قصه برج جهان نماي اصفهان برفراز "كاخ گلستان" تكرار مي‌شود؟
سه ماه از ثبت جهاني كاخ گلستان مي گذرد اما در حريم آن و درست در محدوده بازار تهران، ساختمان تجاري جديدي در حال احداث است كه ارتفاع آن مي خواهد بر سر اين اثر جهاني سايه بيندازد.
به گزارش باشگاه خبرنگاران، ساخت اين ساختمان تجاري كه از آن به عنوان فاز دوم بازار رضا ياد مي شود، خود داستان مفصلي دارد زيرا با تخريب يك اثر تاريخي يعني «سراي دلگشا» سبز شد.
مالك اين بناي تاريخي پس از خروج اين اثر از ثبت تاريخي آن هم با راي ديوان عدالت داري، ساخت و ساز در آن را آغاز كرد و اكنون كه اسكلت فلزي آن از دل زمين سربرآورده، به دل نگراني دوست داران ميراث فرهنگي نيز براي حفظ كاخ گلستان در فهرست ميراث دامن زده است.
دوستداران ميراث فرهنگي هنوز مشكل برج جهان نما براي ميدان تاريخي امام اصفهان را به ياد دارند كه با گذشت سال ها هنوز براي اين اثر جهاني مشكل ساز است و كشمكش ها بر سر كوتاه كردن قد اين برج هنوز ادامه دارد.
كميته پيگيري خانه هاي تاريخي تهران كه از سازمان هاي غيردولتي فعال در زمينه حفظ ميراث فرهنگي پايتخت به شمار مي رود، روز شنبه در بيانيه اي با عنوان «آيا كاخ گلستان پس از ۲ ماه از ثبت جهاني خارج خواهد شد؟» نسبت به سهل انگاري هاي صورت گرفته از سوي اداره كل حقوقي ميراث فرهنگي در اين زمينه اعتراض كرد.
پرونده كاخ گلستان كه در سال ۲۰۰۷ ميلادي به سازمان يونسكو ارسال شده بود، در نهايت توانست در تيرماه امسال و در سي و هفتمين اجلاس سالانه كميته ميراث جهاني سازمان يونسكو در كامبوج رضايت كارشناسان ميراث جهاني يونسكو را كسب و به عنوان نخستين اثر ثبت جهاني پايتخت در فهرست ميراث جهاني قرار گيرد.
تا قبل از ثبت جهاني اين اثر، كارشناسان به ارتفاع ساختمان شماره ۲ قوه قضائيه در كنار اين بنا و نيز ساخت و ساز در سراي دلگشا به عنوان بنايي در حريم كاخ گلستان ايراداتي داشتند.
كارشناسان بر اين باور بودند كه بايد نيم طبقه ساختمان شماره ۲ قوه قضائيه تخريب شود و حدارتفاعي سراي دلگشا كه هنوز شروع به ساخت نكرده است، نبايد به منظر و حريم كاخ آسيبي وارد كند ضمن آنكه تاكيد كارشناسان يونسكو بيشتر روي سراي دلگشا بود.
حتي در زمان مراجعه كارشناسان يونسكو براي بازديد اوليه از كاخ گلستان، «مسعود علويان صدر» معاون وقت ميراث فرهنگي كشور در صدد بود تا جرثقيل هاي موجود در سراي دلگشا را به طور موقت پايين بياورد تا كارشناسان ايرادي به پرونده ثبت جهاني كاخ وارد نكنند، اما اين اتفاق صورت نگرفت.
با توجه به اخطارهاي كارشناسان يونسكو نسبت به ساخت و ساز سراي دلگشا به عنوان اثري كه روزگاري در سياهه آثار ملي كشور قرار داشت، اين ترس در بدنه كارشناسي و مسوولان تهيه پرونده ثبت جهاني كاخ گلستان احساس مي شد كه شايد اتفاق برج جهان نما در اصفهان براي ميدان نقش جهان، اين بار در تهران و براي كاخ گلستان از طريق سراي دلگشا تكرار شود.
اسنادي كه كميته پيگيري خانه هاي تاريخي تهران در اختيار رسانه ها قرار داده است، نشان مي دهد: در راستاي اخطار هاي كارشناسان يونسكو، علويان صدر معاون پيشين ميراث فرهنگي كشور با تلاش هاي فراوان و تعاملات صورت گرفته بين شوراي شهر تهران و شهرداري تهران در جلسه مورخ ۲/۱۱/۱۳۹۱ كميسيون ماده ۵ شهر تهران و در بند پانزده شماره ۵۱۴ اين جلسه، حد ارتفاعي سراي دلگشا را اينگونه معين مي كنند: «... به اين لحاظ مقرر گرديد تا عمق سي متر (از بر خيابان ۱۵خرداد) پلاك مذبور (سراي دلگشا به پلاك ثبتي ۱۶۹۷/۱۷۰۲۹) به ارتفاع ۵/۱۰ متر و بعد از آن حداكثر به ارتفاع ۱۲ متر طراحي و اجرا گردد.»
در پايين اين صورتجلسه امضاي «مهدي چمران» رييس سابق شوراي شهر تهران، «محمد باقر قاليباف» شهردار فعلي تهران، «علويان صدر» معاون اسبق سازمان ميراث فرهنگي كشور و معاونان اسبق وزارت راه و شهرسازي، سازمان حفاظت از محيط زيست و جهاد كشاورزي ديده مي شود.
بعد از اين جلسه و حد ارتفاعي در نظر گرفته شده، كارشناسان نظر موافق خود در زمينه ثبت جهاني كاخ گلستان را اعلام كردند و اين اثر ثبت جهاني شد و قرار شد بعد ها ارتفاع ساختمان شماره ۲ قوه قضائيه نيز پس از ثبت، كمتر شود.
اما درست ۴۱ روز بعد از جلسه كميسيون ماده ۵ و ابلاغ حد ارتفاعي به «محمد ترامشلو» مالك سراي دلگشا، وي بار ديگر به ديوان عدالت اداري شكايت مي كند؛ اما اين بار نه به خاطر ثبت سراي دلگشا و خروج آن، بلكه به دليل حد ارتفاعي صادر شده از سوي ميراث فرهنگي و شوراي عالي شهرسازي و معماري شهرداري تهران.
اسناد نشان مي دهد كه دادخواست شعبه اول ديوان عدالت اداري به شماره پرونده ۹۱۰۹۹۸۰۹۵۸۰۰۰۶۴۰ و به شماره بايگاني ۹۱۲۵۰۹ در مورخ ۱۳/۱۲ ۱۳۹۱ به ميراث فرهنگي ارسال مي شود اما اين بار به جاي اينكه ابلاغيه به اداره كل ميراث فرهنگي استان تهران طبق رويه معمول ابلاغ شود، به ميراث فرهنگي كشور ابلاغ مي شود و شخصي به نام آقاي ذ در حدفاصل ۲۰ تا ۲۵ اسفند ماه در دبيرخانه سازمان ميراث فرهنگي كشور، نامه را از مامور ابلاغ ديوان عدالت اداري دريافت و بر اساس اطلاعات موجود، نامه به «اميد غنمي» مديركل حقوقي ميراث فرهنگي كشور ارجاع داده مي شود.
اين رويه سبب شد تا اداره كل حقوقي ميراث فرهنگي استان تهران به عنوان مسوول دفاع در اين پرونده، از ابلاغيه ديوان عدالت اداري تا ششم شهريور ماه امسال بي اطلاع باشد تا آنجا كه از طريق مراجعه وكيل اداره كل حقوقي شهرداري تهران براي گرفتن مدارك ثبتي پرونده سراي دلگشا و حريم كاخ گلستان، اين اداره كل از شكايت صورت گرفته و دادگاه برگزار شده در اسفند ۹۱، بعد از ۷ ماه مطلع مي شود.
در چنين شرايطي آنان با مراجعه به شعبه ديوان عدالت اداري دادخواستي را در مورخ ۱۰/۶/۹۲ به شماره ۸۳۹۱ در اين شعبه ثبت مي كند تا از پرونده حريم كاخ گلستان و راي كميسيون ماده پنج دفاع كند اما راي اوليه ديوان عدالت اداري در آن تاريخ صادر شده بود.
پس از پيگيري هاي استان تهران از «اميد غنمي» مديركل حقوقي ميراث فرهنگي كشور مبني بر ارسال نشدن ابلاغيه ديوان عدالت اداري، وي جواب قانع كننده اي نداشته و اذعان كرده كه « اين ابلاغيه را ممكن است كارمندان اداره كل به شما ارسال نكرده باشند» و گاهي نيز وي رسيدن اين ابلاغيه به اداره كل حقوقي سازمان را كتمان مي كند.
حال راي قطعي دادگاه بر اساس اظهارات مسوولان ديوان عدالت اداري به نماينده حقوقي ميراث فرهنگي استان تهران، صادر و ابلاغ شده است اما گويا باز اين راي به جاي اداره كل ميراث فرهنگي استان تهران به سازمان ميراث فرهنگي كشور و اداره كل حقوقي سازمان ارسال شده است.
كارشناسان استان تهران اميدي به راي دادگاه تجديد نظر و تغيير راي فعلي ندارند و در اثر اهمال رييس اداره كل حقوقي ميراث فرهنگي كشور و ارسال نكردن ابلاغيه دادگاه به اداره كل ميراث فرهنگي استان تهران، شعبه اول ديوان عدالت اداري راي قطعي خود را صادر كرده و دستور لغو بند ۱۵ جلسه ۲/۱۱/۹۱ كميسون ماده پنج شهر تهران و اجازه ساخت ۲۷ متر ارتفاع بر روي بناي سراي دلگشا را صادر كرده است.
با اين راي، كاخ گلستان درست پس از گذشت بيش از دو ماه ممكن است به سرنوشت ميدان نقش جهان اصفهان دچار شود و در فهرست ميراث در خطر جهاني قرار گيرد و در نهايت در معرض تهديد خطر خروج از ثبت نيز قرار گيرد.
حال بايد دست اندركاران حقوقي سازمان ميراث فرهنگي پاسخگوي اين اهمال باشند زيرا بر اساس منابع موجود، اين اهمال در زمان خروج از ثبت اين بنا نيز صورت گرفته است.
اكنون اين خطر وجود دارد كه كارشناسان يونسكو با اين پيش فرض كه ايران به دليل زير گذاشتن تعهدات خود در قالب بناي ثبت جهاني شده كاخ گلستان، رويه ثبت جهاني آثار ايران در سازمان يونسكو را با تامل دنبال كنند و اين رويكرد سلب اطمينان دست اندركاران يونسكو نسبت به اين امر شود.
بر اساس اسناد موجود، به دليل گذشت زمان از پرونده ساختماني صادر شده از سوي شهرداري تهران براي سراي دلگشا، پروانه اين بنا و پاركينگ ۴۹۳ واحدي آن به دليل نبود فعاليت غير عمدي طبق اسناد شهرداري منطقه ۱۲ جهت پرداخت نكردن ديون خود به شهرداري تهران؛ باطل و مبلغ ۲۱ ميليارد و ۱۰۰ ميليون ريال به شهرداري تهران طلبكار است و در اين راستا شهرداري منطقه ۱۲ اقدام به جلوگيري عمليات ساختماني بناي موسوم به سراي دلگشا كرده است.
تصاوير مربوط به راي كميسيون ماده ۵ شهرداري تهران، دادخواست ديوان عدالت اداري خطاب به شوراي عالي شهرسازي و معماري شهر تهران مبني بر شكايت مالك نسبت به راي كميسيون ماده ۵، نامه مدير بازرسي شهرداري منطقه ۱۲ خطاب به شهردار منطقه در زمينه ابطال عمدي پروانه ساخت سراي دلگشا به جهت پرداخت نكردن مطالبات مالك به شهرداري تهران و نامه رئيس اداره بارسي شهرداري منطقه ۱۲ به سازمان بازرسي شهرداري تهران در زمينه رقم مطالبات مالك سراي دلگشا به شهرداري و توقف فعاليت ساختماني اين ملك در ايرنا موجود است./ص
دوستداران ميراث فرهنگي هنوز مشكل برج جهان نما براي ميدان تاريخي امام اصفهان را به ياد دارند كه با گذشت سال ها هنوز براي اين اثر جهاني مشكل ساز است و كشمكش ها بر سر كوتاه كردن قد اين برج هنوز ادامه دارد.
كميته پيگيري خانه هاي تاريخي تهران كه از سازمان هاي غيردولتي فعال در زمينه حفظ ميراث فرهنگي پايتخت به شمار مي رود، روز شنبه در بيانيه اي با عنوان «آيا كاخ گلستان پس از ۲ ماه از ثبت جهاني خارج خواهد شد؟» نسبت به سهل انگاري هاي صورت گرفته از سوي اداره كل حقوقي ميراث فرهنگي در اين زمينه اعتراض كرد.
پرونده كاخ گلستان كه در سال ۲۰۰۷ ميلادي به سازمان يونسكو ارسال شده بود، در نهايت توانست در تيرماه امسال و در سي و هفتمين اجلاس سالانه كميته ميراث جهاني سازمان يونسكو در كامبوج رضايت كارشناسان ميراث جهاني يونسكو را كسب و به عنوان نخستين اثر ثبت جهاني پايتخت در فهرست ميراث جهاني قرار گيرد.
تا قبل از ثبت جهاني اين اثر، كارشناسان به ارتفاع ساختمان شماره ۲ قوه قضائيه در كنار اين بنا و نيز ساخت و ساز در سراي دلگشا به عنوان بنايي در حريم كاخ گلستان ايراداتي داشتند.
كارشناسان بر اين باور بودند كه بايد نيم طبقه ساختمان شماره ۲ قوه قضائيه تخريب شود و حدارتفاعي سراي دلگشا كه هنوز شروع به ساخت نكرده است، نبايد به منظر و حريم كاخ آسيبي وارد كند ضمن آنكه تاكيد كارشناسان يونسكو بيشتر روي سراي دلگشا بود.
حتي در زمان مراجعه كارشناسان يونسكو براي بازديد اوليه از كاخ گلستان، «مسعود علويان صدر» معاون وقت ميراث فرهنگي كشور در صدد بود تا جرثقيل هاي موجود در سراي دلگشا را به طور موقت پايين بياورد تا كارشناسان ايرادي به پرونده ثبت جهاني كاخ وارد نكنند، اما اين اتفاق صورت نگرفت.
با توجه به اخطارهاي كارشناسان يونسكو نسبت به ساخت و ساز سراي دلگشا به عنوان اثري كه روزگاري در سياهه آثار ملي كشور قرار داشت، اين ترس در بدنه كارشناسي و مسوولان تهيه پرونده ثبت جهاني كاخ گلستان احساس مي شد كه شايد اتفاق برج جهان نما در اصفهان براي ميدان نقش جهان، اين بار در تهران و براي كاخ گلستان از طريق سراي دلگشا تكرار شود.
اسنادي كه كميته پيگيري خانه هاي تاريخي تهران در اختيار رسانه ها قرار داده است، نشان مي دهد: در راستاي اخطار هاي كارشناسان يونسكو، علويان صدر معاون پيشين ميراث فرهنگي كشور با تلاش هاي فراوان و تعاملات صورت گرفته بين شوراي شهر تهران و شهرداري تهران در جلسه مورخ ۲/۱۱/۱۳۹۱ كميسيون ماده ۵ شهر تهران و در بند پانزده شماره ۵۱۴ اين جلسه، حد ارتفاعي سراي دلگشا را اينگونه معين مي كنند: «... به اين لحاظ مقرر گرديد تا عمق سي متر (از بر خيابان ۱۵خرداد) پلاك مذبور (سراي دلگشا به پلاك ثبتي ۱۶۹۷/۱۷۰۲۹) به ارتفاع ۵/۱۰ متر و بعد از آن حداكثر به ارتفاع ۱۲ متر طراحي و اجرا گردد.»
در پايين اين صورتجلسه امضاي «مهدي چمران» رييس سابق شوراي شهر تهران، «محمد باقر قاليباف» شهردار فعلي تهران، «علويان صدر» معاون اسبق سازمان ميراث فرهنگي كشور و معاونان اسبق وزارت راه و شهرسازي، سازمان حفاظت از محيط زيست و جهاد كشاورزي ديده مي شود.
بعد از اين جلسه و حد ارتفاعي در نظر گرفته شده، كارشناسان نظر موافق خود در زمينه ثبت جهاني كاخ گلستان را اعلام كردند و اين اثر ثبت جهاني شد و قرار شد بعد ها ارتفاع ساختمان شماره ۲ قوه قضائيه نيز پس از ثبت، كمتر شود.
اما درست ۴۱ روز بعد از جلسه كميسيون ماده ۵ و ابلاغ حد ارتفاعي به «محمد ترامشلو» مالك سراي دلگشا، وي بار ديگر به ديوان عدالت اداري شكايت مي كند؛ اما اين بار نه به خاطر ثبت سراي دلگشا و خروج آن، بلكه به دليل حد ارتفاعي صادر شده از سوي ميراث فرهنگي و شوراي عالي شهرسازي و معماري شهرداري تهران.
اسناد نشان مي دهد كه دادخواست شعبه اول ديوان عدالت اداري به شماره پرونده ۹۱۰۹۹۸۰۹۵۸۰۰۰۶۴۰ و به شماره بايگاني ۹۱۲۵۰۹ در مورخ ۱۳/۱۲ ۱۳۹۱ به ميراث فرهنگي ارسال مي شود اما اين بار به جاي اينكه ابلاغيه به اداره كل ميراث فرهنگي استان تهران طبق رويه معمول ابلاغ شود، به ميراث فرهنگي كشور ابلاغ مي شود و شخصي به نام آقاي ذ در حدفاصل ۲۰ تا ۲۵ اسفند ماه در دبيرخانه سازمان ميراث فرهنگي كشور، نامه را از مامور ابلاغ ديوان عدالت اداري دريافت و بر اساس اطلاعات موجود، نامه به «اميد غنمي» مديركل حقوقي ميراث فرهنگي كشور ارجاع داده مي شود.
اين رويه سبب شد تا اداره كل حقوقي ميراث فرهنگي استان تهران به عنوان مسوول دفاع در اين پرونده، از ابلاغيه ديوان عدالت اداري تا ششم شهريور ماه امسال بي اطلاع باشد تا آنجا كه از طريق مراجعه وكيل اداره كل حقوقي شهرداري تهران براي گرفتن مدارك ثبتي پرونده سراي دلگشا و حريم كاخ گلستان، اين اداره كل از شكايت صورت گرفته و دادگاه برگزار شده در اسفند ۹۱، بعد از ۷ ماه مطلع مي شود.
در چنين شرايطي آنان با مراجعه به شعبه ديوان عدالت اداري دادخواستي را در مورخ ۱۰/۶/۹۲ به شماره ۸۳۹۱ در اين شعبه ثبت مي كند تا از پرونده حريم كاخ گلستان و راي كميسيون ماده پنج دفاع كند اما راي اوليه ديوان عدالت اداري در آن تاريخ صادر شده بود.
پس از پيگيري هاي استان تهران از «اميد غنمي» مديركل حقوقي ميراث فرهنگي كشور مبني بر ارسال نشدن ابلاغيه ديوان عدالت اداري، وي جواب قانع كننده اي نداشته و اذعان كرده كه « اين ابلاغيه را ممكن است كارمندان اداره كل به شما ارسال نكرده باشند» و گاهي نيز وي رسيدن اين ابلاغيه به اداره كل حقوقي سازمان را كتمان مي كند.
حال راي قطعي دادگاه بر اساس اظهارات مسوولان ديوان عدالت اداري به نماينده حقوقي ميراث فرهنگي استان تهران، صادر و ابلاغ شده است اما گويا باز اين راي به جاي اداره كل ميراث فرهنگي استان تهران به سازمان ميراث فرهنگي كشور و اداره كل حقوقي سازمان ارسال شده است.
كارشناسان استان تهران اميدي به راي دادگاه تجديد نظر و تغيير راي فعلي ندارند و در اثر اهمال رييس اداره كل حقوقي ميراث فرهنگي كشور و ارسال نكردن ابلاغيه دادگاه به اداره كل ميراث فرهنگي استان تهران، شعبه اول ديوان عدالت اداري راي قطعي خود را صادر كرده و دستور لغو بند ۱۵ جلسه ۲/۱۱/۹۱ كميسون ماده پنج شهر تهران و اجازه ساخت ۲۷ متر ارتفاع بر روي بناي سراي دلگشا را صادر كرده است.
با اين راي، كاخ گلستان درست پس از گذشت بيش از دو ماه ممكن است به سرنوشت ميدان نقش جهان اصفهان دچار شود و در فهرست ميراث در خطر جهاني قرار گيرد و در نهايت در معرض تهديد خطر خروج از ثبت نيز قرار گيرد.
حال بايد دست اندركاران حقوقي سازمان ميراث فرهنگي پاسخگوي اين اهمال باشند زيرا بر اساس منابع موجود، اين اهمال در زمان خروج از ثبت اين بنا نيز صورت گرفته است.
اكنون اين خطر وجود دارد كه كارشناسان يونسكو با اين پيش فرض كه ايران به دليل زير گذاشتن تعهدات خود در قالب بناي ثبت جهاني شده كاخ گلستان، رويه ثبت جهاني آثار ايران در سازمان يونسكو را با تامل دنبال كنند و اين رويكرد سلب اطمينان دست اندركاران يونسكو نسبت به اين امر شود.
بر اساس اسناد موجود، به دليل گذشت زمان از پرونده ساختماني صادر شده از سوي شهرداري تهران براي سراي دلگشا، پروانه اين بنا و پاركينگ ۴۹۳ واحدي آن به دليل نبود فعاليت غير عمدي طبق اسناد شهرداري منطقه ۱۲ جهت پرداخت نكردن ديون خود به شهرداري تهران؛ باطل و مبلغ ۲۱ ميليارد و ۱۰۰ ميليون ريال به شهرداري تهران طلبكار است و در اين راستا شهرداري منطقه ۱۲ اقدام به جلوگيري عمليات ساختماني بناي موسوم به سراي دلگشا كرده است.
تصاوير مربوط به راي كميسيون ماده ۵ شهرداري تهران، دادخواست ديوان عدالت اداري خطاب به شوراي عالي شهرسازي و معماري شهر تهران مبني بر شكايت مالك نسبت به راي كميسيون ماده ۵، نامه مدير بازرسي شهرداري منطقه ۱۲ خطاب به شهردار منطقه در زمينه ابطال عمدي پروانه ساخت سراي دلگشا به جهت پرداخت نكردن مطالبات مالك به شهرداري تهران و نامه رئيس اداره بارسي شهرداري منطقه ۱۲ به سازمان بازرسي شهرداري تهران در زمينه رقم مطالبات مالك سراي دلگشا به شهرداري و توقف فعاليت ساختماني اين ملك در ايرنا موجود است./ص
