تغذیه صحیح، موجب هدایت دانش‌آموز به سمت پویایی، خلاقیت و برخورداری از توانمندی‌های ذهنی و جسمی می‌شود.

نداشتن تمرکز و توجه به مفاهیم درسی، افت تحصیلی، دل‌زدگی از درس و مدرسه و در نهایت اختلالات رشدی نتیجه بی توجهی به تغذیه دانش‌آموزان و کمبود مواد مورد نیاز در بدنشان است.

سال‌هایی که کودکان و نوجوانان در مدرسه ابتدایی می‌گذرانند، از نظر تغذیه دوران بسیار مهمی محسوب می‌شود زیرا رشد کودک در این سنین ادامه دارد، اگرچه سرعت رشد او کمتر از سال‌های اول زندگی است، ولی باید توجه داشت که هر مرحله از رشد، وابسته به مرحله قبل بوده و مرحله بعد را مورد تأثیر قرار می‌دهد.

پزشکان معتقدند دانش‌آموزی می‌تواند شاداب٬ سالم٬ پرتحرک و با استعداد باشد که ضمن رعایت نکات بهداشتی از تغذیه متنوع و متعادلی هم برخوردار باشد.

*خانواده‌ها به مصرف منظم وعده‌های غذایی دانش‌آموزان توجه کنند

دکتر محمد حضوری متخصص تغذیه، با تبیین بایدها و نبایدها در تغذیه دانش‌آموزان، اصلی‌ترین نکته در تغذیه کودکان و نوجوانان در طول سال تحصیلی را مصرف منظم وعده‌های گوناگون غذایی دانش‌آموزان عنوان می‌کند و می‌گوید: مصرف منظم وعده‌های غذایی موجب می‌شود مواد مورد نیاز به تدریج وارد بدن آنان شود.

وی با بیان اینکه بدن دانش‌آموزان در طول روز به سه وعده غذایی اصلی و دو میان وعده نیازمند است تصریح می‌کند: در این وعده‌های غذایی باید از تمام گروه‌های غذایی شامل شیر و لبنیات، گوشت و حبوبات، سبزیجات، میوه‌جات و گروه نان و غلات مصرف شود تا دانش‌آموزان به خوبی بتوانند به فراگیری درس بپردازند.

هرچند تنوع غذایی در سنین رشد بسیار مهم است ولی عادت‌های بد تغذیه‌ای دانش‌آموزان برای خوردن مواد غذایی کم ارزش و یا بی‌ارزش و نخوردن صبحانه در نوبت صبح ممکن است نتایج ناخوشایندی را برای سلامت ایشان به دنبال داشته باشد.

این متخصص تغذیه معتقد است: مصرف میوه و سبزی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، سرطان و فشارخون بالا را کاهش داده و میوه‌ها و سبزی‌ها منابع بسیار خوبی از مواد مغذی مهم نظیر ویتامین‌های A و C و همچنین فیبر هستند.

*لبنیات بهترین صبحانه برای دانش‌آموزان

با توجه به اینکه دانش‌آموزان در زمانی که باید نوبت صبح به مدرسه بروند از خوردن تغذیه و صبحانه امتناع می‌کنند باید تلاش شود تا شیر به عنوان یک منبع کلسیم به همراه لقمه‌ای از نان و پنیر به ایشان داده شود.

بهتر است در وعده صبحانه دانش‌آموزان نان کره مربا٬ عسل و خرما را برای تأمین انرژی همراه یا تخم مرغ به عنوان منبع پروتئین استفاده کنند.

حضوری به خانواده‌ها توصیه می‌کند: غذاهایی مانند نان و پنیر و گردو٬ نان و تخم مرغ٬ نان و کره و عسل٬ نان و پنیر و خرما همراه با شیر، انواع غذاهای سنتی مانند عدسی با نان٬ خوراک لوبیا با نان و حلیم را می‌توان به عنوان صبحانه مفید به دانش‌آموزان داد.

وی می‌افزاید: خانواده‌ها باید با توجه به ارزش غذایی که به دانش‌آموزان می‌دهند از موادی برای تغذیه ایشان استفاده کنند که دارای منابع غنی غذایی باشد و تمام نیازهای بدنی دانش‌آموزان را تأمین کند.

*مغز دانه‌ها مناسب‌ترین میان وعده

میان وعده‌های مناسب نقش موثری در توان یادگیری دانش‌آموزان در کلاس درس دارد که در این راستا از سوی کارشناسان و متخصصان تغذیه مصرف یک تا دو نوبت میان وعده در مدرسه توصیه شده است.

این متخصص تغذیه تصریح می‌کند: در صورتی که دانش‌آموزی از صبح تا ساعت 12 در مدرسه باشد بهتر است برای ساعت 10 یک میان وعده مناسب در نظر گرفته شود در صورتی که حضور دانش‌آموز تا ساعت 13 یا 14 ادامه داشته باشد بهتر است یک نوبت میان وعده دیگر نیز برای ایشان تهیه شود.

وی مغز دانه‌ها را تغذیه‌ای مناسب برای میان وعده دانش‌آموزان ذکر می‌کند و می‌گوید: اگر مغز دانه‌ها با لبنیات مصرف شود ارزش غذایی آن دو چندان می‌شود که مصرف آن به تندرستی دانش‌آموزان و توان بالا در یادگیری بهتر کمک شایانی می‌کند.

*پفک و چیپس سلامتی دانش آموزان را به مخاطره می‌اندازد

با وجود اینکه متخصصان و کارشناسان همواره بر ضرورت تهیه تغذیه سالم و مناسب به دانش‌آموزان تاکید دارند ولی برخی از خانواده‌ها با دادن پول نقد به فرزندانشان آنان را در خرید میان وعده در مدرسه آزاد می‌گذارند در حالی که از این مسئله که ایشان نمی‌توانند برای خرید مواد غذایی مورد نیاز بدنشان به درستی تصمیم بگیرند غافل هستند و همین امر موجب می‌شود دانش‌آموزان به خوردن خوراکی‌هایی با ارزش غذایی پایین مانند پفک و چیپس روی بیاورند و این امر ممکن است سلامتی آنان را به مخاطره بیندازد.

حضوری ادامه می‌دهد: دانش‌آموزانی که در مقطع ابتدایی هستند نمی‌توانند تصمیم درستی برای خرید مواد غذایی که حاوی پروتئین، کلسیم و انواع ویتامین‌ها باشد بگیرند و تنها بر اساس طعم، خوراکی مورد علاقه خود را انتخاب می‌کنند و هیچ توجهی به مواد غذایی آن ندارند که این مسئله ممکن است بر روی هوش و ذهن ایشان تأثیر منفی بگذارد.

وی می‌افزاید: مصرف خوراکی‌هایی با ارزش غذایی پایین مانند پفک و چیپس از اشتهای دانش‌آموز در مصرف وعده اصلی غذایی می‌کاهد هم چنین به دلیل داشتن مواد افزودنی و رنگ‌های غیر طبیعی و نمک بالا ممکن است مصرف بیش از اندازه آن سلامت دانش‌آموز را با خطر جدی مواجه کند و از میزان یادگیری ایشان به میزان قابل توجهی کم کند.

نخوردن تغذیه در زمان مناسب و یا گرسنگی در ساعات درس موجب پایین آمدن قند خون و نرسیدن قند به مغز می‌شود به همین دلیل عملکرد مغز را مختل می‌کند و اثرات منفی در یادگیری دانش آموز دارد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد نخوردن تغذیه مناسب قدرت خلاقیت و ابتکار را کاهش می‌دهد و معمولاً این کودکان و نوجوانان در درس ریاضی کارایی کمتری دارند.

این متخصص تغذیه بیان می‌کند: بهتر است در تغذیه دانش‌آموزان از مواد قندی نیز بهره گرفته شود تا ترکیبات کربوهیدراتی که اصلی‌ترین سوخت مغز ما هستند به مغز دانش‌آموز برسد.

وی توصیه می‌کند: خوردن مواد قندی به میزان مورد نیاز برای دانش‌آموز و کسی که کار فکری می‌کند بسیار اهمیت دارد ولی بهتر است کنترل شده مواد قندی مصرف شود.

حضوری می‌افزاید: برخی از این قندها می‌تواند کودک را دچار پیش فعالی کند و یا به دندان ایشان آسیب جدی وارد کند به همین دلیل باید مصرف موادی در کودکان و نوجوانان بسیار با احتیاط و کنترل شده باشد.

پزشکان برای جلوگیری هرگونه عوارض منفی برای مصرف مواد قندی خوردن کشمش، توت خشک، انجیر خشک و سایر تنقلات طبیعی را توصیه می‌کنند که در این راستا نباید از ارزش میوه های طبیعی در رساندن قند سالم به خون غافل شد.

این مواد غذایی بسیار غنی و ارزشمند است که اگر کودک را به این سمت هدایت کنیم می‌توانیم ذائقه وی را به خوبی کنترل کرده و از چاقی بیش از اندازه و یا ابتلای ایشان به بیماری قند در آینده جلوگیری کنیم.

*مصرف آب میزان یادگیری دروس را بالا می‌برد

آب منبع حیاط همه جانداران است به همین دلیل بخشی از بدن انسان را آب تشکیل می‌دهد و کمبود آن سلامت انسان را با خطر جدی مواجه می‌کند. پزشکان توصیه می‌کنند بزرگسالان روزانه 8 لیوان آب مصرف کنند ولی کودکان باید با توجه به جثه و نیاز بدنشان آب مصرف داشته باشند.

این متخصص تغذیه می‌گوید: مصرف آب برای سلامتی دانش‌آموزان امری حیاتی است و در صورتی که مصرف آب در دانش‌آموزان به اندازه مناسب نباشد درصد یادگیری آنان کاهش پیدا می‌کند.

حضوری ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه در فصل پاییز قرار داریم در ساعت‌های زنگ تفریح باید دانش‌آموزان به اندازه یک استکان بزرگ آب، آب میوه طبیعی و یا شیر مصرف کنند که آب بدن به اندازه کافی تأمین شود.

با توجه به اینکه شرط لازم دستیابی به توانمندی‌های ذهنی و جسمی دانش‌آموزان، مراقبت تغذیه‌ای از آنان است، مراقبت تغذیه‌ای در سنین رشد به ارتقای شاخص‌های رشد، دریافت غذای سالم و مغذی و ایجاد باورها و عادات غذایی در کودکی و بزرگ‌سالی منجر می‌شود.

بنابراین ارتقای آگاهی، نگرش، بینش و عملکرد تغذیه‌ای دانش‌آموزان توسط خانواده از عوامل اصلی تأمین‌کننده مراقبت تغذیه‌ای است./س