شاخص های سوء تغذیه در سیستان و بلوچستان بیش از 2 برابر استان های کشوراست و در همین راستا عدم دسترسی به غذای سالم، افزایش زایمان های پرخطر، افزایش مرگ و میر و ایجاد اختلالات ذهنی در بین کودکان و همچنین قرار گرفتن در پایین ترین سطح امنیت غذایی به گفته کارشناسان بهداشتی حکایت از سوء تغذیه مردم سیستان و بلوچستان و ایجاد شرایط مساعد برای بیماری است.

به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران؛فاصله قشر متوسط جامعه با ضعیف و اختلاف بین افرادی که شب ها با شکم سیر می خوابند و آنهایی که گشنه سر بر بالین می گذارند تنها یک خط است که با نام خط فقر نامیده می شود.

گرانی و دلایل آن سوژه جدیدی در ایران و کشورهای جهان سوم نیست اما سوء تغذیه و عدم وجود امنیت غذایی در استانی همچون سیستان و بلوچستان که به گفته کارشناسان موجب سوء تغذیه در 20 درصد کودکان زیر 5 سال شده است و عوارض جبران ناپذیری را بر روی دانش آموزان می گذارد موضوعی است که کارشناسان بهداشتی و درمانی را نگران کرده است.

افزایش 100 درصدی کالاهای اساسی از سال گذشته و همچنین افزایش 66 درصدی مواد غذایی موجب شده است تا بسیاری از خانواده های طبقه فوقانی به زیر این خط آمده و خط جدیدی را برای سر و سامان دادن زندگی دنبال کنند.

خانواده هایی که تغذیه آنها در حاشیه قرار دارد

بلوار رسالت زاهدان، منطقه بلوار کشاورز، بابائیان، شیرآباد، بازار مشترک، کارخانه نمک، شهرک کامبوزیا و دیگر محله هایی که نامشان در قاموس این گزارش نمی گنجد نمونه های بارز و زنده ای از فقر و تنگدستی را در کلان شهر زاهدان به نمایش درآورده است.

در این محله ها اثری از قصابی و سوپر مارکت و فروشگاه عرضه مواد پروتئینی نیست و به قول عبدالواحد ریگی یکی از صاحبان مغازه در انتهای کلاته کامبوزیا خرید مردم در طی یک روز به تهیه یک عدد سیب زمینی و یک قرص نان برای کل وعده غذایی روزانه ختم می شود.

وی در گفتگو با مهر اظهار داشت: میوه های تابستانه در این منطقه حکم نمایشگاه را دارد و آنهایی که از وضعیت بهتری برخوردار هستند میوه های آسیب دیده بالای شهر را که خریدار ندارد برای فروش به این منطقه می آوردند.

وی افزود: قالب پنیر یا کره و امثال این مواد غذایی در این منطقه فروش چندانی ندارد زیرا بیشتر خانواده ها به خوردن یک چای تلخ با کمی نان آن هم در صورت تمکن مالی رضایت می دهند.

نان غذایی برای سه نوبت

خانم محمدی مادر یکی از دانش آموزان مدارس استثنایی شهرستان زاهدان از جمله افرادی است که می گوید: غذای آنها تنها به یک عدد بادمجان و یا سیب زمینی با نان در طی روز است.

وی که همسرش را از دست داده و در اتاق 12 متری در حاشیه شهر زاهدان با فرزند خود روزگار می گذراند به خبرنگار مهر گفت: حتی در خرید و تهیه یک دفتر 100 برگ برای فرزندش ناتوان است چه برسد به نیاز های دیگر.

به گفته وی از آنجا که یارانه آنها هنوز مقرر نشده است وی مجبور است با اندک کمکی که به صورت اتفاقی از طرف خیران و یا معلمان مدرسه به وی می شود شکم پسر محصل خود را سیر کند.

این زن 40 ساله که به قول خودش از فرط فقر و بی پولی حالا هیچ دندانی در دهانش باقی نمانده و چین و چروک های یک زن 60 ساله را بر چهره خود دارد، می گوید: سال گذشته چندین بار کیک و شیر به پسرم دادند و از این بابت به تغذیه او کمک شد اما همین مقدار غذا هم قطع شد و به غیر از نان دیگر قادر به تهیه صبحانه و یا شامی برای فرزندم نیستم.

خانواده های بی هویت

خاتون از جمله زنانی است که در شهرک صنعتی کامبوزیای زاهدان در میان تعدادی بلوک و با سقفی پوشیده از حصیر با 5 فرزند روزگار خود را سپری می کند.

وی می گوید: همسرش از سال 85 به دلیل حمل نیم کیلو مواد مخدر در زندان زاهدان گرفتار است و او تا کنون با فرزندانش همچنان در این شهر بلاتکلیف مانده است.

خاتون و فرزندانش هیچ کدام شناسنامه ندارند و لذا به دلیل نداشتن هویت ایرانی از کمک های کمیته امداد و دریافت یارانه نیز محروم هستند.

دفتر حمایت از حقوق زنان و کودکان دادگستری سیستان و بلوچستان تنها نهادی است که تاکنون به کمک این خانواده شتافته است و با نانوایی محله قراردادی برای اعطای نان رایگان به این خانواده منعقد کرده است.

قوت این دختران 5 سال تا 12 ساله که به دلیل نداشتن شناسنامه از تحصیل در مدارس نیز محروم هستند تنها به خوردن یک قرص نان در طی روز خلاصه می شود.

گل بی بی دختر خاتون به ما می گوید: اگر مادرم پول داشته باشد و یا همسایه ها کمکی به ما بکنند نان را با گوجه می خوریم.

این خانواده و بسیاری از خانواده های دیگر در این محله از داشتن وسایلی همچون یخچال، اجاق گاز و حمام محروم هستند و نیاز غذایی خود را به صورت روزانه و با تکه ای نان رفع می کنند.

با وجود اینکه دختر ها به سن تکلیف رسیده اند اما تاکنون رنگ مرکز بهداشت و هیچ دکتری را ندیده اند و حتی اطلاعی از سلامتی جسم خود ندارند.

یک وعده غذا  در روز  طی 6 سال

نازنین و زهرا دو دختر 10 ساله که با مادر خود در انتهای بلوار رسالت زاهدان سکونت دارند نیز از جمله خانواده هایی هستند که در طی 6 سال گذشته بنا بر گفته مسئول کانون حمایت از حقوق خانواده و کودکان دادگستری تنها یک وعده غذا در طی روز که به طور معمول نان با سیب زمینی و یا تکه ای گوجه فرنگی است خود را زنده نگاه داشته اند.

آنها تنها زمانی در اتاق تاریک خود خواب های خوش دیده اند و با شکم سیر سر به بالین گذاشته اند که شهید شوشتری برای کمک به آنها قدم در این محله می گذاشته است.

این دختران با وجود اینکه در سن رشد هستند و نیاز آنها به مواد مغذی از جمله شیر و پروتئین از هر زمان دیگر بیشتر احساس می شود اما متاسفانه با این گونه مواد غذایی کاملا بیگانه و نا آشنا هستند.

مادر زهرا و نازنین آنها را در ساعات ابتدایی شب به رختخواب می برد تا این کودکان از خوردن شام و یا نداشتن لقمه ای برای امرار معاش غافل شوند.

آنها با تاریکی هوا می خوابند و با روشنایی روز بیدار می شوند و با وجود اینکه دخترها سواد خواندن و نوشتن دارند اما هیچ ساعتی برای نمایش زمان در این منزل به دلیل فقر وجود ندارد.

بسیاری از واژه ها و مواد خوراکی بچه های امروزه برای آنها بیگانه است و وقتی که از آنها می پرسیم آیا پیتزا دوست دارید با لبخندی غریب می گویند: اسمش را هم نشنیدیم!

ضعف جسمانی منجر به ضعف تحصیلی شده است

خانم شهری مربی بهداشت یکی از مدارس زاهدان با بیان اینکه ضعف جسمانی کودکان ناشی از کمبود غذایی موجب تضعیف پایه تحصیلی و روند یادگیری آنها شده است به خبرنگار مهر گفت: بسیاری از والدین دانش آموزان توانایی تامین مواد غذایی و حداقل های مورد نیاز فرزندان خود را ندارند و لذا بسیاری از این دانش آموزان به دلیل ضعف ناشی از گشنگی درس را به خوبی فرا نمی گیرند.

وی ادامه داد: دانش آموزی که حتی کفش برای پوشیدن و تردد به مدرسه ندارد و با دمپایی و چادر خواهر بزرگترش به مدرسه می آید چگونه می توان از پدر و مادرش تقاضا کرد تا به او صبحانه مغذی بدهند.

وی گفت: با وجود اینکه به والدین بچه ها تذکر داده می شود لقمه ای صبحانه در کیف این دانش آموزان بگذارند اما تا اواسط روز و پایان وقت مدرسه بسیاری از والدین موفق به خرید یک تکه نان هم نمی شوند.

وی ادامه داد: با این تفاسیر بسیاری از معلمان برای اینکه این بچه ها حداقل در طی هفته دو بار از خوردن صبحانه بهره مند شوند از درآمد شخصی خود برای این کار هزینه می کنند اما تامین کامل نیازهای این افراد از عهده چند معلم مدرسه خارج است.

شیر مدارس هم خشک شد

توزیع شیر در بین دانش آموزان از جمله برنامه های مناسبی در مدارس سیستان و بلوچستان بود که سرچشمه این برنامه هم به دلایل نامعلوم و کسری بودجه خشک شد.

متاسفانه کمبود بودجه موجب شد تا همین مقدار ناچیز پروتئین از دانش آموزان استان در سال گذشته دریغ شود و سوء تغذیه به عنوان داستانی ناتمام در استان باقی بماند.

سیستان و بلوچستان در مرز هشدار قرار دارد

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در این رابطه گفت: کودکان سیستان و بلوچستان از عوارض سوء تغذیه رنج برده و به عارضه های لاغری، کم وزنی و همچنین کوتاه قدی دچار شده اند.

سید مهدی طباطبایی در گفتگو با مهر اظهار داشت: شاخص های سوء تغذیه در سیستان و بلوچستان 2 برابر استان های کشور است و متاسفانه دسترسی به غذای سالم مورد نیاز در استان برای همگان به ویژه زنان باردار و کودکان امکان پذیر نیست.

وی با اشاره به اینکه 20 درصد کودکان زیر 5 سال در سیستان و بلوچستان دچار سوء تغذیه هستند، گفت: متاسفانه از نظر نظر امنیت غذایی در استان در مرز هشدار قرار داریم.

وی میزان شیوع کم خونی در تمامی گروه های سنی را دو برابر شاخص های کشوری عنوان کرد و افزود: تغذیه مناسب یکی از معضلاتی است که در استان با شرایط اقتصادی مردم گره خورده است و برای خروج از این شرایط بحرانی باید زمینه دسترسی خانواده ها به غذای سالم و ریز مغذها را افزایش داد.

وی اظهار داشت: طبق پژوهش های صورت گرفته توسط وزارت بهداشت در حال حاضر کشور ایران و به خصوص سیستان و بلوچستان در مرحله بحران و ناامن قرار دارد و این مسئله تاثیرات غیرقابل جبرانی را در شاخص های سلامت جامعه در آینده در بر خواهد داشت.

وی گفت: طبق بررسی های انجام شده در حال حاضر استان های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و کهگیلویه و بویر احمد از لحاظ امنیت غذایی پائین ترین سطح در کشور را دارند.

طباطبایی با بیان اینکه 20 درصد بانوان استان از عارضه کم خونی رنج مبی برند، افزود: کمبود های ناشی از تغذیه موجب شده است تا بانوان این استان دارای زایمان های پرخطر باشند و به همین دلیل آمار مرگ و میر مادران نسبت به شاخص های استاندارد افزایش یابد.

دانش آموزان حاشیه زاهدان کوتاه قد تر هستند

مقايسه ميانگين رشد وزني و قدي كودكان مدارس دولتي حاشيه و غيرانتفاعي شهر زاهدان توسط دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی در سال 1380  حاکی از آن است که دانش آموزان حاشیه این شهر به دلیل کمبود مواد مغذی نسبت به سایر دانش آموزان دارای عوارض بیشتری هستند.

در این تحقیق با مراجعه به 6 مدرسه دولتي پراكنده در حاشيه و 7 مدرسه غيرانتفاعي شهر زاهدان تعداد یک هزار و 750 دانش آموز دختر و پسر 7 تا 11 ساله با تركيب مساوي از نظر سن و جنس از دو ناحيه 1 و 2 آموزش و پرورش شهر زاهدان انتخاب شدند.

در این تحقیق قد و وزن كودكان دبستان های دولتي حاشيه شهر و مدارس غيرانتفاعي با استاندارد لازم مورد  مقايسه قرار گرفت و نشان داد: از نظر قد در هر پنج گروه سني دانش آموزان دبستان هاي دولتي حاشيه 3 تا 5 سانتي متر كوتاهتر از همسالان خود در دبستان هاي غيرانتفاعي هستند و  همچنين از نظر وزن اختلاف در هر پنج گروه سني تا 6 كيلوگرم مي رسد. 

تحقیقات انجام شده نشان داد که ارتباط بين رشد قدي و وزني کودکان با عوامل اقتصادي اجتماعي، تفاوت در قد و وزن افراد طبقات مختلف ارتباط دارد.

امنیت غذایی به نفع جامعه است

در این راستا دکتر محمد علی کفاشیان اعتقاد دارد که کودکان دارای سوء تغذیه بیش تر از دیگران به عفونت های تنفسی، گوارشی و سایر بیماری ها مبتلا می شوند.

وی اظهار داشت: امکان ابتلای این گونه بچه ها در بزرگسالی نیز به بیماری هایی نظیر دیابت، فشار خون و بیماری های قلبی بیش از نوزادان سالمی است که به دوران بزرگسالی رسیده اند .

وی با بیان اینکه اگر اولیای مدرسه و والدین این دانش آموزان بدانند زندگی چه دشواری هایی را به دلیل گناه ناکرده به آنها تحمیل کرده است هرگز به خود اجازه نمی دهند با شیوه های متفاوت از او بخواهند چیزی بشود که نمی تواند .

وی ادامه داد: دانشمندانی که درباره مسئله سوء تغذیه و عوارض اقتصادی و اجتماعی ناشی از آن کار می کنند، توانسته اند با محاسبات دقیق، ارزشی را که یک انسان توانمند می تواند برای جامعه خود داشته باشد به سیاستگذاران نشان دهند که به عواقب ناشی از سوء تغذیه بنگرند و با طراحی برنامه های پیش گیری ، نسل های آتی را از رکود و عقب ماندگی برهانند .

وی تاکید کرد: این محاسبات نشان می دهد سرمایه گذاری در این زمینه چه قدر می تواند به نفع جامعه باشد .