به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران، دکتر ابوالفضل صالحی عضو انجمن علمی گفتار درمانی ایران، درباره تغذیه و بهداشت صدا به خصوص برای مداحان در ایام محرم اظهار داشت: یکی از سئوالاتی که همواره ذهن خوانندگان و مداحان در مورد صدا را به خود اختصاص داده، بحث مربوط به تغذیه و تاثیر مواد غذایی مختلف بر صدا و حنجره است. خوانندگان  و مداحان به صورت تجربی نکاتی را در مورد خواص مفید یا مضر برخی غذاها، داروها یا مواد مختلف را بر حنجره و صدای خود احساس می‌کنند؛ اما بسیاری از آنان مایل به داشتن نکات علمی در این خصوص هستند.

اولین ماده ضروری برای حفظ سلامت صدا مصرف مقادیر زیادی آب

وی افزود: بطور کلی می‌توان گفت اولین ماده ضروری برای حفظ سلامت صدا مصرف مقادیر زیادی آب بطور روزمره می‌باشد. در حقیقت یکی از شایع‌ترین گلایه‌های خوانندگان و مداحان خشکی صدا و حنجره آنان حین خواندن بویژه در قسمت‌های بالا قطعه‌ها یا پس ازخواندن به میزان طولانی است. زمانی که در روز آب زیادی مصرف می‌کنید سطح آب موجود در بدن و بویژه مایع میانیافتی موجود در فضای بین سلولی افزایش می‌یابد و این مسئله باعث افزایش مقدار آب در فضای مابین سلول‌های سطحی مخاطب حنجره می‌شود (بخشی که به  علت قرار گرفتن در معرض عبور مستمر هوا به سرعت خشک می‌شود).

صالحی ادامه داد: اهمیت این نکته در اینجاست که در صورت رعایت این مطلب، سطح بیرونی تارهای صورتی همواره مرطوب و لغزنده می‌ماند و این مساله باعث می‌شود هنگام برخورد تارهای صوتی با یکدیگر حین آوازسازی یا خواندن مداحی، تارهای صوتی روی هم سر بخورند و برخورد شدید مستقیم بین آنها اتفاق نیفتد. حال اگر ما در طول روز مقدار کمی آب مصرف کنیم و فقط در موقع خواندن آب بنوشیم، آب موجود در سطح مخاط امکان نفوذ به عمق مخاط حنجره را ندارد و برای مرطوب ماندن این مخاط لازم است که آب از عمق مخاطب به بیرون تراوش شود و نه از بیرون به داخل. در نتیجه، تارهای صوتی به جای لغزش روی یکدیگر به شدت با هم برخورد کرده و مقدمات ایجاد زخم روی تارهای صوتی را فراهم می‌آورند.

نوشیدن هر نوع مایعات دیگر به جز آب کمکی به مرطوب شدن سطح مخاط جنجره نمی‌کند

این متخصص درمان اختلالات صوت تصریح کرد: توجه داشته باشید که جویدن آدامس یا نوشیدن هر نوع مایعات دیگر به جز آب کمکی به مرطوب شدن سطح مخاط جنجره نمی‌کند زیرا آب بر اساس قانون اسمز در درون لایه‌های تارهای صوتی نفوذ می‌کند.

پرهیز از مصرف غذاهای سرخ کردنی

وی عنوان کرد: اما در بین فرآورده‌های مختلف غذایی و لبنی، مواد محرک مانند انواع غذاهای پرادویه یا تند (مانند فلفل یا سس کچاپ) و غذاهای چرب بویژه غذاهایی که به شیوه سرخ کردنی تهیه شده باشد، باعث التهاب مخاط حنجره می‌شود که در صورت مداحی، نواحی ملتهب، بسیار مستعد آسیب می‌شوند.

این متخصص درمان اختلالات صوت بیان داشت: از سویی دیگر مصرف فرآورده‌های لبنی مانند بستنی و شیر پرچرب قبل از اجرا باعث افزایش غلظت ترشحات موجود روی مخاط حنجره می‌شود و این ترشحات باعث چسبندگی تارهای صوتی و مانع از برخورد نرم و مناسب تارهای صورتی بر روی یکدیگر می‌شوند.

صالحی گفت: استعمال دخانیات و انواع ترکیبات که به صورت دود یا ترکیبات شیمیایی که وارد سیستم تنفسی می‌شود نیز باعث از بین رفتن سلول‌های سطحی مخاط حنجره و در دراز مدت از بین رفتن تدریجی فیزیولوژی مخاط حنجره خواهد شد.

عضو انجمن علمی گفتار درمانی ایران اظهار داشت: قهوه و ترکیبات کافئین‌دار، شکلات (بویژه شکلات سیاه) نیز باعث خش کشدن مخاط جنجره می‌شود که مطلقاً ساعاتی قبل از تمرین یا اجرا نباید مصرف شود.

مصرف میوه و سبزیجات تازه به استثنای میوه‌های حاوی ترکیبات هسیتامین‌دار مانند خربزه و میوه‌‌هایی که طبیعیت سرد دارند

صالحی عنوان کرد: اما در بین مواد مفید برای صدا مصرف میوه و سبزیجات تازه (به استثنای میوه‌های حاوی ترکیبات هسیتامین‌دار مانند خربزه و میوه‌‌هایی که طبیعیت سرد دارند) بشدت توصیه می‌شود. موادی مانند آب سیب یا ترکیباتی مانند محلول عسل در آب گرم نیز به نرم‌تر شدن سطح مخاط حنجره کمک می‌کند. چکاندن چند قطره آب لیموی تازه در آب با دمای معمولی، ویتامین ث مورد نیاز برای عملکرد مناسب تارهای صورتی را فراهم می‌آورد. (ویتامین ث باعث شادابی مخاطب تارهای صورتی می‌گردد).

مصرف هلو یا زردآلو

عضو انجمن علمی گفتار درمانی ایران افزود: آب میوه‌هایی مانند هلو یا زردآلو که غلیظ بوده و باعث افزایش لعاب موجود در بزاق می‌شوند نیز باعث کمک به افزایش لغزندگی سطح تارهای صوتی می‌شود. البته باید توجه داشت که مصرف این مواد باید بطور متناسب و در طول زمان مصرف شود و نه بطور مقطعی و حین اجرا یا قبل از اجرا!

نوشیدن مقادیر زیادی آب (8 تا 10 لیوان)

صالحی بیان داشت: توجه داشته باشید که هیچ یک از نوشیدنی‌ها مانند چای، آب میوه و... جایگزین آب نبوده و صرفا آب است که می‌تواند بر اساس قانون انتشار ساده در لایه‌های سطحی مخاط حنجره پخش شود و آن را مربوط نگاه دارد. حنجره تنها در محیط لغزنده و مرطوب (lubricate) قادر به حفظ فیزیولوژی سطحی خود باشد.

پرهیز از پاک کردن مکرر گلو

وی عنوان کرد: پاک کردن مکرر گلو، سرفه، خلط یا سایر علائم؛ ممکن است نشانه‌ای از اختلالی نهفته در فرد مانند بازگشت اسید معده‌ای (Refiux) باشد که معمولاً با یک معاینه ساده کلینیکی قابل تشخیص است.

خواب و استراحت به مقدار مناسب و کافی

عضو انجمن علمی گفتار درمانی ایران ادامه داد: کم‌خوابی باعث علائمی مانند گرفتگی صدا و خستگی صوتی می‌شود که به هیچ طریق قابل برطرف شدن نخواهد بود مگر با استراحت به میزان کافی! بنابراین افراد باید با پشتوانه تنفسی مناسبی ‌آواز و مداحی کنند. زیرا زیر بنای عملکرد صحیح حنجره استفاده از پشتوانه تنفسی مناسب است و عامل بسیاری از اختلالات حنجره نبود تنفس مناسب حین خواندن است، زیرا باعث آمدن فشار بیش از حد به عضلات جنجره شده و سبب گرفتگی صدا حین خواندن می‌شود.

مصرف فرآورده‌های کافئین‌دار، بستنی و نوشابه باعث خستگی مخاط دهان و حنجره

این متخصص درمان اختلالات صوت عنوان کرد: به حداقل رساندن مصرف فرآورده‌های کافئین‌دار، بستنی، نوشابه و... که باعث خستگی مخاط دهان و حنجره و غلیظ شدن ترشحات مخاط دهان می‌شود. این مواد بطور مستقیم باعث تحریک و تخریب بافت تازه‌های صورتی و فیزیولوژی مخاط هنجره می‌شوند.

محافظت از مجاری تنفسی و هوایی در برابر گرد و خاک یا هوای سرد و خشک

عضو انجمن علمی گفتار درمانی ایران تصریح کرد: گرد و خاک یا هوای سرد و خشک باعث تحریک مخاط مجاری صوتی و بویژه بافت تارهای صوتی می‌شود و در نتیجه آسیب‌پذیری آنها را بالا می‌برد. قرار گرفتن در معرض محیط تنفسی گرم و مرطوب برای ساعاتی در روز مانند استفاده از دستگاه بخور گرم یا سرد حین فعالیت آوازی و یا مداحی با استراحت و حفظ آرامش روانی در زندگی روزمره و کنترل اضطراب و فشارهای عصبی و در نهایت دوری از اضطراب و فشارهای عصبی که یکی از مهمترین عواملی است که به صورت غیرمحسسص و ناخودآگاه باعث ایجاد آسیب به مکانیزم صوتی می‌شود بسیار ضرورت دارد.

صالحی ادامه داد:  انجام معاینات دوره‌ای و کنترل سلامت عمومی برای مانیتورینگ مشکلات احتمالی تاثیر‌گذار بر مکانیزم آواسازی از جمله رفلاکس (برگشت اسید معده) یا التهاب سینوس‌های جمجمه و پرهیز از رفتارهای نامناسب صورتی مانند پچ‌پچ کردن یا خوردن صدا (مانع از خروج آزادانه صدا از دهان ) یا اینکه مثلاً به صورت عادتی صدایی زیرتر یا بم‌تر از صدای معمول خود برای گفتار را استفاده کنیم.

فعالیت حنجره بدون استراحت دچار خستگی و افت می‌شود

وی خاطرنشان کرد: صدا از حنجره که یک اندام است تولید می‌شود، این اندام مشابه سایر اعضای بدن سطح تحمل و میزان کارایی مشخصی دارد. اگر ما به طور مستمر و بدون استراحت از این اندام کار بکشیم مسلماً بعد از مدتی دچار خستگی شده و در کارکرد عمومی خود افت محسوسی خواهد داشت. توجه داشته باشیم که هر بار داد زدن ضربات سنگینی به تارهای صورتی وارد می‌کند و اگر ما از این رفتار به صورت عمدی استفاده کنیم ضربات جبران‌ناپذیری به تارهای صوتی وارد می‌شود.