به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، اين روزها پرسش هاي زيادي در خصوص انواع چاي مطرح مي شود؛ اين که تفاوت اصلي انواع چاي در چيست؟ آيا چاي سبز و ترش لاغر مي کند؟ چاي قرمز مي تواند پايين آورنده فشار خون باشد؟ واقعيت دارد چاي کيسه اي از خاکه چاي تهيه مي شود؟ چاي خشکي که اين روزها با نام چاي سفيد به فروش مي رسد چه مزايايي دارد؟ آيا چاي سرد آماده خواص چاي معمولي را دارد؟ تفاوت چاي ارگانيک با چاي سالم در چيست؟ در ميان انواع چاي سياه کدام يک کيفيت مناسب تري دارد؟

به طورکلي، برگ هاي چاي بعد از رسيدن، چيده، فرآوري (تخمير) و خشک مي شود و بسته به ميزان فرآوري نوع و خواص چاي فرق مي کند. اگر برگ چاي را پس از چيدن پژمرده کرده و غلتک بزنند و سپس خشک کنند، برگ چاي سياه مي شود. اما اگر برگ ها را بخار دهند و سپس خشک کنند، چاي سبز و اگر فرآوري ضعيف تر و بدون تخمير انجام شود، چاي سفيد يا اورلانگ (نوعي چاي تايلندي) به دست مي آيد.
    
    چاي سفيد؛ پرخاصيت ترين

هم اکنون چاي سفيد، توليد پايين و قيمت بالايي دارد. برگ هاي اين چاي در اصل جوانه هاي کرک دار نقره اي رنگ گياه چاي است که قبل از آن که به طور کامل باز شود، چيده و چون تخمير يا فرآوري نمي شود، تمام خواص خود را حفظ کرده و در مقايسه با چاي سبز کافئين کمتري دارد، ولي بيشترين مقدار آنتي اکسيدان را دارد و در حفاظت از بدن در برابر بيماري ها موثرتر بوده و از نظر خواص ديگر از چاي سبز قوي تر است. مزه اين چاي از ساير چاي ها لطيف تر و ملايم تر بوده و به دليل «تئين» (ماده اي شبيه به کافئين) برخلاف چاي سياه اغلب اعتيادآور نيست.
    
    چاي سبز؛ از واقعيت تا تبليغ؟
مطالعات نشان داده است چه در کشت سلول و چه روي افراد مطالعه شده، خواص آنتي اکسيداني چاي سبز بسيار بالاتر از چاي سياه است، چراکه تخمير کمتري روي برگ هاي آن انجام مي شود و خواص ضدسرطاني آن ثابت شده است اما اين که چاي سبز خاصيت لاغرکنندگي دارد يا نه، بايد بگوييم مطالعات مختلف نشان داده مصرف چهار فنجان چاي سبز در روز مي تواند به نوعي سوخت بافت چربي را تحريک کند. البته اين خاصيت زياد و چشمگير نيست و نمي توان حتي براي کاهش وزن کم هم روي آن حساب کرد. در نتيجه، تمام تبليغات در خصوص لاغري با چاي سبز فريب است و هيچ دانشي پشت آن نيست و به اين خيال نباشيد که چاي سبز معجزه کرده، شما را خوش هيکل و لاغر مي کند.

اين را هم بدانيد اگر چه چاي سبز در مقايسه با چاي سياه کافئين کمتري دارد، اما با اين حال حاوي اين ماده است و خانم هاي باردار، شيرده و افرادي که ناراحتي اعصاب دارند و آنهايي که ضربان قلبشان نامنظم است، بهتر است در مصرف آن زياده روي نکنند. مصرف اين چاي همچون چاي سياه به همراه غذا جذب روي، آهن و لسيم را کاهش مي دهد.

اين چاي بايد حداقل پنج تا ده دقيقه دم بکشد تا ترکيبات مفيد آن خارج شود و اگر هم مدت زمان دم کشيدن بيشتر شود، مواد قابض آن رها مي شود و اگر در مصرف آن زياده روي شود، باعث دفع زياد آب از بدن و خشکي مدفوع و يبوست مي شود.
    
    چاي ترش لاغر مي کند؟

به چاي ترش، چاي مکه يا چاي قرمز هم مي گويند. اين چاي با چاي سفيد، سبز و سياه هم خانواده نيست. معروفيت اصلي اين چاي ترکيبي در آن است که سبب کاهش فشارخون مي شود. همچنين مي تواند قند خون را کنترل کرده، موجب تمدد اعصاب و جريان بهتر خون شود، از حرارت کبد بکاهد و به سبب ويتامين C ، مقوي سيستم ايمني بدن است. اما آيا اين چاي لاغر مي کند؟ واقعيت اين است که چاي قرمز، حاوي ماده اي است که مي تواند از جذب کربوهيدرات بکاهد، اما نمي تواند به تنهايي سبب لاغري شود. اين چاي در کنار رژيم غذايي و تحرک مي تواند يک نوشيدني رژيمي و کم کالري باشد.

نکته مهم آن که زنان باردار، شيرده، افرادي که قصد بارداري دارند، کساني که از قرص ضدبارداري استفاده مي کنند و زنان يائسه اي که تحت هورمون درماني هستند، بايد با نظر پزشک از اين چاي استفاده کنند؛ چرا که اين چاي سطح استروژن بدن را دستخوش تغييرات مي کند. همچنين افرادي که قند و فشار خون پاييني دارند بايد در مصرف اين نوشيدني احتياط کنند تا دچار رخوت و سستي نشوند.
    
    چاي کيسه اي = خاکه چاي + رنگ + اسانس

چون سرعت رنگ دادن چاي کيسه اي بيشتر است و زودتر به عمل مي آيد، محبوبيت زيادي در ميان افراد دارد. اما بايد بدانيد پس از آن که برگ هاي چاي خشک شد، آن را الک کرده و خاکه چاي که احتمال دارد به همراه دست و پاي مهماناني ناخوانده باشد براي توليد چاي کيسه اي مورد استفاده قرار مي گيرد.

براي رنگ دهي بهتر و فوري هم به خاکه چاي، رنگ و اسانس اضافه مي کنند و براي جلوگيري از پاره شدن کيسه کاغذي چاي از موادي استفاده مي شود که گرچه ضرر چنداني ندارد، اما ممکن است مصرف طولاني مدت آن سبب آسيب به بدن شود.

 اين را هم بدانيد چاي کيسه اي اگر در تماس با آب جوش کمتر از 30 ثانيه رنگ دهد، مصنوعي ترين چاي است، چرا که اگر همين ميزان چاي طبيعي را در کيسه بريزيد و در آب جوش قرار دهيد، ده دقيقه طول مي کشد رنگ زرد مايل به نارنجي ايجاد کند. در نتيجه، چاي فله اي يا کيسه اي سبز و سياه با طعم و رنگ قوي و فوري بدون شک حاوي مواد افزودني شيميايي و زيانبار است.
    
    چاي سياه بهاره باکيفيت تر است

چاي برگي با تکه هاي بزرگ در مقايسه با چاي پودري و ريز کيفيت و خواص بيشتري دارد. به گفته کارشناسان، برخي چاي‏هاي کله مورچه‏اي و باروتي که به عنوان مرغوب ترين چاي شناخته شده حاوي رنگ و اسانس است.

خوب است بدانيد چاي در سه فصل بهار و تابستان و پاييز چيده مي شود. هر چه از بهار به فصل زمستان نزديک تر شويم، قسمت هاي چوبي برگ بيشتر و از کيفيت چاي کاسته مي شود.

مرغوب ترين و خوش عطر ترين چاي، مربوط به چاي بهاره است. تا حد امکان از مصرف چاي عطري اجتناب کنيد، چرا که مواد طعم دهنده موجود در اين محصولات شيميايي و به دليل آن که مصرف اين نوشيدني طي روز زياد است، مواد سنتزي بيشتري وارد بدن شده و تهديد کننده سلامت مي شود. در مورد يخ چاي محصول جديدي که اين روزها روانه بازار شده هم بدانيد به گفته متخصصان، حجم زيادي از يخ چاي هاي حاضري را آب و شکر تشکيل مي دهد و آنتي اکسيدان هاي موجود در يک بطري يخ چاي آماده به مراتب کمتر از يک ليوان چاي دم کرده خانگي است.
    
    چاي ارگانيک؛ داريم يا نداريم؟

اين روزها در برخي نمايشگاه ها و فروشگاه هاي بزرگ چاي با نام ارگانيک با قيمت هاي بالابه فروش مي رسد، اما سوال اصلي آن که تا چه حد مي توان به ارگانيک بودن چاي اطمينان کرد؟ چاي با عبارت ارگانيک در مزرعه هايي کشت مي شود که از کود و سم بسيار کمي در پرورش آن استفاده مي شود که بهتر است آن را يک چاي سالم تا ارگانيک در نظر بگيريم؛ چرا که چاي ارگانيک شرايط رشد خاص و ويژه اي دارد و هر توليد کننده اي نمي تواند از عهده آن برآيد و توليد اين چاي هم اکنون در کشورمان بسيار محدود است.

اما چاي سالم مجوز دار چه ويژگي هايي دارد؟ چاي سياهي است که حداقل سموم را داراست و تنها از برگچه هاي جوان بالايي ساقه چاي که سالم تر است، استفاده مي شود و در آن از برگ هاي پاييني که پير و کهنه بوده و فنول و سفيدک زيادتري دارد و باعث پايين آمدن کيفيت چاي مي شود، خبري نيست. اين برگ ها چون در مقايسه با برگ هاي چاي معمولي کمتر و محدودتر است باعث افزايش قيمت محصول نهايي مي شود.

معمولاطعم چاي سالم از چاي معمولي کمي تلخ و گس تر است، چرا که ترکيبات چوبي برگچه هاي جوان کمتر، ولي تانن و آنتي سيانين يعني عامل طعم گس و تلخ آن بيشتر است، با اين مزيت که قدرت آنتي اکسيداني زيادتري دارد. اين چاي به دليل دارا بودن برگ هاي جوان بايد مدت زمان بيشتري داخل آبجوش روي حرارت قرار گيرد تا به رنگ مورد نظرمان نزديک تر شود.

اين را هم بدانيد چاي به دليل آن که در بدن به توليد اسيداوريک و اگزالات کمک مي کند براي مبتلايان به نقرس و سنگ کليه محدوديت مصرف دارد.