به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران قم، اگر گذرتان به «گذر خان» و «پاساژ صاحب الزمان (عج)» افتاده باشد مغازه‌های فروش لباس روحانیون را دیده‌اید؛ لباس روحانیون متشکل از عمامه، قبا، عبا و گاهی نعلین است.

می‌توان قم را مرکز تولید و پخش لباس روحانیت در کشور دانست؛ روحانیون معمولا در سفر به قم این لباس را تهیه می‌کنند، اگرچه شهرهای مشهد و اصفهان نیز تولید محدودی دارند.

مغازه‌ای در انتهای گذر خان و نزدیک به خیابان چهارمردان روی شیشه آن نوشته شده «روحانی»، فروشنده جوان که خود را جواد زاهدی معرفی می‌کند، می‌گوید: پدرش از 40 سال قبل خیاط لباس روحانیون بوده است و این اواخر فروش لباس هم دارند.

*عمامه و عبا مشهورترین لباس‌های طلبگی برای مردم

روحانیونی که ملبس هستند معمولا یکی دو عبا دارند؛ عبا انواع مختلفی دارد؛ عبای زمستانی که ضخیم و سنگین است و همانطور که از اسم آن پیداست در زمستان پوشیده می‌شود، عبای چهارفصل ضخامت متوسطی دارد و عباهای توری که در تابستان و بهار استفاده شده و به اسم عبای تابستانی شناخته می‌شوند.

عبا در قدیم تنها در دو رنگ مشکی یا قهوه‌ای بود اما امروز تنوع رنگی بیشتری دارد؛ از زاهدی قیمت آن را می‌پرسم، می‌گوید: عبا با توجه به نوع پارچه و دوخت تنوع زیادی دارد اما می‌شود گفت قیمت عبای چهارفصل بین 25 تا 75 هزار تومان و عبای تابستانی بین 35 تا 75 هزار تومان است.

او در مورد نوع خاصی از عبا با قیمت میلیونی صحبت می‌کند، این عبا که بیشتر جنبه تشریفاتی دارد دست‌بافت بوده و مشهور به عبای بوشهری است که به ندرت توسط ایرانیان خریداری می‌شود و بیشتر مطلوب شیخ‌نشینان عرب است.

عبا و عمامه از مشهورترین لباس‌های طلبگی برای مردم عادی است؛ عمامه در دو رنگ سفید و سیاه وجود دارد؛ طلبه‌هایی که «سید» باشند از عمامه سیاه و طلبه «عام» رنگ سفید آن‌ را بر سر می‌گذارند.

عمامه اغلب پارچه‌ای 6 تا هشت متری است که به روش خاصی پیچیده می‌شود؛ محمدی که طلبه سطح 2 است، می‌گوید: سال اول ورود به حوزه تصمیم گرفتم برای یکی از اساتید خود عمامه‌ای به عنوان هدیه بگیرم و زمانی که فروشنده چند متر پارچه جلوی من گذاشت با جدیت به فروشنده می‌گفتم که عمامه شکل دیگری دارد و این پارچه چیزی که من می‌خواهم نیست، تا اینکه با توضیحات او فهمیدم که این پارچه را باید به شکل خاصی پیچید تا عمامه شود.

او با لبخند ادامه می‌دهد: حالا خودم استاد شده‌ام.

برخی طلبه‌ها در بستن آن یکی از اساتید خود را الگو قرار می‌دهند، عمامه ممکن است بزرگ باشد که به «عمامه علمایی» معروف است.

زاهدی می‌گوید: پارچه عمامه بیشتر از جنس وال بوده و حالت پنبه‌ای دارد و چون کالای وارداتی بوده قیمت آن با توجه به قیمت ارز متغییر است. اما به طور متوسط هر متر 6 هزار تومان بوده و یک عمامه هفت متری 42 هزار تومان فروخته می‌شود.

در قدیم طلبه‌ها از کلاه عرق‌چین نیز استفاده می‌کردند که امروزه استفاده از آن در بین طلبه‌های جوان کمتر دیده می‌شود.

*رئیس جمهور لباده به تن می‌کند

قبا لباس بلندی است با یقه‌ای شبیه عدد هفت که زیر آن پیراهنی با دوخت ساده، رنگ روشن و یقه‌ای مشهور به «آخوندی یا دیپلمات» می‌پوشند، لباده نیز پوششی شبیه قبا بوده اما با یقه کاملا بسته؛ لباده همان لباسی است که رئیس جمهور می‌پوشد.

به گفته زاهدی پارچه قبا و لباده به طور معمول فاستونی و تولید داخل بوده و قیمت آن نیز از 70 تا 120 هزار تومان است.

محمدی نکته جالبی در مورد قبا می‌گوید و آن وجود چاک کوچکی در زیر بغل است، او ادامه می‌دهد: روزی یکی از شاگردان پایه اول با کلی خجالت و عذرخواهی به من متذکر شد که استاد زیر بغل شما پاره شده. برایش توضیح دادم که این چاک زیر قبا و لباده برای راحتی حرکت دست و تهویه هواست.

*نعلین کفش مخصوص روحانیون

نعلین کفشی است مانند دمپایی در رنگ‌های مختلف که در مغازه‌های فروش پوشاک روحانیون ارائه می‌شود. به گفته زاهدی با توجه به اینکه نعلین دست‌دوز و چرم یا غیر دست‌دوز و قالبی باشد قیمت آن بین 13 تا 25 هزار تومان است.

طلبه‌های جوان به دلیل اینکه استفاده از نعلین تحرک را از ایشان می‌گیرد کمتر از آن استفاده می‌کنند.

نوع پوشش طلبه در دهه‌های اخیر تغییراتی کرده است؛ روحانیون قدیمی موی سر را کاملا کوتاه می‌کردند که این مورد در بین جوانان این قشر کمتر دیده می‌شود همچنین در قدیم هر روحانی تنها یک دست لباس داشت که آن را سالیان سال می‌پوشید و عبا تنها در دو رنگ مشکی و قهوه‌ای بود اما امروزه تنوع رنگی عبا در بازار نشان‌دهنده تغییر سلیقه و تنوع لباس در بین طلبه‌های جوان است.

وقت گذاشتن برای تنظیم چین‌های عمامه و بیرون گذاشتن قسمتی از مو در بین علمای قدیم پسندیده نبود؛ اما با توجه به شرایط و تنوع در جامعه امروزی انتخاب نوع لباس توسط روحانیون جوان امری سلیقه‌ای است و سخت‌گیری‌های گذشته وجود ندارد.

خانواده طلبه در نوع پوشش او نقش بسزایی دارند؛ زاهدی می‌گوید: برخی از طلبه‌ها برای خرید همراه همسر و فرزند خود هستند و در زمینه رنگ و نوع لباس به او نظر می‌دهند.

پیرمردی 80 ساله در مغازه‌ای مشغول خرید قبا است، بعد از خرید آرام از پله‌های قدیمی بالا می‌رود و پاساژ را ترک می‌کند و این یکی از ده‌ها طلبه‌ای است که هر روز برای خرید لباس به این گذر مراجعه می‌کند./