... «حج و فضاى آن را از انگيزه هاى دنيايى و مادى - تا آن جايى كه ممكن است - تخليه كنند.» اين خيلى مهم است؛ چون يكى از شاخصهايى كه در حج در نظر گرفته شده است، اين است. مى گويند در حج شما حق نداريد بوى خوش استعمال كنيد، اگر از جايى گذشتيد كه بوى ناخوشى هست، حق نداريد بينى تان را بگيريد. البته اينها خيلى معنا دارد. حج جايى است كه بايد هر چه ممكن است انسان از انگيزه هاى دنيوى و مادى جدا و دور بشود. البته ما نمى خواهيم سفارش كنيم كه به حجاج آنجا گرسنگى بدهيد يا جاى بد بدهيد، نه؛ پذيرايى از حجاج و مسكن و غذا و تأمين آسايش جسمانى شان كه بتوانند به مسائل معنوى بپردازند، خود اين يكى از كارهاى مهم است؛ اين را ما نفى نمى كنيم. اما اين انگيزه هاى مادى را تا آنجايى كه ممكن است، بايد از دلها خارج كرد؛ اين انگيزه ى بازارگردى و سوغات خَرى و اينها را بايد كم كرد؛ نگاه به حج به صورت يك سفر گردشى يا خداى نكرده با يك اهداف ديگر، كه ديگر آنها قابل ذكر هم نيست. ولى اين نفس و هواى انسان، انسان را به خيلى جاها مى كشاند. بايد اينها را مراقبت و جلوگيرى كرد. اين انگيزه هاى مادى بايد در حج - چه در حاجى، چه در همراه، چه در كارگزار - دور شود؛ اين هم يك نقطه است كه اگر بخواهيم از آن ظرفيت عظيم استفاده كنيم، يكى از شرايطش اين است.

... من با سوغاتى خريدن مخالف نيستم، اما با اين بازارگردى‌ها چرا؛ خيلى بد است. يك عده‌اى عطش بازارگردى دارند؛ اينها ملت شما را، مردم شما را سبك ميكند؛ حيف است. ميروند يك جنسهائى را ميخرند، غالباً هم جنسهاى بى‌كيفيت از كشورهاى دوردستِ سودجو كه با همان كمپانى‌هاى داخل آن كشور ميزبان بندوبست دارند. براى حجاج جنس بدلى و بى‌كيفيت درست ميكنند مى‌آورند توى اين بازارها ميريزند، شما هم ميرويد اين ارز خودتان را و عِرض خودتان را ميريزيد براى اينكه اين كالاهاى بى‌كيفيت را خريدارى كنيد. امروز در كشور ما خوشبختانه كالاهاى داخلى با كيفيت خوب، متنوع، زيبا، ساخته‌شده‌ى دست كارگر ايرانى - برادر خودتان - فراوان است. بعضى‌ها قبل از اينكه سفر مكه بروند، سوغاتى‌هاى سفر را در اينجا ميخرند - كار خوبى است - نگه ميدارند؛ بعد كه برگشتند، همانهائى را كه در بازار شهر خودشان تهيه كرده‌اند، به عنوان سوغاتى ميدهند. هديه‌ى سفر است ديگر، خوب است. اين كار، خيلى كار خوبى است.

 بعضى‌ها به عنوان چيز متبرك، از آنجا سوغاتى مى‌آورند؛ تبركى ندارد. اين جانمازهائى كه در سنندج و كردستانِ خودمان ميبافند، بمراتب از جانمازهائى كه از آنجا مى‌آورند، بهتر است. برادر خودتان را تقويت كنيد، ساخت دست او را كه هم زيباتر است، هم بهتر است، بخريد و اين را به عنوان سوغاتى بدهيد. اين را آنجا ببريد و به افرادى كه دوست داريد، سوغاتى بدهيد. همه‌ى اجناس خودمان همين طور است؛ حالا من جانماز را مثال زدم كه مقدس‌ترين است. اينها را رعايت كنيد.

 ما در اسلام همه چيز داريم. نظام اسلامى در درون خود همه چيز دارد. اين كالاى مادى است، كالاى معنوى هم داريم. معارف ما، درس ما، قرآن ما، سنت ما، احاديث ائمه‌ى اطهار (عليهم‌السّلام)، اينها همه، سرمايه‌هاى ماست. اگر چنانچه به اين سرمايه‌ها توجه كنيم، از آنها استفاده كنيم، خودمان را از آنها محروم نكنيم، پيش ميرويم؛ «ان احسنتم احسنتم لأنفسكم»؛ اگر به دست خودمان خود را محروم كرديم، «و ان اسأتم فلها».(٤) «و من اوفى بما عاهد عليه الله»؛ اگر چنانچه به آنچه با خدا معاهده كرديم، عمل كرديم، «فسيؤتيه اجرا عظيما»؛(٥) اگر چنانچه نه، آنچه را كه با خداى متعال معاهده كرديم و قرارداد گذاشتيم، شكستيم، «فمن نكث فانّما ينكث على نفسه»،(٦) عليه خودمان كار كرده‌ايم.