به گزارش گروه استان‌هاي باشگاه خبرنگاران،بوشهر از دیرباز از مهمترین مراکز شیعه و فرهنگ و تمدن اسلامی بوده و نمودهای خاصی از این باور اصیل را به نمایش گذاشته است, یکی از این جلوه ها، عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) است.

مراسم عزادارى ماه محرم از روز اول ماه محرم در بوشهر آغاز مي‌‏شود و معمولاً تا شب يازدهم و در برخى موارد تا شب سيزدهم ادامه دارد.
 
با فرا رسيدن ماه محرم مردم استان لباس سياه به تن مي‌‏كنند و كوچك و بزرگ با لباس سياه در مراسم عزادارى سالار شهيدان شركت مي‌‏نمايند. در اين ماه در تمامى مساجد، حسينيه‏‌ها و تكايا و برخى منازل مجلس وعظ و سخنرانى و عزادارى برپا مي‌‏شود.
 
مراسم سخنرانى ماه محرم معمولاً شب‏ها به مدت 5/1 تا 2 ساعت برگزار مي‌‏گردد و پس از اتمام سخنرانى مراسم عزادارى آغاز مي‌‏گردد.
 
در گذشته براى اطلاع مردم از محل برپايى مراسم سخنرانى و عزادارى، افرادى به پشت بام محل روضه خوانى رفته و با صداى بلند ابياتى را در مرثيه امام حسين عليه‏‌السلام و واقعه عاشورا مي‌‏خواندند و مردم نيز با شنيدن آن ابيات مي‌‏فهميدند كه مراسم عزادارى برپا شده است. هر شب نيز قبل از شروع مراسم فرد يا افرادى چاووشى مي‌خواندند.


پيش از شروع سخنرانى، نوحه‏هاى مذهبى خاصى به طور دسته جمعى به نام «پامنبرى» خوانده مي‌‏شود و اين سرود براى اعلان كار مسجد و جمع كردن مردم صورت مي‌‏گيرد و به ذكر گفتن مشهور است.
 
پس از سخنرانى مراسم عزادارى و سينه‏‌زنى آغاز مي‌‏شود. سينه‌‏زنى در استان بوشهر با ويژگي‌هاى خاص خود همراه است. براى شروع مراسم سينه‏‌زنى، ابتدا نوجوانان و نوحه‏‌گويان نه چندان مشهور شروع به نوحه‏‌خوانى مي‌كنند. كم‏كم جمعيت سينه‏‌زن زياد شده و مداحان مشهور نيز وارد ميدان عزادارى مي‌‏شوند.

 
در بندر بوشهر به تدريج كه بر تعداد سينه‏‌زنها افزوده مي‌شود، به دايره‏‌هاى تو در تو تقسيم مي‌‏شوند. از يك دايره كه فشار شديد شد، چند نفر جدا شده و يك دايره جديد در ميان دايره قبلى ايجاد مي‌‏كنند. در برازجان رسم است كه يك نفر مجرب، اول صف سينه‏‌زنى مي‌‏ايستد و از راست به چپ، سرعت حركت و يا كندى گروه را تنظيم مي‌‏كند. هر فردى در اين گروه با دست راست ضمن قدم برداشتن مرتب بر سينه مى‏زند و با دست چپ كمربند نفر بعدى خود را مي‌‏گيرد. به اين ترتيب يك صف زنجيره‏اى دايره مانند درست مي‌شود. اين نوع سينه زنى در تمامى شهرهاى ساحلى به غير از دشتستان مرسوم است.
 
در سينه زنى هيچ گونه سازى شركت ندارد. آوازهاى آن، فقط به وسيله ضربات منظم سينه زنى همراهى مي‌گردد. اين آوازها بين خواننده اصلى و سينه زنان متواليا مبادله مي‌‏شوند.
 
مراسم سينه زنى به وسيله يك رهبر هدايت مي‌‏شود، رهبر وظيفه دارد كه اضافه شدن تدريجى شركت كنندگان، تعويض ملودي‌ها بين خواننده و سينه زن‏ها، انطباق آنها با ضربات سينه زنى و غيره را تنظيم كند.
 
در سينه زنى دو نوحه‏‌خوان اصلى شركت مي‌كنند. خواننده دوم معمولاً در زمره بهترين خوانندگان بوشهر است. وى موقعى در مراسم حضور مي‌‏يابد كه دايره دومى از شركت كنندگان در وسط دايره اول تشكيل گردد. هر دو نوحه‏‌خوان فقط وظيفه اجراى نوحه‌‏ها را به عهده دارند، يعنى در سينه زنى شركت نمي‌‏كنند.
 
ازدياد تدريجى سينه‌‏زن‏ها، موجب هيجان تدريجى در سينه زنى است. اين هيجان تدريجى كم‏كم، به اوج خود مي‌‏رسد. در خاتمه سينه زنى، شركت كنندگان به گروههاى كوچكترى تقسيم شده، به سينه‌‏زنى ادامه مى‏دهند ... .
 
مراسم سينه زنى تقريبا 75 دقيقه به طول مى‏انجامد. در حالى كه خاتمه آن بيش از ده دقيقه طول نمي‌‏كشد.
 
ظهر روز تاسوعا در مساجد روستاها و در شهر در محل نماز جمعه جمع شده و مراسم عزادارى و سينه‏‌زنى انجام مي‌‏دهند.
 
شب عاشورا مردم معمولاً تا صبح مي‌نشينند و يك ساعت قبل از اذان صبح مراسم صبحدم برگزار مي‌‏كنند. مردم اعم از زن و مرد مي‌ايستند و دور ستون مسجد مي‌‏چرخند (دايره‏وار) و سينه مي‌زنند و اشعارى چنين مي‌خوانند:
 
اى صبحدم يك دم بدم يك امشبى بهر خدا
 
تا حسين كشته نگردد در زمين كربلا
 
هر 10 دقيقه آن روحانى يا مداح كه در جمعيت وجود دارد ذكر مصيبت مي‌خواند.
 
اين مراسم تا اذان صبح ادامه دارد. سپس با اقامه نماز مراسم پايان مي‌يابد. روز عاشورا مردم قبل از اذان ظهر (ساعت 11) مراسم سينه‏‌زنى و روضه‏‌خوانى برگزار مي‌نمايند.
 



مراسم روز عاشورا از ساعت 11 صبح پس از سخنرانى واعظ آغاز مي‌شود و با گفتن اذان مراسم حركت ذوالجناح و تشييع جنازه امام حسين عليه‌‏السلام آغاز مي‌‏شود. اسبى را خونين كرده و جنازه به دنبال آن روى دست عده‏اى مي‌گردد و اين شعر را خطاب به ذوالجناح مي‌خوانند:
 

ذوالجناح بى صاحب از ميدان درآمد
 
و يا زبان حال سكينه را مي‌خوانند بعد از آن سينه‏‌زنى دوره‏اى (دشتى) آغاز مي‌‏شود نزديك به يك ساعت ادامه مي‌يابد.

شام غريبان:
 
شب شام غريبان مردم در مسجد جمع مي‌‏شوند و مراسم سينه‏‌زنى و روضه‏‌خوانى را برگزار مي‌‏كنند. مردم بوشهر براى اجراى مراسم مذهبى «شام غريبان» در شب يازدهم ماه محرم، (مرد و زن) شب هنگام دور هم گرد مي‌آيند.

 
همه مردان و زنان، پابرهنه بوده و بعضى از مردان لباس و چفيه و عقال عربى بر تن دارند. آنان در ابتدا به دو گروه تقسيم شده، مردان در پيش و زنان در پشت سر آنان جاى مي‌‏گيرند.
 
دو گروه، در فاصله 30 ـ 40 مترى از هم به راه مي‌‏افتند. در ناحيه مركزى معمولاً در كوچه‏‌هاى شهر مي‌گردند و در فواصل معين شمع روشن مي‌كنند ولى در نواحى بيرونى، در بيرون محل به راه افتاده و به هر يك از اماكن مذهبى (قدمگاه) كه مي‌رسند اقدام به روشن كردن شمع مي‌نمايند.
 
به گاه حركت، هر گروه از آنان مثل اين كه به دنبال گم گشته‏اى در بيابان مي‌‏گردند، با صداى آهسته زمزمه مي‌‏كنند. سركرده هر گروه كه در پيشاپيش آنان جاى گرفته چنين مي‌‏آغازد: