المانيتور:
توافق آمریکا و روسیه؛ امیدهای تازه برای حل بحران سوریه
یکی از بزرگترین دست آوردهای توافق روسیه و آمریکا بر سر بحران سوریه، جلوگیری از حمله نظامی آمریکا به سوریه بود. بعلاوه، می‌توان به برقراری آتش بس در کل سوریه، که لازمه اجرای کامل این توافقنامه است، امیدوار بود.
به گزارش سرويس بين الملل باشگاه خبرنگاران، پایگاه تحلیلی "المانیتور" در مقاله‌ای به قلم "ناصیف هیتی" می‌نویسد: توافق آمریکا و روسیه برای حل بحران سلاح‌های شیمیایی سوریه، به دنبال بحث‌های فشرده در ژنو، حاکی از موفقیت سیاست قبول مخاطره است. این توافق، جلوی حمله نظامی آمریکا به سوریه را گرفت و در عین حال، تمام معادلات مربوط به این بحران را برهم زد. چرا که حمله به سوریه، روند دشوار توافقات و دستیابی به راه حلی مناسب را به خطر انداخته و آن را بسیار پیچیده‌تر می‌کرد.
*** آمریکا طرح و جدول زمانی پیشنهادی را پذیرفت
درست مثل تمام مذاکرات، در اینجا نیز آمریکا و روسیه برای حل و فصل مسئله سلاح‌های هسته‌ای سوریه، از مواضع اولیه خود کوتاه آمدند. آمریکا طرح و جدول زمانی پیشنهادی را پذیرفت و روسیه نیز در مقابل توافق کرد که در صورت نافرمانی بشار اسد از اجرای این توافقنامه، آمریکا و روسیه مشترکا قطعنامه‌ای را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهند.
*** حل و فصل مسئله سلاح‌های شیمیایی به معنای پایان بحران سوریه نیست
شرکت اخضر ابراهیمی در مذاکرات سه جانبه با جان کری و سرگئی لاوروف، وزرای امور خارجه آمریکا و روسیه، حاکی از آن بود که هر دو ابرقدرت به روند مذاکرات ژنو، به شدت متعهد هستند؛ هرچند در این راه موانع بسیاری وجود دارد. به علاوه، این بدان معناست که حل و فصل مسئله سلاح‌های شیمیایی، با وجود اهمیت راهبردی آن، خود به تنهایی به معنای پایان بحران سوریه نیست بلکه باید موجب تقویت رویکرد ژنو گردد. به عبارت دیگر، این توافق باید وارد روندی شود که به تشکیل کنفرانس ژنو 2 منجر گردد.
*** تلاش اوباما برای جلب حمایت از اقدام نظامی، از روز اول با مخالفت مردم همراه بود
این توافق، به آمریکا امکان می‌دهد که نظر موافق مردم را به سوی خود جلب کند و علاوه براین، از بار مخالفت‌های داخلی کاسته شود. هرچند به عقیده برخی، به خاطر دشواری‌های موجود در اجرای این توافقنامه، این شرایط گذرا خواهد بود. تاحدودی حق با آنهاست. تلاش اوباما برای جلب حمایت از اقدام نظامی، از روز اول هم به خاطر عواقب ناشی از جنگ‌های افغانستان و عراق، با مخالفت مردم همراه بود.
*** حل بحران سوریه در غیاب قابلیت سلاح‌های شیمیایی، با مخاطره کمتری مواجه خواهد بود
برای آمریکا بسیار مهم است که به جای استفاده از زور، از روش‌های دیپلماتیک برای حل بحران سلاح‌های شیمیایی سوریه استفاده کند تا از این طریق از برخورد منفی با موضع این کشور در خصوص بحران سوریه، جلوگیری کند. در واقع، واشنگتن اکنون می‌تواند ادعا کند که حل بحران سوریه، در غیاب این قابلیت، با مخاطره کمتری مواجه خواهد بود؛ با توجه به اینکه پیش از این معلوم نبود که این سلاح‌ها ممکن است به دست چه کسانی بیافتند.
*** اتحاد بین المللی محکمی از روسیه پشتیبانی می‌کند
روس‌ها نیز نشان دادند که در این بازی نقش مهمی را ایفا می‌کنند و نفوذ زیادی بر دمشق دارند.علاوه براین، آنها ثابت کردند که اتحاد بین المللی محکمی از آنها پشتیبانی می‌کند که به طور حتم، از رویکرد آنها در خصوص این مسئله نیز حمایت می‌کند. کشورهایی چون ایران، کشورهای «بریکس» ــبرزیل، هند، چین و آفریقای شمالی ـــ و کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای ــچین، قزاقزستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان ــ این اتحاد را تشکیل می‌دهند. به عبارت دیگر، هنگامیکه که منافع اصلی روسیه در خاورمیانه، در معرض خطر قرار گیرد، این کشور نمی‌تواند خارج از گود ایستاده و تنها نظاره گر این موضوع باشد.
*** با برقراری آتش بس در سوریه، مبارزات فروکش کرده و فضایی برای جهش به سمت کنفرانس ژنو 2 ایجاد خواهد شد
یکی از تحولات مثبت و مهمی که این توافقنامه به آن سرعت می‌بخشد، لزوم برقراری آتش بس در کل سوریه خواهد بود تا بدین وسیله، امکان حضور بازرسان و اجرای فنی مراحل گوناگون این توافقنامه، به وجود آید. این آتش بس، فضای مثبتی را برای رفتن به کنفرانس ژنو ایجاد خواهد کرد. مجمع عمومی سازمان ملل و دبیرکل اتحادیه عرب، بارها خواستار برقراری چنین آتش بسی شده‌اند تا بتوانند کمک‌های انسان دوستانه و پزشکی خود را به مردم سوریه ارائه دهند. به علاوه، امید آن می‌رود که با برقراری این آتش بس، مبارزات فروکش کرده و فضایی برای جهش به سمت کنفرانس ژنو 2 ایجاد شود.
*** مخالفان سوری نگران و ناامید هستند
از سوی دیگر، مخالفان سوری ترسیده‌اند و از حمله نظامی که لغو آن مشروط به موفقیت توافقنامه سلاح‌های شیمیایی است، ناامید شده‌اند. به علاوه، از آنجاییکه حمله نظامی آمریکا به سوریه، توازن قدرت را به نفع مخالفان تغییر می‌داد، از این جهت می‌توانست به از سرگیری روند مذاکرات ژنو کمک کند. در حال حاضر، مخالفان نگران این هستند که حکومت سوریه، که مورد حمایت روسیه است، شرایط را مانند مسئله هسته‌ای ایران، به سمت مذاکراتی طولانی مدت بکشاند.
*** بزرگترین دستاورد این توافقنامه، جلوگیری از اقدام نظامی آمریکا بود
با تمام این حرف‌ها، بزرگترین دستاورد این توافقنامه، جلوگیری از اقدام نظامی آمریکا بود که می‌توانست عواقب فاجعه باری به همراه داشته باشد. علاوه براین، رفتن به سازمان ملل از طریق شورای امنیت و سایر نهادهای مربوطه، مانند سازمان منع سلاح‌های شیمیایی، برای همراهی و مدیریت بر روند ایجاد یک ساز وکار بین المللی به منظور کنترل سلاح‌های شیمیایی، به همان اندازه مهم بود. بازگرداندن سازمان ملل، یا به عبارتی شورای امنیت، به مدیریت و حل و فصل بحران سوریه، از اهمیت بسیاری برخوردار است.
*** نظم نوین جهانی، در حال شکل گیری در سواحل مدیترانه‌ای سوریه
در نهایت می‌توان گفت که مشارکت فعال روسیه و آمریکا، برای حل و فصل مسائل و هدایت آنها به مسیر درست خود، بیش از اندازه لازم و ضروری است. حتی اگر این دو ابرقدرت دارای منافع ناهمگون و متفاوتی باشند، در بحران‌های پیچیده که پیامدهای ژئوپولتیکی شدیدی برای هر دوی آنها و دیگر بازیگران بین المللی و منطقه‌ای به همراه دارد، آنها برای جلوگیری از بروز اتفاقات ناخوشایند، ناگزیر به همکاری با یکدیگرند. در صورت موفقیت در اجرای این توافقنامه، با وجود مشکلات بسیاری که بر سر راه قرار دارند، این مسئله حاکی از ماهیت نظم نوین و پیچیده جهانی خواهد بود که در سواحل مدیترانه‌ای سوریه در حال شکل گیری است.
