سازها براي حسين(ع) به صدا در مي‌آيند...
نگاهی به آلبوم‌های موسیقی که حال عاشورایی داشتند
«باز اين چه شورش است كه در خلق عالم است/ باز اين چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است» اين دست نواها با زندگي ما ايراني‌ها گره خورده است. شعرهايي با آهنگ‌هايي حزين براي عزاي امام‌حسين(ع).
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران؛ تا زماني كه از كودكي به ياد داريم هميشه نواي نوحه‌ها در تكايا و مسجدها به گوش مي‌رسيد. گاهي هم آن را با طبل و سنج اجرا مي‌كردند. اصلا اين دو ساز شده بودند سازهاي محرمي! چون فقط در همين ماه از بقچه‌شان(!) در مي‌آمدند و مورد استفاده قرار مي‌گرفتند.
اما بعدها يعني در دهه‌هاي اخير، اين نواها به روي كاست‌ها رفت و با سازهاي ديگري همراه شد. عزاي حسيني اين سال‌ها حال و هواي ديگري گرفته. از ضبط ماشين‌ها صداهاي حزيني بلند است كه در سوك حسين، آهنگين مي‌خوانند. چه با موسيقي پاپ و چه كلاسيك ايراني. قطعاتي كه در قالب آلبوم در اين سال‌ها به بازار موسيقي آمده‌اند.
داغ بر دل با نينوا
از معروف‌ترين آثار عاشورايي مي‌توان به آلبوم «وداع» حسام‌الدين سراج اشاره كرد. آلبوم «وداع» در دو بخش ۶۰ دقيقه‌اي منتشر شد. از توليد تا انتشار اين آلبوم سه سال طول كشيد. تهيه و انتشار آلبوم از سال ۸۱ تا ۸۴ به طول انجاميد. در اين آلبوم از شعرهاي «عمان ساماني» استفاده شده. محتشم كاشاني و عمان ساماني از معروف‌ترين شاعران عاشورايي به شمار مي‌روند. سراج پيش از انتشار اين آلبوم، آلبوم ديگري به نام «نينوا» را در سال ۵۹ منتشر كرده بود. «نينوا» اولين آلبوم موسيقي حرفه‌اي سراج است. حسام‌الدين سراج متولد ۱۳۳۷ است و موسيقي را از ۱۳ سالگي شروع كرده.
بوي خون آيد همي...
به گزارش تهران امروز؛ «بوي خون در كوچه‌ها آيد همي/ياد يار مهربان آيد همي…» مطلع آهنگ مولاي عشق است. آلبوم عاشورايي «عليرضا عصار» با نام «مولاي عشق» در اسفند ۸۲ و درست در وسط محرم همان سال منتشر شد. آلبومي كه از 7 قطعه تشكيل شده كه حال و هواي كاملا محرمي دارند. دكلمه‌هاي اين آلبوم را عصار به همراه مهدي شريفي اجرا كرده است. اين آلبوم يكي از آثار ماندگار در حوزه موسيقي عاشورايي است. عصار جزو اولين خواننده‌هاي پاپ در ايران است كه آثارش بسيار مورد توجه قرار دارد. آخرين آلبوم عصار در سال ۸۹ منتشر شد.
خواننده‌هاي جوان وارد مي‌شوند
اما به نظر مي‌رسد خواننده‌هاي جوان هم از اين قافله عقب نمانده‌اند و دستي بر انتشار آلبوم عاشورايي دارند. آلبوم «سلام آقا» باحضور «محسن چاوشي»، «رضا صادقي»، «محمد عليزاده» و «مهدي يغمايي» در آذرماه سال ۸۸ منتشر شد. اين آلبوم اولين حضور رسمي يغمايي و عليزاده بود. اين دو نفر تا پيش از آن، جز انتشار تك آهنگ، كار ديگري نكرده بودند. اين آلبوم شامل ۱۰ قطعه بود كه در محرم سال ۸۸ به بازار آمد.
موسيقي بوشهري
در بين تمامي سبك‌هاي موسيقي و الحان آييني و محلي كشور، موسيقي مذهبي بوشهر جايگاه ويژه‌اي دارد. شايد بتوان موسيقي بوشهري را كه به قيام عاشورا مي‌پردازد از منحصربه‌فردترين موسيقي‌‌هاي اين مرز و بوم دانست. اصالت، پايبندي به سنت، ريتم، هيجان، شور، يك دستي و هماهنگي‌اي كه در مراسم عزاداري و نوحه خواني بوشهري ديده مي‌شود خيلي منسجم و متفاوت است. در اين ميان، مي‌توان به آلبوم ماتم يك و ۲ از «محسن شريفيان» اشاره كرد. كسي كه با گروه موسيقي بوشهري‌اش شهرت جهاني دارد.
اين موزيسين در آبان سال ۹۱ آلبوم «اهل ماتم» را در قالب دو آلبوم منتشر كرد. مجموعه اول شامل ۲۱ قطعه بود و در آن نوحه‌هاي پامنبري، مرثيه‌خواني و نوحه‌هاي عزاداري مردانه و... گنجانده شده بود. نكته جالب اينكه؛ او پيش از انتشار اين آلبوم، طي سال‌هاي ۸۱ تا ۸۴ كتابي پژوهشي با عنوان «اهل ماتم» هم منتشر كرده است.
شريفيان متولد ۵۴ است و موسيقي بوشهري را از سال ۷۱ شروع كرده. او در حال حاضر ني انبان و ني جفتي مي‌نوازد. علاوه بر او، «رضا صادقي» نيز هر سال دهه اول محرم به بندرعباس مي‌رود و مجالس نوحه‌خواني دارد. آقاي سياه‌پوش در شهر خودش واقعا براي حسين(ع) سياه‌پوش مي‌شود و مي‌خواند. مجالس او از پرطرفدارترين مجالس عزاداري براي ايام محرم است.
اثري متفاوت
«خسوف» به آهنگسازي «دكتر محمدسعيد شريفيان» راوي موسيقايي‌اي است كه واقعه عاشورا را بيان مي‌كند. اين اثر در فاصله سال‌هاي ۷۵ تا ۷۸ ساخته شده. اما براي اولين بار در سال ۸۲ توسط اركستر سمفونيك تهران و با همكاري نوازندگان و خوانندگاني از اركستر كرايواي روماني به اجرا درآمد و براي ضبط اين آلبوم از اركستر فيلارمونيك و گروه كر اولتيناي روماني به رهبري الكساندرو يوزوب استفاده شده است.
در اين اثر بخش‌هايي از اشعار بيژن ترقي، خواجه عبدالله انصاري و حسان با يكديگر تلفيق شده. اين سمفوني شامل هشت بخش در دو سي دي بـا تركيبي از موسيقي كلاسيك غربي و موسيقي كلاسيك ايراني ارائه شـده است. بسياري اين آلبوم را بي‌نظيرترين اثر موسيقايي در موضوع عاشورا مي‌دانند. شريفيان از تحصيلكرده‌هاي رشته موسيقي است. او آهنگساز مجموعه‌هاي تلويزيوني و پژوهشگر در زمينه موسيقي است. نزديك به دوسال روي نوحه‌ها و متون مختلف عاشورايي در ايران تحقيق كرد و ماحصلش اين آلبوم است.
مجري خواننده
آثار اميرحسين مدرس در زمينه نواهاي عاشورايي بسيار مشهور هستند. مدرس را هم به صدايش مي‌شناسيم و هم به چهره‌اش در تلويزيون و سينما به عنوان مجري و بازيگر. اواسط سال ۸۵ وارد گروه سون شد و اولين آلبوم عاشورايي‌اش با نام «ماه ني» در زمستان سال ۸۵، اوايل محرم منتشر شد و در مدت كمي با استقبال خوبي روبه‌رو شد. اين آلبوم كه ۱۲ قطعه دارد، اشعار و نوحه‌هاي قديمي بازخواني شده‌اند كه در رثاي امام حسين(ع) هستند.
بعد از آن، به فاصله ۵ سال، آلبوم بعدي‌اش با نام «خورشيد» با دكلمه «امين تارخ» در محرم ۹۰ روانه بازار شد. در اين آلبوم هم هشت قطعه از بازخواني نوحه‌هاي قديمي گنجانده شده بود. آلبوم‌هاي مدرس از بهترين آثار موسيقايي كشور در حوزه هنرهاي آييني محسوب مي‌شود. او سال گذشته آلبوم «خطبه خوان رستاخيز» را نيز منتشر كرد. اين آلبوم روايتگر بخشي از تاريخ بعد از واقعه عاشوراست. به گفته مدرس اين اثر به خطبه‌هاي امام سجاد(ع) بعد از واقعه عاشورا و در برابر يزيد مي‌پردازد.
آهنگران، كويتي‌پور و ديگران
آلبوم‌هاي معروف «غلامعلي كويتي‌پور» به نام «غريبانه ۱ و ۲» درسال 82 منتشر شد. اين آلبوم به پيشنهاد مجتبي شاه‌علي مدير موسسه فرهنگي و هنري نواي رامشه تهيه شد. براي انتخاب خوانندگان اين آلبوم‌ها قرار بود از افرادي استفاده شود كه صدايشان حزين باشد. در نهايت به اين نتيجه رسيدند كه از كويتي‌پور دعوت كنند. انتشار اين آلبوم منجر به شكل‌گيري جرياني شد كه پاي بسياري از آهنگسازان را براي كار در حوزه موسيقايي عاشورا باز كرد. آلبوم «آتش و عطش» صادق آهنگران نيز با تنظيم محمد ميرزماني در محرم سال ۸۵ منتشر شد.
آلبوم «هفتاد‌و‌دو» هم كه در سا ل۹۰ منتشر شد به دو زبان عربي و فارسي خوانده شده بود. رسول رسولي، موسيقي و تنظيم اين آلبوم را بر عهده داشته و خوانندگي اثر را نيز مرتضي حيدري آل‌كثير و مهدي المومن انجام داده‌اند. در اين آلبوم از سازهاي ايراني استفاده شده است.
تك آهنگ‌ها
از ميان تك آهنگ‌هاي منتشر شده براي محرم و وقايع عاشورا، چند تك آهنگ خيلي گل كردند. «محسن يگانه» يك قطعه براي محرم دارد به نام «كربلا» كه در اواسط دهه ۸۰ منتشر شد. قطعه «كاكا» نيز ترانه سوزناكي دارد و «حامد عسگري» به عنوان ترانه‌سرا بخشي از رشادت‌هاي حضرت عباس(ع) را بيان كرده‌است. اين قطعه را «علي لهراسبي» خوانده است. از زمان آغاز فعاليت حرفه‌اي «علي عبدالمالكي» تقريبا هرسال يك قطعه از او با موضوع ايام سوگواري محرم منتشر مي‌شود.
سال گذشته و در حالي‌كه او ديگر به جمع خوانندگان رسمي موسيقي پاپ پيوسته بود، قطعه «نشد» را به مخاطبان خود ارائه كرد. «علي اصحابي» هم قطعه‌اي براي عاشورا دارد به نام «محشر كبرا». اين ترانه درباره شهادت حضرت عباس(ع) است كه خود اصحابي كار ساخت آهنگ و تنظيم آن را انجام داده. در كارنامه كاري «محسن چاوشي» قطعات مذهبي متعددي به چشم مي‌خورد. چاوشي در سال ۱۳۸۴ قطعه «راه كربلا» را با ترانه‌اي از «امير ارجيني» اجرا كرد.
نكته قابل توجه در اين قطعه نوع سازبندي و استفاده از سازهايي است كه در مراسم عزاداراي و سينه‌زني از آنها استفاده مي‌شود. بنيامين بهادري هم آلبوم معروفي به نام «بوي محرم» دارد كه جزو اولين كارهاي اوست. اصلا بنيامين اولين بار با انتشار قطعه‌اي محرمي معروف شد! آلبوم بهادري در سال 85 منتشر شد.
اما بعدها يعني در دهه‌هاي اخير، اين نواها به روي كاست‌ها رفت و با سازهاي ديگري همراه شد. عزاي حسيني اين سال‌ها حال و هواي ديگري گرفته. از ضبط ماشين‌ها صداهاي حزيني بلند است كه در سوك حسين، آهنگين مي‌خوانند. چه با موسيقي پاپ و چه كلاسيك ايراني. قطعاتي كه در قالب آلبوم در اين سال‌ها به بازار موسيقي آمده‌اند.
داغ بر دل با نينوا
از معروف‌ترين آثار عاشورايي مي‌توان به آلبوم «وداع» حسام‌الدين سراج اشاره كرد. آلبوم «وداع» در دو بخش ۶۰ دقيقه‌اي منتشر شد. از توليد تا انتشار اين آلبوم سه سال طول كشيد. تهيه و انتشار آلبوم از سال ۸۱ تا ۸۴ به طول انجاميد. در اين آلبوم از شعرهاي «عمان ساماني» استفاده شده. محتشم كاشاني و عمان ساماني از معروف‌ترين شاعران عاشورايي به شمار مي‌روند. سراج پيش از انتشار اين آلبوم، آلبوم ديگري به نام «نينوا» را در سال ۵۹ منتشر كرده بود. «نينوا» اولين آلبوم موسيقي حرفه‌اي سراج است. حسام‌الدين سراج متولد ۱۳۳۷ است و موسيقي را از ۱۳ سالگي شروع كرده.
بوي خون آيد همي...
به گزارش تهران امروز؛ «بوي خون در كوچه‌ها آيد همي/ياد يار مهربان آيد همي…» مطلع آهنگ مولاي عشق است. آلبوم عاشورايي «عليرضا عصار» با نام «مولاي عشق» در اسفند ۸۲ و درست در وسط محرم همان سال منتشر شد. آلبومي كه از 7 قطعه تشكيل شده كه حال و هواي كاملا محرمي دارند. دكلمه‌هاي اين آلبوم را عصار به همراه مهدي شريفي اجرا كرده است. اين آلبوم يكي از آثار ماندگار در حوزه موسيقي عاشورايي است. عصار جزو اولين خواننده‌هاي پاپ در ايران است كه آثارش بسيار مورد توجه قرار دارد. آخرين آلبوم عصار در سال ۸۹ منتشر شد.
خواننده‌هاي جوان وارد مي‌شوند
اما به نظر مي‌رسد خواننده‌هاي جوان هم از اين قافله عقب نمانده‌اند و دستي بر انتشار آلبوم عاشورايي دارند. آلبوم «سلام آقا» باحضور «محسن چاوشي»، «رضا صادقي»، «محمد عليزاده» و «مهدي يغمايي» در آذرماه سال ۸۸ منتشر شد. اين آلبوم اولين حضور رسمي يغمايي و عليزاده بود. اين دو نفر تا پيش از آن، جز انتشار تك آهنگ، كار ديگري نكرده بودند. اين آلبوم شامل ۱۰ قطعه بود كه در محرم سال ۸۸ به بازار آمد.
موسيقي بوشهري
در بين تمامي سبك‌هاي موسيقي و الحان آييني و محلي كشور، موسيقي مذهبي بوشهر جايگاه ويژه‌اي دارد. شايد بتوان موسيقي بوشهري را كه به قيام عاشورا مي‌پردازد از منحصربه‌فردترين موسيقي‌‌هاي اين مرز و بوم دانست. اصالت، پايبندي به سنت، ريتم، هيجان، شور، يك دستي و هماهنگي‌اي كه در مراسم عزاداري و نوحه خواني بوشهري ديده مي‌شود خيلي منسجم و متفاوت است. در اين ميان، مي‌توان به آلبوم ماتم يك و ۲ از «محسن شريفيان» اشاره كرد. كسي كه با گروه موسيقي بوشهري‌اش شهرت جهاني دارد.
اين موزيسين در آبان سال ۹۱ آلبوم «اهل ماتم» را در قالب دو آلبوم منتشر كرد. مجموعه اول شامل ۲۱ قطعه بود و در آن نوحه‌هاي پامنبري، مرثيه‌خواني و نوحه‌هاي عزاداري مردانه و... گنجانده شده بود. نكته جالب اينكه؛ او پيش از انتشار اين آلبوم، طي سال‌هاي ۸۱ تا ۸۴ كتابي پژوهشي با عنوان «اهل ماتم» هم منتشر كرده است.
شريفيان متولد ۵۴ است و موسيقي بوشهري را از سال ۷۱ شروع كرده. او در حال حاضر ني انبان و ني جفتي مي‌نوازد. علاوه بر او، «رضا صادقي» نيز هر سال دهه اول محرم به بندرعباس مي‌رود و مجالس نوحه‌خواني دارد. آقاي سياه‌پوش در شهر خودش واقعا براي حسين(ع) سياه‌پوش مي‌شود و مي‌خواند. مجالس او از پرطرفدارترين مجالس عزاداري براي ايام محرم است.
اثري متفاوت
«خسوف» به آهنگسازي «دكتر محمدسعيد شريفيان» راوي موسيقايي‌اي است كه واقعه عاشورا را بيان مي‌كند. اين اثر در فاصله سال‌هاي ۷۵ تا ۷۸ ساخته شده. اما براي اولين بار در سال ۸۲ توسط اركستر سمفونيك تهران و با همكاري نوازندگان و خوانندگاني از اركستر كرايواي روماني به اجرا درآمد و براي ضبط اين آلبوم از اركستر فيلارمونيك و گروه كر اولتيناي روماني به رهبري الكساندرو يوزوب استفاده شده است.
در اين اثر بخش‌هايي از اشعار بيژن ترقي، خواجه عبدالله انصاري و حسان با يكديگر تلفيق شده. اين سمفوني شامل هشت بخش در دو سي دي بـا تركيبي از موسيقي كلاسيك غربي و موسيقي كلاسيك ايراني ارائه شـده است. بسياري اين آلبوم را بي‌نظيرترين اثر موسيقايي در موضوع عاشورا مي‌دانند. شريفيان از تحصيلكرده‌هاي رشته موسيقي است. او آهنگساز مجموعه‌هاي تلويزيوني و پژوهشگر در زمينه موسيقي است. نزديك به دوسال روي نوحه‌ها و متون مختلف عاشورايي در ايران تحقيق كرد و ماحصلش اين آلبوم است.
مجري خواننده
آثار اميرحسين مدرس در زمينه نواهاي عاشورايي بسيار مشهور هستند. مدرس را هم به صدايش مي‌شناسيم و هم به چهره‌اش در تلويزيون و سينما به عنوان مجري و بازيگر. اواسط سال ۸۵ وارد گروه سون شد و اولين آلبوم عاشورايي‌اش با نام «ماه ني» در زمستان سال ۸۵، اوايل محرم منتشر شد و در مدت كمي با استقبال خوبي روبه‌رو شد. اين آلبوم كه ۱۲ قطعه دارد، اشعار و نوحه‌هاي قديمي بازخواني شده‌اند كه در رثاي امام حسين(ع) هستند.
بعد از آن، به فاصله ۵ سال، آلبوم بعدي‌اش با نام «خورشيد» با دكلمه «امين تارخ» در محرم ۹۰ روانه بازار شد. در اين آلبوم هم هشت قطعه از بازخواني نوحه‌هاي قديمي گنجانده شده بود. آلبوم‌هاي مدرس از بهترين آثار موسيقايي كشور در حوزه هنرهاي آييني محسوب مي‌شود. او سال گذشته آلبوم «خطبه خوان رستاخيز» را نيز منتشر كرد. اين آلبوم روايتگر بخشي از تاريخ بعد از واقعه عاشوراست. به گفته مدرس اين اثر به خطبه‌هاي امام سجاد(ع) بعد از واقعه عاشورا و در برابر يزيد مي‌پردازد.
آهنگران، كويتي‌پور و ديگران
آلبوم‌هاي معروف «غلامعلي كويتي‌پور» به نام «غريبانه ۱ و ۲» درسال 82 منتشر شد. اين آلبوم به پيشنهاد مجتبي شاه‌علي مدير موسسه فرهنگي و هنري نواي رامشه تهيه شد. براي انتخاب خوانندگان اين آلبوم‌ها قرار بود از افرادي استفاده شود كه صدايشان حزين باشد. در نهايت به اين نتيجه رسيدند كه از كويتي‌پور دعوت كنند. انتشار اين آلبوم منجر به شكل‌گيري جرياني شد كه پاي بسياري از آهنگسازان را براي كار در حوزه موسيقايي عاشورا باز كرد. آلبوم «آتش و عطش» صادق آهنگران نيز با تنظيم محمد ميرزماني در محرم سال ۸۵ منتشر شد.
آلبوم «هفتاد‌و‌دو» هم كه در سا ل۹۰ منتشر شد به دو زبان عربي و فارسي خوانده شده بود. رسول رسولي، موسيقي و تنظيم اين آلبوم را بر عهده داشته و خوانندگي اثر را نيز مرتضي حيدري آل‌كثير و مهدي المومن انجام داده‌اند. در اين آلبوم از سازهاي ايراني استفاده شده است.
تك آهنگ‌ها
از ميان تك آهنگ‌هاي منتشر شده براي محرم و وقايع عاشورا، چند تك آهنگ خيلي گل كردند. «محسن يگانه» يك قطعه براي محرم دارد به نام «كربلا» كه در اواسط دهه ۸۰ منتشر شد. قطعه «كاكا» نيز ترانه سوزناكي دارد و «حامد عسگري» به عنوان ترانه‌سرا بخشي از رشادت‌هاي حضرت عباس(ع) را بيان كرده‌است. اين قطعه را «علي لهراسبي» خوانده است. از زمان آغاز فعاليت حرفه‌اي «علي عبدالمالكي» تقريبا هرسال يك قطعه از او با موضوع ايام سوگواري محرم منتشر مي‌شود.
سال گذشته و در حالي‌كه او ديگر به جمع خوانندگان رسمي موسيقي پاپ پيوسته بود، قطعه «نشد» را به مخاطبان خود ارائه كرد. «علي اصحابي» هم قطعه‌اي براي عاشورا دارد به نام «محشر كبرا». اين ترانه درباره شهادت حضرت عباس(ع) است كه خود اصحابي كار ساخت آهنگ و تنظيم آن را انجام داده. در كارنامه كاري «محسن چاوشي» قطعات مذهبي متعددي به چشم مي‌خورد. چاوشي در سال ۱۳۸۴ قطعه «راه كربلا» را با ترانه‌اي از «امير ارجيني» اجرا كرد.
نكته قابل توجه در اين قطعه نوع سازبندي و استفاده از سازهايي است كه در مراسم عزاداراي و سينه‌زني از آنها استفاده مي‌شود. بنيامين بهادري هم آلبوم معروفي به نام «بوي محرم» دارد كه جزو اولين كارهاي اوست. اصلا بنيامين اولين بار با انتشار قطعه‌اي محرمي معروف شد! آلبوم بهادري در سال 85 منتشر شد.
