کار کردند ما وقتی دیدیم دروغ است یک آگهی برایشان کار کردیم.
سیدنظام موسوی نیز در پاسخ به این پرسش که آیا خبرگزاری فارس حاضر است از تصمیمات سازنده دولت تدبیر و امید حمایت کند؟ گفت: بله ما در کلیات همواره دولت‌ها را حمایت می‌کنیم، مگر اینکه در مواردی حرکت‌های غیر ارزشی صورت گیرد. مثلا ما در دوره آقای احمدی نژاد هم انتقاد می‌کردم و تنها رسانه‌ای بودیم که به شعار ایرانیت که در دولت راه یافته بود نقد وارد کردیم. در این زمان هم فرقی نمی‌کند اگر انحرافی صورت گیرد ما نقد می‌کنیم.
کواکبیان: دولت پیشین 5 بار مرا به دادگاه کشاند
کواکبیان در بخش پاسخ ها درباره تیراژ روزنامه مردمسالاری گفت: ما 25 هزار نسخه تیراژ داریم. وی همچنین در انتقاد از دولت پیشین گفت: دولت پیشین با اینکه ادعا می‌کرد از هیچ روزنامه‌ای شکایت نکرده است از من 5 بار شکایت کرد و مرا به دادگاه کشاند. در حالی که هیچ کدام از این دفعات من محکوم نشدم.
در بخش بعدی نوبت به پرسش‌های حاضران رسید. خبرنگار نسیم آنلاین با طرح سؤالی مبنی بر اینکه با توجه به اینکه دولت رسانه‌هایی دارد که از آن تعریف می‌کند، این نکته ناجوانمردانه است وقتی تمامی رسانه‌ها با یک هجمه اقدامات دولت را زیر سؤال ببرند؟ از صفی‌زاده خواست پاسخ دهد.
صفی‌زاده، مدیر مسئول روزنامه ابرار در پاسخ به این سؤال گفت: در دولت نهم و دهم غیر از دو روزنامه که منتقد دولت بودند باید گفت که تمامی روزنامه‌های دیگر مدافع دولت بودند .
در ادامه کواکبیان مدیر مسئول روزنامه مردم سالاری در پاسخ به سؤال عاطفه آریان، کارشناس ارشد علوم ارتباطات مبنی بر اینکه مسائل اقتصادی روزنامه‌ها مرتفع شود آیا دیگر هیچ مشکلی نخواهد بود، ابراز داشت: معتقد نیستم که تنها راه حل مجموعه مشکلات مطبوعات این است که از لحاظ اقتصادی تأمین شوند؛ اما این مسئله بر عملکرد مطبوعات تأثیرگذار است. اگر بخواهیم دوره‌های آموزشی حرفه‌ای ایجاد کنیم بدون شک مستلزم فراهم‌سازی امکانات ویژه‌ای نیز هستیم. مشکلات به خود دست‌اندرکاران مطبوعات برمی‌گردد و ببینید اصلاً خود مدیران مسئول چقدر حرفه‌ای انتخاب شده‌اند.
کواکبیان با اعلام اینکه برخی مدیران فنی و مهندسی خوانده‌اند، ابراز داشت: 85 درصد مدیران کشور ما فنی و مهندسی خوانده و 15 درصد علوم انسانی خوانده‌اند، این در حالی است که این امر در اروپا رابطه عکس دارد.
مدیر مسئول روزنامه مردمسالاری در پایان گفت: انتظار داشتیم برخی از آقایان در این مناظره حضور داشتند و پاسخگو می‌شدند، اما برخی دوست دارند که یک طرفه در صدا و سیما صحبت کنند و پاسخگو نباشند.
اگر مطبوعات را آزاد می گذاشتیم اختلاس 3 هزار میلیارد تومانی پیش نمی‌آمد
بخش نهایی مناظره به گفتوگوی دو نفره اختصاص داشت. در ادامه مناظره محمد کاظم انبارلویی سردبیر روزنامه رسالت و مصطفی کواکبیان مدیر مسئول روزنامه مردمسالاری به مناظره دو نفره آمدند که در آن به سوال اینکه چرا مطبوعاتی در ایران تولید نمی‌کنیم که مردم آن را خرید کنند، پاسخ دادند.
انبارلویی گفت: با پیشرفت علوم ارتباطات تشویق به خرید روزنامه کمتر شده است و مردم حدود ساعت 10، 11 شب اخبار را در اختیار دارند. بحث اقتصاد خانواده است که در آن روزنامه در سبد خانواده قرار ندارد و در هر خانه‌ای کامپیوتر وجود دارد که بسیار راحت در هر ساعتی حتی روزنامه های خارج از کشور را نیز مطالعه می‌کنند.
مصطفی کواکبیان در ادامه گفت: همانند این کامپیوتر در پاکستان و کشورهای همسایه هم وجود دارد با این تفاوت که آنها نیز این روزنامه‌ها را خریداری می‌کنند؟ در سال 1253 حدود 180 سال قبل کاغذ اخبار در ایران آمد و قانون هم حدود 100 سال است که داریم. اما واقعیت این است که علی‌رغم اینکه رشد و رکودهایی داشتیم اما الان وضعیت مناسبی نداریم. مطبوعات باید حرف‌هایی را تجلی بدهند که انگیزشی برای طرف ایجاد کند که از کامپیوتر خود دست بکشد و روزنامه بخرد.
کواکبیان اضافه کرد: ما در تاریخ معاصر خود، مطبوعاتی داریم که توانستند نخست‌وزیرهایی را نیز عوض کنند و ما نباید جایگاه مطبوعات را ساده بگیریم.
دبیر انجمن روزنامه‌های غیردولتی عامل دوم عدم خرید روزنامه از سوی مخاطبان را بی‌توجهی خود مسئولان دانست و گفت: محمود احمدینژاد رئیس جمهور سابق کشورمان در حالی سه ساعت با خبرگزاری‌های خارجی مصاحبه می‌کرد که حاضر نبود با خبرنگار ایرانی 5 دقیقه زمان بدهد و با او صحبت کند.
وی با بیان اینکه قانون مچ گیری نباید وجود داشته باشد، گفت: ما باید نگاه محبت‌آمیز داشته باشیم و اگر مطبوعات را آزاد می گذاشتیم به ضرس قاطع می گویم اختلاس 3 هزار میلیارد تومانی پیش نمی‌آمد.
انبارلویی در ادامه به مسئله بودجه دولت و نهادهای وابسته به آن اشاره کرد و گفت: دولت‌ها بودجه‌ای را به عنوان یارانه به روزنامه‌ها اختصاص می‌دهند و نیز بودجه‌ای به وزارتخانه‌ها اختصاص داده‌اند که برای محدود کردن اطلاعات خبرنگاران هزینه می‌شود و این هزینه‌ای که دولت برای نظارت و محدود کردن اطلاعات مصرف می‌کند پارادوکس ایجاد می‌کند.
وی افزود: من در 10 سال اخیر بیشترین انتقادها را در حوزه اقتصادی برنامه بودجه داشتم و نکاتی را مطرح کردم که درباره اش هیچ اطلاعاتی به ما نمی‌دادند. یعنی منعی برای خبرنگاران حرفه‌ای وجود ندارد و اگر هم باشد می‌تواند از آن عبور کند.
*نظام مانع نقد هیچ کسی نیست
سردبیر روزنامه رسالت با اشاره به نقد خود به وزارت کشور دولت خاتمی یادآور شد که در جلسات کارگروه توسعه سیاسی در هیئت دولت که بحث‌های محرمانه‌ای بود به آنها ایراداتی را وارد کردیم که سرمقاله هم دادیم اما پاسخی به ما داده نشد. یکی از مشکلات ما این است که پاسخی به ما داده نمی‌شود. اما اینکه اجازه ندهند ما آنها را نقد کنیم چنین چیزی وجود ندارد.
انبارلویی با بیان اینکه نظام مانع نقد هیچ کسی نیست گفت: آن فشاری که وجود دارد همان فشار قانون مطبوعات است. در حال حاضر 100 نفر آدم را می‌توانیم نام ببریم که در دوران دوم خرداد مطلب می‌نوشتند اما در نقد دین و اهانت به مقدسات می‌نوشتند و شما ساکت بودید.
کواکبیان گفت: بسیاری از دست‌اندرکاران پاسخگو نیستند مثلا در 13 آذر 91، 23 مدیر مسئول مجبور شدیم تا نامه سرگشاده از معضلات کاغذ و مشکلات مطبوعات به محمود احمدینژاد نوشتیم که انتظار داشتیم توجهی به مطبوعات و نامه ما شود که نشد و یکی از آقایان گفت همانطور که مطبوعات آزادند که بنویسند ما هم آزادیم که جواب ندهیم.
وی افزود: ما به جای دیالوگ عادت کرده‌ایم به منولوگ. واقعا اگر ما به مطبوعات اجازه بدهیم که فرهنگ نقادی بالا باشد مشکلی به وجود نمی‌آمد. اتفاقا نهادهای رسمی قانونی گاهی سکوت می‌کنند اما نهادهای فشاری وجود دارد که نظرات خود را اعمال می‌کنند.
انبارلویی در تکذیب فشار آوردن نهادها بر مطبوعات گفت: من شخصا ده‌ها نقد درباره دولت خاتمی و احمدینژاد نوشتم اما هیچ برخوردی نشد. در قانون مطبوعات نباید اهانت، تهمت و دروغ گفت و اگر گفته شود می‌شود از شما شکایت کرد.
انبارلویی: بازگشت به رسانه‌های دولت اصلاحات، تهدیدی برای اقتدار و امنیت ملی
مصطفی کواکبیان با اشاره به گزارشی که درباره اتفاق روز 22 بهمن در قم در مجلس خوانده شد، گفت: چرا برخی باید کفن‌پوش مقابل روزنامه رسالت حرکت کنند، البته ما یک ساختار گروهی و سیستم حکومتی داریم که مبرا از این جریانات است اما برخی نهادها خلاف قانون عمل می‌کنند.
وی افزود: چرا همان کفن‌پوشان راه قانونی را نمی‌روند. بسیاری از مطبوعات حرفه‌ای ما که علاقه‌مند به نظام هستند وقتی می‌خواهند گزارشی تهیه کنند، پرهیز می‌کنند و می‌گویند ما به دردسر خواهیم افتاد، اما در حالی که حرفه آنها اطلاع‌رسانی به مردم است.
دبیرکل حزب مردم سالاری ادامه داد: بیایید در دولت جدید که دولت اعتدال نام گرفته است بر سر یک مرز و منشور اخلاقی توافق کنیم و در حوزه مسائل قانونی عرصه را باز بگذاریم، تا بهتر بتوان مشکلات مردم را در مطبوعات بیان کرد. اگر مشکلی وجود داشت آن را نقد کنیم تا به یک نتیجه برسیم.
مدیر مسئول روزنامه مردم سالاری با اشاره به راهکارهایی که دولت می‌تواند با استفاده از آنها مطبوعات را به لحاظ کیفی رشد دهد گفت: دولت احمدینژاد لایحه جامع اطلاع‌رسانی را به مراحل آخر رساند. تنها امضای آن باقی مانده بود که امضا نشد. یکی از کارهای اساسی این است که این لایحه را به مجلس بفرستیم و منطبق با فضای امروز که یک فضای سایبری، مجازی و اینترنتی است و با فضای سال‌های نخست انقلاب تفاوت پیدا کرده است، قانونی را طراحی کنیم که حکم قانون مطبوعات را داشته باشد.
احیای انجمن صنفی روزنامه‌نگاران
کواکبیان با بیان این مطلب که انجمن صنفی روزنامه‌نگاران را باید احیا کنیم، گفت: یکسری از دوستان نیز انجمن جدیدی را پس از تعطیلی این انجمن راه‌اندازی کردند. پیشنهاد من این است که به مانند خانه سینما این دو را نیز با هم جمع کنیم، تا با سازوکار مناسب و اساسنامه جدید، ترتیبی اتخاذ شود که دیگر دو مدعی در عرصه انجمن روزنامه‌نگاری نداشته باشیم.
وی همچنین با اشاره راهکارهایی برای فعالیت دولت جدید در عرصه مطبوعات گفت: دولت باید با یک رویکرد معطوف به وحدت ملی پا به عرصه حاکمیت گذاشته و ادبیاتی از گفت‌وگو را در جامعه ما بوجود آورد که با ادبیات گفت‌وگو در زمان دولت خاتمی متفاوت باشد.
انبارلویی همچنین با اشاره به تائید صلاحیت وزرای پیشنهادی دولت در مجلس گفت: علت اینکه مجلس در صلاحیت برخی از وزرا حرف داشت این است که ما در چینش ادبیات جدید در دولت جدید به سمت همگرایی برویم و به گفته آقای روحانی شرایطی را که در سال 88 داشتیم فراموش کنیم. اما گاهی اعمال آقای روحانی ناظر به این است که نمی‌گذارد این حوادث فراموش شود. اگر این ادبیات را در کشور حاکم کنیم بر فضای رسانه‌ها نیز اثرگذار خواهیم بود.
وی ادامه داد: من خوف این را دارم که رسانه‌های دولتی ما به رسانه‌های دوران اصلاحات بازگردند. یک سری از نیروهای رسانه‌های آن زمان اکنون از ایران فرار کرده و در رادیوها و رسانه‌های بیگانه‌ای چون رادیو زمانه، بی بی‌سی و صدای آمریکا مشغول به فعالیت هستند. آنهایی هم که مانده‌اند به این رسانه‌ها رفته‌اند که حضور آنها به ادبیات گفت‌وگو و احیای اقتدار ملی و امنیت ملی آسیب می‌رساند. امیدوارم آقای روحانی در ساماندهی رسانه‌های دولتی این مهم را مدنظر داشته باشند.
کواکبیان: دولت جدید ادبیات دولت خاتمی و احمدینژاد را نداشته باشد
کواکبیان در ادامه سخنان انبارلوئی گفت: دولت جدید نه باید ادبیات دولت خاتمی را داشته باشد و نه ادبیات دولت احمدینژاد را بلکه ادبیات خود را باید داشته باشد.
وی از غیبت محمدزاده معاون مطبوعاتی ارشاد در این مناظره انتقاد کرد و گفت: یکسری از معاونان مطبوعاتی در این 8 سال حضور داشتند که بدترین دوره را برای ما رقم زدند. بارها با منزل تماس گرفته و تخلفاتی را مطرح می‌کردند که خلاف قانون نبود اما در 3 سال اخیر وضعیتی متفاوت‌تر با 5 سال گذشته را شاهد بودیم و برخورد ارشاد با مطبوعات بهتر شده بود.
