به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران قم، زهرا زنگنه: روز اول دانشگاه بود یکی‌یکی بچه‌ها خود را معرفی می‌کردند، نوبت به او که رسید باز همان حس قدیمی در وجودش سر باز کرد، قرمز شد و خیلی آرام فامیلی‌اش را گفت؛ استاد گفت: «خوب اسم کوچکت را هم بگو» با کلمه‌ای مبهم چیزی را زمزمه کرد، همیشه از گفتن اسمش ابا داشت؛ بیشتر فامیلی‌اش را می‌گفت، کمتر کسی نامش را می‌دانست، اما انگار این بار نمی‌توانست از پاسخگویی فرار کند؛ استاد سوالش را تکرار کرد «ای بابا عجب گیری داده»، نمی‌دانست این استاد همه دانشجویانش را فقط با اسم کوچک صدا می‌زند...

از حقوقی که بر گردن پدر و مادر است، انتخاب نام نیک است و اسلام نیز نسبت به نامگذاری فرزندان تاکید دارد، همان‌گونه که حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «انتخاب نام نیکو از جمله حقوقی است که بر گردن پدر و مادر است»، از این رو انتخاب نامی نیکو که مایه سربلندی و سرافرازی فرزند باشد همواره مورد توجه بوده است. در روایات آمده است: بر فرزندتان نامی نیکو برگزینید زیرا در قیامت با همان نام فرا خوانده می‌شوند.

اسم؛ مرواریدی است و معنای آن صدف درون مروارید، همان‌گونه که صدف، ارزشمند است اسم معنی و مفهومی نهفته دارد که در شخصیت و شعور فرد تاثیر می‌گذارد، چه بسا عده‌ای از افراد به سبب نام خود از حضور در جامعه سر باز می‌زنند و از بودن در عموم خجالت می‌کشند.

گاهی خانواده‌ها نامی برای فرزند خود انتخاب می‌کنند که مایه سرافکندگی‌اش در دوران نوجوانی و جوانی می‌شود؛ در روایات آمده است بعضی از فرزندان در قیامت بابت نام خود به خدا شکایت می‌کنند، از این رو انتخاب نامی نیکو از حساسیت بسیاری برخوردار است.

معاون حقوقی و سجلی اداره کل ثبت احوال استان قم با اشاره به اهمیت مطالعه فرهنگ نام‌گذاری در خصوص انتخاب اسم افراد گفت: این فرهنگ در اختیار افراد قرار می‌گیرد و طبق مصوبه شورای عالی ثبت احوال در صورتی که نام انتخاب شده در این فرهنگ موجود نباشد در کمیته‌ای که با حضور معاون حقوقی ثبت احوال، کارشناس حقوقی ثبت احوال، استاد ادبیات فارسی، استاد زبان عربی، مدیرکل ثبت احوال و حراست تشکیل می‌شود مورد بررسی قرار می‌گیرد.

خلیل مرادی با بیان اینکه معانی اسم‌ها در کتاب‌های دهخدا، معین و برهان بررسی می‌شوند، اظهار داشت: در صورتی که نام مناسب نباشد و با فرهنگ و مذهب ما هم‌خوانی نداشته باشد رد می‌شود و مورد تایید قرار نمی‌گیرد.

تبلیغات رسانه‌ها در خصوص انتخاب نام نیکو نیز می‌تواند در رواج نام‌های اصیل ایرانی تاثیر‌گذار باشد، گرچه چند بار شاهد پخش برنامه‌ای در خصوص نام‌گذاری نیکو بوده‌ایم، اما به نظر می‌رسد بسنده کردن به این میزان کافی نباشد؟ چه بسا شاهد تبلیغات مختلف در همه زمینه‌ها از مواد بهداشتی گرفته تا خوراکی‌ها هستیم اما در خصوص انتخاب نام نیکو تلاش چندانی نمی‌بینیم.

وی نام‌های فاطمه، محمد، علی، ابوالفضل و امیرعلی را پرطرفدارترین نام‌ها در استان قم برشمرد و خاطرنشان کرد: بسیاری از خانواده‌ها به نام ائمه توجه دارند و همواره در انتخاب اسمی که برازنده فرزندشان باشد تاکید می‌کنند.

اسم فرد هویت و نشانه شخصیت اوست

نام فرد هویت اوست، افرادی که دو اسم دارند به گفته خودشان یکی نام مستعار و دیگری نام شناسنامه‌ای گاهی دچار دوگانگی در شخصیت می‌شوند، یکی از دوستانم که اسم شناسنامه‌ای‌اش هم نام با اسم یکی از ائمه است، گفت: روزی که دوستان و خانواده‌ام مرا با اسم شناسنامه‌ای‌ام صدا می‌زنند بسیار آرام، کم حرف و مودب هستم و بالعکس روزی که مرا با نام دیگرم صدا می‌زنند شیطان و ناآرام می‌شوم.

گاهی افرادی را می‌بینیم که از اسم خود رضایت ندارد و همواره دغدغه تغییر اسم دارند و شاید اسمی را انتخاب کنند و در میان خانواده و دوستان رواج دهند؛ به گفته معاون حقوقی و سجلی اداره کل ثبت احوال قم در طول ماه 200 نفر اسم خودشان را تغییر می‌دهند، گرچه تغییر اسم نیز به این راحتی صورت نمی‌گیرد اسمی که بالاترین فراوانی را داشته باشد معیار تغییر اسم افراد است.

یکی از جامعه شناسان در خصوص تاثیر فرهنگ در انتخاب نام افراد گفت: با نگاه به موقعیت اجتماعی، فرهنگی و حتی اقتصادی، دست کم دو قرن اخیر تاریخ کشور به راحتی می‌توان علل خیلی از موضوعات اجتماعی و فرهنگی از جمله همین موضوع اسم‌گذاری و نحوه انتخاب فامیلی افراد را متوجه شد.

می‌توان نام‌گذاری افراد را با توجه به فقر فرهنگی و شرایط کم و بیش سنتی آن زمان دانست، در انتخاب این نام‌ها منظور خاصی در کار نبوده است بلکه بر گرفته از پدیده‌های طبیعت بوده است گرچه این شیوه مدت‌هاست منسوخ شده و خانواده‌ها با چشمانی باز و دیدی بهتر اسم برای فرزندانشان انتخاب می‌کنند.

رجب محمدنژاد؛ ریش سفید یکی از خانواده‌های قدیمی قمی است؛ او اسم‌گذاری افراد را مهم برشمرد و گفت: در گذشته بزرگ خانواده برای کودک اسم انتخاب می‌کرد و اسم‌ها از نام ائمه تجاوز نمی‌کرد، اما حالا انتخاب اسم توسط خواهرها و برادرها و بعضا دیگران صورت می‌گیرد، حالا دیگر ملاک اسم، بیشتر همخوانی داشتن با نام دیگر بچه‌ها شده است اینکه برای مثال اسمش باید به خواهر یا برادر بزرگ‌تر بخورد یا هم اسم پدر یا مادر باشد.

وی ادامه داد: منزلت و شأن اسم‌ها در گذشته بالا بود اما در حال حاضر بعضی خانواده‌ها توجهی به معنای اسم ندارند، در گذشته اسم‌های خارجی رواج نداشت، اما حالا گویا داشتن اسمی خارجی ولو بدون معنی خوب کلاس و شخصیت به همراه دارد.

از زمانی که آدمی پا در کره خاکی نهاده است نامی داشته و دارد، نخستین شناسنامه ایرانی با اسمی ایرانی متعلق به «فاطمه ایرانی» است و درست در چهارمین روز از زمستان 1297 هجری شمسی که توسط اداره کل سجل احوال دارالخلافه، مستقر در بلدیه تهران صادر شد، از آن پس همه افراد شناسنامه‌دار شدند.

استاد؛ حسابی گیر داده بود داستان جالبی شده بود زمزمه در کلاس پر شد «بچه‌ها مگه اسمش چیه که نمی‌خواد بگه...» ، «بیچاره استاد ولش نمی‌کنه» و پسرک دل دل می‌کرد تا اینکه از جایش بلند شد و پیش استاد رفت و در گوشی چیزی را گفت: استاد خنده‌ای فریادگونه زد و گفت: همین؟ برای همین وقت کلاس رو گرفتی؟ ما فکر کردیم حالا اسمت چی هست که اصلا راضی به بیانش نیستی؛ «مرد» اسم جالبیه اما ارزشش رو داشت اینقدر خودت رو اذیت کنی؟

استاد ادامه داد: دانشجوهایی داشتم که اسم‌های خاصی داشتند، اما همیشه با اعتماد به نفس خیلی بالا خودشون رو معرفی می‌کردند بدون اینکه رنگارنگ شوند و استرسی داشته باشند پس مرد باش و مردانه فکر کن./س