در قالب بازخوانی یک پرونده بررسی شد؛
برخورد قانون با استفاده نوجوانان از سلاح سرد
به لطف ممنوعیت نگهداری و حمل سلاح گرم در جامعه، جرایمی که با این اسلحه‌ها واقع می‌شود، کم هستند؛ با وجود این، مجرمان راه‌های دیگری برای رسیدن به مقصود خود می‌یابند.
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، چاقوکشی و ایراد صدمه بدنی یا جانی با چاقو یکی از جرایم پرتکرار است. این جرم گاه از سوی نوجوانانی ارتکاب می‌یابد که به دلیل ویژگی‌های سنی و روانی، می‌خواهند به وسیله چاقو اقدام به قدرت‌نمایی و جلب توجه می‌کنند.
جرایم این اطفال باید در دادگاه ویژه‌ای بررسی شود. در ادامه حمایت در قالب تحلیل یک پرونده قضایی نتیجه چاقوکشی و مجازاتی که آسیب‌رساندن به دیگران به این طریق به دنبال دارد و دادگاهی که در صورت وقوع این جرم از سوی کودکان و نوجوانان صلاحیت دارد را بررسی می‌کنید.
يكي از جرايم خشونت‌آميز، ضرب و جرح است. قانون مجازات‌هاي مختلفي براي اين جرم در نظر گرفته است؛ در صورت عمدي بودن جراحات وارده، قصاص اجرا مي‌شود، وگرنه ديه، ارش و در پاره‌اي مواقع حبس در انتظار مجرم خواهد بود.
آغاز دعوا
طبق مندرجات پرونده اخير، شاکی آقای سینا.. اعلام كرده است که متهم پرونده، آقاي حمیدرضا... او را با فریب به نقطه‌ای کشانده است و به وسيله سلاح سرد چاقو، وی را از ناحیه پشت، بازو، سر، دست و کتف مورد ضرب و شتم قرار داده است.
وي در ادامه لايحه شكواييه خود تقاضای بررسی موضوع و جراحات خود را از طريق ارجاع موضوع به مرجع پزشکی قانونی كرده است. شاکی پرونده در ادامه اظهارات خود چنین گفته است: «در مغازه کامپیوتر فروشی بودم كه آقاي حمیدرضا آمد و با چند نفر دیگر مرا برای دیدن فوتبال با موتور به پارک...بردند. آنها در آن مكان مرا با چاقو زدند و مرا به مرگ تهدید کردند». پرونده فوق پس از ثبت در دادسراي محل وقوع جرم، به يكي از شعب بازپرسي مستقر در آن دادسرا فرستاده مي‌شود.
روند رسيدگي در دادسرا و دادگاه
بازپرس پرونده نيز با بررسي محتويات پرونده اخير، دستور ارجاع و بررسي ميزان جراحات وارد شده به قرباني جرم را به پزشكي قانوني مطابق با درخواست مجروح واقعه مي‌دهد. در ادامه مدير دفتر دادگاه نامه استعلام از پزشكي قانوني را آماده و آن را به مجني‌عليه مي‌دهد.
وي به منظور معاينه بدن خود به پزشكي قانوني مراجعه مي‌كند. پزشكي قانوني وي را معاينه و در اين خصوص به شرح زير نظر می‌دهد: «علاوه بر صدمات اعلام شده اولیه، فرد موردنظر دچار کبودی لاله گوش راست و کتف چپ شده است.
همچنین جراحت در حد دامیه در بازوی دست راست و چپ نیز دارد. ریه وی سالم گزارش شده است، چهار بریدگی روی کتف چپ و هریک در حد دامیه، یک بریدگی قسمت تحتانی راست پشت قفسه سینه آن هم در حد دامیه، خراشیدگی قسمت تحتانی چپ پشت قفسه سینه در حد دامیه، بریدگی قسمت داخلی بازوی راست و قسمت خارجی بازوی چپ هر دو در حد دامیه، خراشیدگی قسمت چپ پیشانی در حد حارصه، بریدگی کف دست راست در حد دامیه وجود دارد، ضایعات در اثر اصابت جسم نوک تیز و برنده می‌باشد».
در ادامه شهود دعوا در بازپرسي مذكور حاضر می‌شوند و به رفتن شاکی دعوا به اتفاق متهمین با موتورسيكلت به محل مذكور شهادت می‌دهند؛ اما از ضرب و جرح موضوع جرم خبری ندارند. متهم پرونده در پي اخطار بازپرسي محترم برای حضور و اداي توضيحات در مرجع مزبور حاضر مي‌شود و در اين خصوص عنوان می‌کند كه قبول دارم به آقاي سينا، شاكي دعوا چاقو زده‌ام.
بازپرس پرونده به منظور دسترسي به متهم و جلوگيري از فرار وي در مراحل مختلف دادرسي، قرار وثیقه 20 میلیون تومانی صادر مي‌كند. در ادامه مصدوم، آقاي سينا.. به منظور تعیین ميزان ارش کتف و لاله گوش چپ مجددا به پزشکی قانونی معرفی مي‌شود. پزشکی قانونی در اين بارهبه شرح ذیر اظهار نظر کرده است: «ارش چهار جراحت کتف چپ و یک جراحت تحتانی راست قفسه سینه و قسمت تحتانی چپ خلف سینه جمعا معادل پنج و نیم درصد دیه کامل انسان است».
در ادامه آخرین دفاع از متهم دعوا اخذ مي‌شود که وی نيز اعلام مي‌كند كه اتهام وارده را قبول دارم، اما اشتباه کردم. بازپرس دادسرا به استناد مواد 614-294-297-302-304-481-484 قانون مجازات اسلامي بزه انتسابی را محرز و قرار مجرمیت وی را صادر و مراتب در اجرای بندهای (ز) و (ک) ماده 3 اصلاحی قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب اعلام مي‌شود. پرونده در ادامه به شعبه‌اي از شعبات دادگاه مخصوص جرايم اطفال و نوجوانان ارسال مي‌شود. قاضي دادگاه پس از بررسي محتويات دعوا در نهايت به شرح زير راي صادر مي‌كند:
رای دادگاه
در خصوص اتهام آقاي حمیدرضا... فرزند...، 16 ساله داير به ایراد ضرب و جرح عمدی با چاقو و تهدید، با توجه به گزارش نیروی انتظامی و اظهارات متهم به شرح صورت‌جلسه تنظیمی و اقرار صریح و قبول اتهام، مجرمیت وی از نظر دادگاه محرز است، لذا با استناد به تبصره ماده 614 قانون مجازات اسلامی و رعایت بند 2 ماده 3 قانون مجازات اسلامی به دلیل صغر سن متهم به پرداخت سه میلیون ریال و در خصوص جراحت‌ها، ارش چهار جراحت کتف چپ و یک جراحت تحتانی راست قفسه سینه و قسمت تحتانی چپ خلف سینه جمعا معادل پنج و نیم درصد دیه کامل انسان محکوم خواهد شد. این رای حضوری و ظرف 20 روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان تهران می‌باشد».
تحليل راي و پرونده
ابتدا بايد گفت كه برخي اصطلاحات و مفاهيم حقوقي وجود دارند كه بهتر است براي آشنايي بيشتر خوانندگان توضيح داده شوند.
داميه: طبق ماده ۴۸۰ قانون مجازات اسلامی مصوب 1375، داميه خراشي است که از پوست بگذرد و مقدار اندکي وارد گوشت شود و همراه با جريان خون کم يا زياد باشد.
حارصه: اين ميزان جراحت نيز طبق ماده فوق خراش پوست است، بدون آن‌که خون از آن جاري شود.
ارش: اين نهاد نظير ديه است با این تفاوت که ديه ميزان مشخصي دارد؛ يعني در شرع براي جراحت اندام خاص، ميزان ديه مشخصي اعلام شده است اما نسبت به جراحاتي كه در شرع در ازاي آن ميزاني در نظر گرفته نشده، اصطلاحا ارش تعيين مي‌شود.
با توجه به اینکه در هر حوزه قضایی نیاز به یک یا چند شعبه از دادگاه‌های عمومی برای رسیدگی به کلیه جرایم اطفال است، در همین راستا شعبه رسيدگي‌كننده فوق یکی از شعب خاص در خصوص اطفال است. مطابق با ماده 220 قانون آیین دادرسی دادگاه‌هاي عمومي و انقلاب در امور کیفری مصوب سال 1378، در جلسه رسیدگی به جرم، اولیاي اطفال بزهكار نیز حضور دارند و از این جهت شرایط شکلی نیز در پرونده حاضر به درستی رعایت شده است.
در ضمن بايد اذعان داشت كه در مورد پرداخت ديه در مورد جراحت و شكستگي‌ها، مبدا مهلت از زمان وقوع جرم است، البته در صورتي كه جراحت مسري نباشد، وگرنه شروع مهلت از حين توقف سرايت جراحت به ديگر نقاط بدن محسوب خواهد شد و در هر صورت، صدور حكم از محكمه يا قطعي شدن آن و همچنين تاريخ اجراي حكم، تاثيري در مهلت پرداخت ديه ندارد. اما پرداخت ديه توسط محكوم‌عليه مي‌تواند يك دفعه و به صورت واحد به طور يكجا يا به دفعات و با اقساط مساوي يا متفاوت پرداخت شود. مقدار ارشي كه در نظريه پزشكي قانوني مقرر شده است، از جهت جنايي است كه باعث تغيير رنگ پوست سر شده است.
دادگاه محترم فوق در راي صادرشده خود به تبصره ماده 614 قانون مجازات اسلامي مصوب سال 1375 استناد كرده است كه مي‌بايست مجازات حبس در نظر مي‌گرفت، اما به درستی و با توجه به سن متهم، حبس سه ماه تا يك سال تبديل به جريمه نقدي شده است.
مطابق با قانون مجازات اسلامي به صرف وارد كردن ضرب و جرح ، جرم مشمول ماده 614 قانون مجازات اسلامي است، گرچه بعدا التیام بايد يا بهبود حاصل شود. گفتني است ماده اخير بيان داشته است: «هر کس عمدا به ديگري جرح يا ضربي وارد آورد که موجب نقصان يا شکستن يا از کار افتادن عضوي از اعضا يا منتهي به مرض دايمي يا فقدان يا نقص يکي از حواس يا منافع يا زوال عقل مجني‌عليه شود، در مواردي که قصاص امکان نداشته باشد، چنانچه اقدام وي موجب اخلال در نظم و صيانت و امنيت جامعه يا بيم تجري مرتکب يا ديگران شود، به دو تا پنج سال حبس محکوم خواهد شد و در صورت درخواست مجني‌عليه مرتکب به پرداخت ديه نيز محکوم مي‌شود.
تبصره: در صورتي که جرح وارده منتهي به ضايعات فوق نشود و آلت جرح اسلحه يا چاقو و امثال آن باشد، مرتکب به سه ماه تا يک سال حبس محکوم خواهد شد». خوشبختانه قاضی محترم دادگاه با توجه به سن متهم به جای مجازات حبس و مرتبط کردن طفل با وضعیت نامناسب زندان‌ها، جزای نقدی را در حق وي برگزیده است.
جرایم این اطفال باید در دادگاه ویژه‌ای بررسی شود. در ادامه حمایت در قالب تحلیل یک پرونده قضایی نتیجه چاقوکشی و مجازاتی که آسیب‌رساندن به دیگران به این طریق به دنبال دارد و دادگاهی که در صورت وقوع این جرم از سوی کودکان و نوجوانان صلاحیت دارد را بررسی می‌کنید.
يكي از جرايم خشونت‌آميز، ضرب و جرح است. قانون مجازات‌هاي مختلفي براي اين جرم در نظر گرفته است؛ در صورت عمدي بودن جراحات وارده، قصاص اجرا مي‌شود، وگرنه ديه، ارش و در پاره‌اي مواقع حبس در انتظار مجرم خواهد بود.
آغاز دعوا
طبق مندرجات پرونده اخير، شاکی آقای سینا.. اعلام كرده است که متهم پرونده، آقاي حمیدرضا... او را با فریب به نقطه‌ای کشانده است و به وسيله سلاح سرد چاقو، وی را از ناحیه پشت، بازو، سر، دست و کتف مورد ضرب و شتم قرار داده است.
وي در ادامه لايحه شكواييه خود تقاضای بررسی موضوع و جراحات خود را از طريق ارجاع موضوع به مرجع پزشکی قانونی كرده است. شاکی پرونده در ادامه اظهارات خود چنین گفته است: «در مغازه کامپیوتر فروشی بودم كه آقاي حمیدرضا آمد و با چند نفر دیگر مرا برای دیدن فوتبال با موتور به پارک...بردند. آنها در آن مكان مرا با چاقو زدند و مرا به مرگ تهدید کردند». پرونده فوق پس از ثبت در دادسراي محل وقوع جرم، به يكي از شعب بازپرسي مستقر در آن دادسرا فرستاده مي‌شود.
روند رسيدگي در دادسرا و دادگاه
بازپرس پرونده نيز با بررسي محتويات پرونده اخير، دستور ارجاع و بررسي ميزان جراحات وارد شده به قرباني جرم را به پزشكي قانوني مطابق با درخواست مجروح واقعه مي‌دهد. در ادامه مدير دفتر دادگاه نامه استعلام از پزشكي قانوني را آماده و آن را به مجني‌عليه مي‌دهد.
وي به منظور معاينه بدن خود به پزشكي قانوني مراجعه مي‌كند. پزشكي قانوني وي را معاينه و در اين خصوص به شرح زير نظر می‌دهد: «علاوه بر صدمات اعلام شده اولیه، فرد موردنظر دچار کبودی لاله گوش راست و کتف چپ شده است.
همچنین جراحت در حد دامیه در بازوی دست راست و چپ نیز دارد. ریه وی سالم گزارش شده است، چهار بریدگی روی کتف چپ و هریک در حد دامیه، یک بریدگی قسمت تحتانی راست پشت قفسه سینه آن هم در حد دامیه، خراشیدگی قسمت تحتانی چپ پشت قفسه سینه در حد دامیه، بریدگی قسمت داخلی بازوی راست و قسمت خارجی بازوی چپ هر دو در حد دامیه، خراشیدگی قسمت چپ پیشانی در حد حارصه، بریدگی کف دست راست در حد دامیه وجود دارد، ضایعات در اثر اصابت جسم نوک تیز و برنده می‌باشد».
در ادامه شهود دعوا در بازپرسي مذكور حاضر می‌شوند و به رفتن شاکی دعوا به اتفاق متهمین با موتورسيكلت به محل مذكور شهادت می‌دهند؛ اما از ضرب و جرح موضوع جرم خبری ندارند. متهم پرونده در پي اخطار بازپرسي محترم برای حضور و اداي توضيحات در مرجع مزبور حاضر مي‌شود و در اين خصوص عنوان می‌کند كه قبول دارم به آقاي سينا، شاكي دعوا چاقو زده‌ام.
بازپرس پرونده به منظور دسترسي به متهم و جلوگيري از فرار وي در مراحل مختلف دادرسي، قرار وثیقه 20 میلیون تومانی صادر مي‌كند. در ادامه مصدوم، آقاي سينا.. به منظور تعیین ميزان ارش کتف و لاله گوش چپ مجددا به پزشکی قانونی معرفی مي‌شود. پزشکی قانونی در اين بارهبه شرح ذیر اظهار نظر کرده است: «ارش چهار جراحت کتف چپ و یک جراحت تحتانی راست قفسه سینه و قسمت تحتانی چپ خلف سینه جمعا معادل پنج و نیم درصد دیه کامل انسان است».
در ادامه آخرین دفاع از متهم دعوا اخذ مي‌شود که وی نيز اعلام مي‌كند كه اتهام وارده را قبول دارم، اما اشتباه کردم. بازپرس دادسرا به استناد مواد 614-294-297-302-304-481-484 قانون مجازات اسلامي بزه انتسابی را محرز و قرار مجرمیت وی را صادر و مراتب در اجرای بندهای (ز) و (ک) ماده 3 اصلاحی قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب اعلام مي‌شود. پرونده در ادامه به شعبه‌اي از شعبات دادگاه مخصوص جرايم اطفال و نوجوانان ارسال مي‌شود. قاضي دادگاه پس از بررسي محتويات دعوا در نهايت به شرح زير راي صادر مي‌كند:
رای دادگاه
در خصوص اتهام آقاي حمیدرضا... فرزند...، 16 ساله داير به ایراد ضرب و جرح عمدی با چاقو و تهدید، با توجه به گزارش نیروی انتظامی و اظهارات متهم به شرح صورت‌جلسه تنظیمی و اقرار صریح و قبول اتهام، مجرمیت وی از نظر دادگاه محرز است، لذا با استناد به تبصره ماده 614 قانون مجازات اسلامی و رعایت بند 2 ماده 3 قانون مجازات اسلامی به دلیل صغر سن متهم به پرداخت سه میلیون ریال و در خصوص جراحت‌ها، ارش چهار جراحت کتف چپ و یک جراحت تحتانی راست قفسه سینه و قسمت تحتانی چپ خلف سینه جمعا معادل پنج و نیم درصد دیه کامل انسان محکوم خواهد شد. این رای حضوری و ظرف 20 روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان تهران می‌باشد».
تحليل راي و پرونده
ابتدا بايد گفت كه برخي اصطلاحات و مفاهيم حقوقي وجود دارند كه بهتر است براي آشنايي بيشتر خوانندگان توضيح داده شوند.
داميه: طبق ماده ۴۸۰ قانون مجازات اسلامی مصوب 1375، داميه خراشي است که از پوست بگذرد و مقدار اندکي وارد گوشت شود و همراه با جريان خون کم يا زياد باشد.
حارصه: اين ميزان جراحت نيز طبق ماده فوق خراش پوست است، بدون آن‌که خون از آن جاري شود.
ارش: اين نهاد نظير ديه است با این تفاوت که ديه ميزان مشخصي دارد؛ يعني در شرع براي جراحت اندام خاص، ميزان ديه مشخصي اعلام شده است اما نسبت به جراحاتي كه در شرع در ازاي آن ميزاني در نظر گرفته نشده، اصطلاحا ارش تعيين مي‌شود.
با توجه به اینکه در هر حوزه قضایی نیاز به یک یا چند شعبه از دادگاه‌های عمومی برای رسیدگی به کلیه جرایم اطفال است، در همین راستا شعبه رسيدگي‌كننده فوق یکی از شعب خاص در خصوص اطفال است. مطابق با ماده 220 قانون آیین دادرسی دادگاه‌هاي عمومي و انقلاب در امور کیفری مصوب سال 1378، در جلسه رسیدگی به جرم، اولیاي اطفال بزهكار نیز حضور دارند و از این جهت شرایط شکلی نیز در پرونده حاضر به درستی رعایت شده است.
در ضمن بايد اذعان داشت كه در مورد پرداخت ديه در مورد جراحت و شكستگي‌ها، مبدا مهلت از زمان وقوع جرم است، البته در صورتي كه جراحت مسري نباشد، وگرنه شروع مهلت از حين توقف سرايت جراحت به ديگر نقاط بدن محسوب خواهد شد و در هر صورت، صدور حكم از محكمه يا قطعي شدن آن و همچنين تاريخ اجراي حكم، تاثيري در مهلت پرداخت ديه ندارد. اما پرداخت ديه توسط محكوم‌عليه مي‌تواند يك دفعه و به صورت واحد به طور يكجا يا به دفعات و با اقساط مساوي يا متفاوت پرداخت شود. مقدار ارشي كه در نظريه پزشكي قانوني مقرر شده است، از جهت جنايي است كه باعث تغيير رنگ پوست سر شده است.
دادگاه محترم فوق در راي صادرشده خود به تبصره ماده 614 قانون مجازات اسلامي مصوب سال 1375 استناد كرده است كه مي‌بايست مجازات حبس در نظر مي‌گرفت، اما به درستی و با توجه به سن متهم، حبس سه ماه تا يك سال تبديل به جريمه نقدي شده است.
مطابق با قانون مجازات اسلامي به صرف وارد كردن ضرب و جرح ، جرم مشمول ماده 614 قانون مجازات اسلامي است، گرچه بعدا التیام بايد يا بهبود حاصل شود. گفتني است ماده اخير بيان داشته است: «هر کس عمدا به ديگري جرح يا ضربي وارد آورد که موجب نقصان يا شکستن يا از کار افتادن عضوي از اعضا يا منتهي به مرض دايمي يا فقدان يا نقص يکي از حواس يا منافع يا زوال عقل مجني‌عليه شود، در مواردي که قصاص امکان نداشته باشد، چنانچه اقدام وي موجب اخلال در نظم و صيانت و امنيت جامعه يا بيم تجري مرتکب يا ديگران شود، به دو تا پنج سال حبس محکوم خواهد شد و در صورت درخواست مجني‌عليه مرتکب به پرداخت ديه نيز محکوم مي‌شود.
تبصره: در صورتي که جرح وارده منتهي به ضايعات فوق نشود و آلت جرح اسلحه يا چاقو و امثال آن باشد، مرتکب به سه ماه تا يک سال حبس محکوم خواهد شد». خوشبختانه قاضی محترم دادگاه با توجه به سن متهم به جای مجازات حبس و مرتبط کردن طفل با وضعیت نامناسب زندان‌ها، جزای نقدی را در حق وي برگزیده است.
