به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، اگر چه در نگاه نخست چندان مهم جلوه نمی‌کند، اما با کمی تحقیق و مطالعه مطالب مربوط به سلامت و بهداشت و.... متوجه خواهید شد که بسیار مهم است. چرا که طبخ غذا در برخی از ظروف ممکن است صدمات جبران‌ناپذیری به اعضاي خانواده زده و موجب بروز برخی بیماری‌ها شود.

با توجه به این موضوع در این بخش ما ضمن معرفی انواع ظروف موجود در بازار که برای طبخ غذا مورد استفاده قرار می‌گیرند، بهترین ظروف برای پخت و پز در آشپزخانه را نیز به شما معرفی می‌کنیم.پس اگر به این موضوع علاقه‌مندید و یا نگران سلامت خانواده هستید، این مطلب را بخوانید:

ظروف استیل، چدن، رویی، مسی، سفالی، پیرکس یا شیشه‌ای نشکن، سیلارگان ، تفلون و... از جمله ظروف متداول برای طبخ غذا هستند.

اما واقعا کدامیک از این ظروف بهترین گزینه برای طبخ غذا هستند؟

بر اساس بررسی‌هاي انجام شده مشخص شده است طبخ غذا در ظروف نا مناسب ممکن است باعث بروز برخی از بیماری‌ها شود و یا احتمال وقوع بیماری‌های صعب‌العلاج را افزایش دهد.

افسردگی، بروز اخلالات گوارشی، کم‌خونی، آلزایمر، سرطان و... برخی از بیماری‌هایی هستند که استفاده از ظروف نامناسب برای پخت و پز غذا در بروز آنها بي‌تاثير نيست.

به همین دلیل باید هنگام انتخاب ظرف مناسب برای طبخ غذا نهایت دقت را  کرده و ظرفی را انتخاب كنيم که کمترین عوارض را داشته باشد. البته همه ظروف موجود در بازار معایب و محاسنی دارند که بهتر است ما با مطالعه این معایب و مزایا بهترین ظرف را انتخاب کنیم. در این بخش ما به برخی از این موارد اشاره می‌کنیم:

ظروف آلومینیومی و رویی: آلومینیوم یک فلز سبک و ارزان قیمت است که به خوبی حرارت تولید شده در اجاق گاز و یا فر را به غذا منتقل می‌كند. همچنین به دلیل براق بودن سطح فلز مقداری از گرما منعكس شده و مانع از تیره شدن سطح غذا مي‌شود. به همین دليل این جنس از ظروف آشپزخانه تا سال‌های سال مورد توجه خانم‌های خانه‌دار بوده‌اند.

اما این ظروف دارای برخی محدودیت‌ها و البته مضرات بوده و هستند و به همین دلیل با توصیه‌های اکید کارشناسان این ظروف کم کم مخاطبان خود را از دست دادند.

بر اساس اعلام کارشناسان، استفاده از ظروف آلومینیومی (رویی) خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند آلزایمر، زخم معده، کولیت، خشک شدن دهان، یبوست و تغییر رنگ زبان را افزایش می‌دهد.
 از طرفی اسیدهای آلی موجود در برخی غذاها با تاثیر بر ظروف آلومینیوم و سايش جزئی و در نتیجه وارد شدن این عنصر به غذا، باعث افزایش نامطلوب میزان آلومینیوم در رژیم غذایی و در نتیجه بروز اختلال در سیستم عصبی، افزایش خطر ابتلا به آلزایمر، اختلال در متابولیسم استخوان، مسمومیت کلیه، کبد و التهاب مفاصل می‌شود. به همین دلیل این ظروف که از قدیمی‌ترین‌ها در عرصه پخت و پز غذا هستند، طرفداران خود را از دست دادند.

ظروف تفلون: پس از تبلیغات منفی فراوان علیه ظرف‌های رویی، ورود آنها به منازل کمتر شد، اما از آنجا که برای پخت و پز به یک جایگزین نیاز بود، ظروفی از جنس تفلون با انواع و اقسام مارک‌های ایرانی و خارجی و با کیفیت‌های متفاوت راهی منازل شد.

در تعریف این ظروف باید بگوییم که این ظروف طوری طراحی شده‌اند که مانع از چسبیدن غذا به سطح ظرف شده و همچنین مانع از مصرف بیش از حد روغن نیز مي‌شود. ظروف تفلون داری سطح تیره بوده و نسبت به سطوح براق و یا رنگ روشن گرمای بیشتری را جذب می‌كنند و ممكن است موجب سوختن غذا شوند. در حقیقت تفلون در مقایسه با پوشش‌های نچسب دیگر، از بالاترین ضریب نچسبی برخوردار است و اداره نظارت بر غذا و داروی آمریكا تفلون را به عنوان پوشش مجاز در ظروف پخت غذا مورد تایید قرار داده است.

اما با این وجود، گاهی برخی از كارشناسان نسبت به استفاده از این ظروف هشدار مي‌دهند. كارشناسان مي‌گویند: در تهیه ظروف تفلون از كادمیوم استفاده می‌شود كه از فلزات سنگین است. این ماده به مرور وارد غذا مي‌شود و باعث بروزسرطان، كوتاهی قد و ضایعات پوستی می‌شود. علاوه بر این، كادمیوم در سنتز هموگلوبین دخالت مي‌كند و منجر به كم خونی می‌شود .

در مقابل این نظر، تولیدگان ظروف تفلون مي‌گویند: كادمیوم قبلا برای تولید رنگ قرمز به كار مي‌رفت. این رنگ در قسمت خارجی ظروف استفاده می‌شود و به همین دلیل كادمیوم نمي‌تواند وارد غذا شود، اما به هرحال در تولید ظروف جدید استفاده ازاین فلز ممنوع شده است و هیچ نگرانی از این جهت وجود ندارد.

چندی پیش هم محققان دانشگاه تورنتو بر پایه نتایج یك تحقیق اعلام كردند كه تفلون در اثر حرارت تجزیه مي‌شود و گازی كه در اثر تجزیه از آن متصاعد مي‌شود، برای محیط زیست زیان آور است. این مساله نگرانی‌های جدیدی در مورد ظروف تفلون به وجود آورد، اما شركت «دوپونت» در یك اظهارنظر رسمی اعلام كرد: پوشش‌هاي نچسب این شركت، كیفیت خود را تا دمای 260 درجه سانتی گراد حفظ مي‌كنند و تجزیه پوشش فقط زمانی اتفاق مي‌افتد كه درجه حرارت به طور مستمر از 340 درجه تجاوز كند. این درحالی است كه در طبخ غذا هیچ‌گاه دما از 250 درجه بالاتر نمي‌رود.

با تمام این تفاسیر این ظروف یکی از پرفروش‌ترین ظروف آشپزخانه‌ها بوده و همچنان تا حدودی هستند. با توجه به این محبوبیت نمي‌توان انتظار داشت به ناگاه ظروف دیگری به کلی جایگزین این ظروف شوند. به همین دلیل اگر شما هم از دسته افرادی هستید که به این ظروف علاقه‌مندید هنگام انتخاب، برخی از فاکتورها را  مد نظر قرار دهید.

 به‌عنوان مثال، تنها ظروفی كه در كارخانه‌هایی با مجوز پروانه ساخت از وزارت بهداشت تولید مي‌شوند، استاندارد و بهداشتی هستند و بهتر است شما که علاقه‌مند به استفاده از ظروف تفلون هستید، از این کالاها استفاده کنید. همچنین برای شست‌وشوی این ظروف حتما از ابر استفاده كنید. بهتر است از پودرهای شوینده استفاده نكنید و به استفاده از مایع ظرف شویی بسنده كنید. این را هم در نظر داشته باشید که قاشق فلزی را به ته ظرف تفلونی نكشید و برای این كار از قاشق‌هاي تفلون یا چوبی  استفاده كنید.

ظروف استیل: فولاد ضدزنگ یا Stainless Steel در ایران به نام مختصر «استیل» شناخته می‌شود.

ظروفی که از این جنس ساخته و به بازار عرضه شده‌اند، دارای قیت مناسب وكاربردهای متنوعی هستند كه به دلیل درخشندگی و استحكام بالای این فلز است. همچنین این ظروف به مواد غذایی با اسیدیته بالا واكنش نشان نمي‌دهند.

این ظروف از تركیب آهن و فلزات دیگر ساخته شده‌اند و بسیار با دوام و درمقابل فرسودگی مقاومند. نگهداری ظرف استیل نسبت به انواع آلومینیومی و مسی ساده‌تر است، زیرا به ساییدن و برق انداختن نیاز ندارد. این ظروف زنگ نمي‌زنند اما رسانای حرارتی خیلی خوبی نیستند و حرارت را به طور یكنواخت منتقل نمي‌كنند به همین دلیل هنگامی که بر روی شعله مستقیم قرار می‌گیرند، بعضی از قسمت‌های آن داغتر می‌شوند و غذا را باید مرتب در آنها هم زد تا یكنواخت حرارت ببیند.

این روزها برای انتقال بهتر گرما در بعضی از انواع جدیدتر این ظروف یک صفحه از جنس مس یا آلومینیوم در زیر ظرف قرار داده شده است. هرچقدر ضخامت این صفحه بیشتر باشد، تقسیم حرارت بهتر انجام می‌گیرد.

هنگام خرید توجه کنید که صفحه مذکور موجود باشد و قطر آن از 3 میلیمتر کمتر نباشد. تولیدكنندگان این ظروف هشدار مي‌دهند كه مواد غذايی اسیدی مثل گوشت، گوجه فرنگی، آلو، چغندر و نمك برای مدت طولانی در ظروف استیل نگهداری نشوند.

ظرف‌های بزرگی که بیشتر برای جوشاندن مایعات به کار می‌روند نیازی به پخش‌کننده حرارتی ندارند و فاقد چنین صفحه‌ای هستند.

در هر حال متخصصان تغذیه ظروف استیل را از ظروف مناسب برای پخت و پز معرفی می‌کنند و تنها نکته‌ای را که در مورد آنها هشدار می‌دهند، پرهیز از نگهداری طولانی‌مدت غذاهای اسیدی و نمک‌دار در این ظروف است. با این همه، خانم‌هاي خانه‌دار، به دلیل اینکه این ظروف غذا را زود می‌سوزانند، آنها را برای آشپزی مناسب نمی‌دانند.    

ظروف مسی: مس بهترین رسانای حرارت بوده و بسیارسریع و یکنواخت داغ می‌شود. اما ظروف مسی گران قیمت هستند و به رسیدگی و صیقل کاری نیاز دارند. در غیر این‌صورت فعل و انفعالات شیمیایی بسیار خطرناکی رخ می‌دهد.

برای جلوگیری از فعل و انفعالات شیمیایی مس و تركيب آن با مواد غذایی، داخل ظرف‌های مسی را با لایه‌ای از قلع یا فولاد ضدزنگ می‌پوشانند. یكی از بزرگ‌ترین مشكلات این ظروف این است كه به رطوبت موجود در هوا واكنش داده و یك لایه سمی روی سطح ظرف تشكیل می‌شود. برای افزایش ایمنی این ظروف سطح آنها را با قلع، نقره و یا فولاد آبكاری می‌كنند.

در هر حال این ظروف در بازار کنونی جایگاه چندانی ندارند. اما برخی تحقیقات داخلی، چندین مورد بیماری ذخیر ه مس در كبد را گزارش کرده‌اند که آن را مربوط به ظروف مسی مي‌دانند. عمده‌ترین علت بروز این بیماری، استفاده از ظروف مسی برای پختن غذا یا داغ كردن شیر یا انتقال شیر در این نوع ظروف است. این ظروف باعث اضافه شدن مس در غذای روزانه افراد شده و مس اضافی در كبد ذخیره شده و باعث از كار افتادن كبد و در نهایت مرگ شخص می‌شود.

مس همچنین به غذاهای اسیدی واكنش مي‌دهد. اگر ظروف مسی با لایه‌ای از یك فلز دیگر مثل قلع یا فولاد ضد زنگ یا نیكل پوشانده شوند، از ورود مس به غذا جلوگیری مي‌شود و ازعوارض افزایش غلظت مس در خون (تهوع، استفراغ و اسهال) کاسته خواهد شد.

در هر حال استفاده از این ظروف بسیار با احتیاط و دقت باید صورت گیرد و هر غذایی را نباید در این ظروف طبخ کرد. هنگام استفاده از این ظروف نیز بهتر است، از حرارت کم یا متوسط استفاده کنید. هنگام طبخ غذا، هم از قاشق‌هاي پلاستیکی، چوبی یا نایلونی استفاده کنید. قاشق‌هاي فلزی ممکن است به لعاب ظرف آسیب برسانند. هنگام برداشتن این ظروف، حتما از دستکش یا دستگیره استفاده کنید، زیرا ممکن است دسته‌هاي آنها خیلی داغ شوند. ظرف داغ را بلافاصله داخل آب سرد یا فریزر قرار ندهید، اجازه دهید تا ظرف به تدریج خنک شود.

ظروف پیرکس: این ظروف از شیشه‌هاي با قابلیت تحمل دماهای بالا تهیه شده‌اند و به خوبی حرارت را منتقل می‌كنند ودر مایكروویو و فر قابل استفاده هستند. همچنین به راحتی پاك شده و به غذاهای اسیدی واكنش نمي‌دهند. برای محافظت از این ظروف باید بعد از خروج از فر مدت زمانی را برای خنك كردن آن صرف كرد و سپس آنها را درون یخچال و یا فریزر قرار داد.

سیلارگان: Silargan  فولاد با روکش سرامیک و ترکیبات نقره است. چند لایه بسیار محکم و مقاوم در برابر حرارت بالا و سرامیک صنعتی با هسته فلزی فرومغناطیسی ذوب شده در حرارت 860  درجه سانتی گراد به شکل یک ترکیب جدا نشدنی قالب شده‌اند.

Silargan  فوق العاده سخت، ضدخش و ضدخراش، ضدساییدگی است و در نتیجه ظرف‌هايي بسیار مقاوم و نچسب را از آن مي‌سازند. برعکس سایرمواد سرامیکی، سرامیک سطح خارجی ظروف بسیار صیقلی و براق است، و از مواد خنثايی است که با مواد غذایی ترکیب نمي‌شود و کاملا مناسب و بهداشتی است.

سطح بسیار براق Silargan  بسیار آسان تمیز مي‌شود و برای استفاده در پخت و پز در آشپزخانه‌هاي مدرن امروزی ایده‌آل است. استحکام بالا، یکپارچگی با هسته مرکزی استیل و سطح صیقلی، بهترین ظروف برای نگهداری مواد غذایی و توزیع حرارت برای پخت و پز را ایجاد مي‌کند.

Silargan برای استفاده روی هر نوع اجاقی (گازی، برقی، تابشی و...) مناسب است. ظروف ساخته شده از  Silargan فاقد نیکل است به همین جهت برای افرادی که آلرژی دارند بسیار مناسب و ضروری است.. به‌علاوه،  ظرف‌هاي Silargan  اولین ظروف پخت و پز آنتی باکتری در جهان هستند. پس ظروف  Silargan نه تنها برای آشپزی عالی هستند بلکه برای سرو و نگهداری غذا در آنها هم مناسبند.