به گزارش سرويس بين الملل باشگاه خبرنگاران، پایگاه تحلیلی "المانیتور" در مقالهای به قلم "سید حسین موسویان" مینویسد: از سال 2003 تا کنون، مسئله غنی سازی اورانیوم، همواره موضوع اصلی اختلافات ایران و قدرتهای جهان، به ویژه آمریکا، بر سر برنامه هستهای ایران بوده است. ایران همواره استدلال میکند که طبق پیمان منع گسترش سلاحهای اتمی «ان پی تی»، غنی سازی اورانیوم، «حق مسلم» این کشور است و توقف غنی سازی اورانیوم، «خط قرمزی» است که نباید از آن عبور شود. با این حال، آمریکا با موضع ایران مخالف است.
*** جان کری ادعا کرد که هیچ حقی برای غنیسازی وجود ندارد
در 24 نوامبر، پس از 4 روز مذاکرات گروهی و طولانی مدت، ایران و کشورهای 1+5، سرانجام توافقنامه موقت ژنو را به عنوان مقدمهای برای دستیابی به راه حلی بلند مدت و جامع، امضا کردند. پس از مدت کوتاهی، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در کنفرانسهای خبری اظهار داشت که طبق متن سند، واضح است که برنامه غنی سازی ایران ادامه پیدا خواهد کرد و این مسئله، در حال حاضر و در آینده، بخشی از هر گونه توافق خواهد بود. به گفته وی، «همان گونه که در مقدمه «برنامه اقدام مشترک» اشاره شده است، راه حل جامع، متضمن یک برنامه غنی سازی تعریف شده از سوی دو طرف با محدودیتهای عملی و اقدامات شفاف ساز، به منظور اطمینان از ماهیت صلح آمیز این برنامه است.»
جان کری در مصاحبهای با شبکه خبری «ان بی سی» در پاسخ به سوالی که در مورد حق غنی سازی، از وی پرسیده شده بود، گفت: «نه. هیچ حقی برای غنی سازی وجود ندارد. ما حقی را برای غنی سازی به رسمیت نمیشناسیم. این کاملا روشن است که در «ان پی تی»، در پیمان منع گسترش سلاحهای اتمی، هیچ حقی برای غنی سازی وجود ندارد.»
*** مخالفت دولت بوش با غنی سازی ایران، مضحک و خنده دار بود
با وجودی که «وندی شرمن»، مذاکره کننده ارشد آمریکا در مذاکرات، ادعا میکند که «موضع آمریکا درباره این موضوع، همیشه همین بوده است»، اما جان کری، 4 سال پیش، هنگامیکه ریاست کمیته روابط خارجی سنا را برعهده داشت، درک کاملا متفاوتی از «ان پی تی» را ارائه داد. جان کری در مصاحبهای با روزنامه «فایننشال تایمز»، در خصوص حق ایران به عنوان یکی از امضا کنندگان «ان پی تی» گفت: «مخالفت دولت بوش با غنی سازی ایران، مضحک و خنده دار بود... چرا که این مسئله به نظر مردم، غیرمنطقی میآمد... این سیاستی توخالی و گزافه گویانه بود که انرژی زیادی را هدر داد. سياستی که خط و مرزها را پررنگ تر کرد... آنها [ايرانی ها] حق استفاده صلح آميز از انرژی هسته ای و غنی سازی برای اين منظور را دارند.»
*** شمول غنی سازی اورانیوم، موجب تسهیل در تحقق توافقنامه ژنو شد
در آن زمان، هیلاری کلینتون، وزیر امورخارجه وقت آمریکا نیز در تایید سخنان جان کری به «بی بی سی» گفت که توافق نهایی میتواند اجازه غنی سازی را به ایران بدهد. وی گفت: «در آینده، هر گاه آنها نشان دهند که میتوانند این کار را به روشی مسئولانه و مطابق با قوانین بین المللی انجام دهند، میتوانند به غنی سازی اورانیوم بپردازند.»
در هرصورت، به رغم محدودیتهایی که در مذاکرات باقی ماند و در مورد آنها توافق شد، شمول غنی سازی اورانیوم، موجب تسهیل در تحقق توافقنامه ژنو شد که در صورت عدم رسیدن به این توافق، جهان اکنون یک بار دیگر شاهد شکست مذاکرات بود.»
*** آغاز دوره جدیدی از سیاستهای خارجی آمریکا در خصوص خاورمیانه
توافق ژنو، یک موفقیت تاریخی بود، چرا که ایران و آمریکا هر دو نشان دادند که درسهای مهمی از گذشته گرفتهاند. این که ایران و آمریکا پس از گذشت بیش از 3 دهه اختلاف، توانستند مذاکراتی را در بالاترین سطح دیپلماتیک انجام دهند، و در نهایت، برای اختلافی پیچیده، با هدف رسیدن به راه حلی دائمی در کمتر از یک سال، به نتیجهای که مورد توافق دو طرف است، رسیدند، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
نتایج حاصل از این رویکرد بیسابقه دو کشور، میتواند از مسئله هستهای ایران فراتر رفته و بدین ترتیب، جغرافیای سیاسی منطقه را مجددا شکل دهد. رد آشکار فشارهای گروههای لابی کننده اسرائیلی مخالف با توافقنامه و حامیان آنها در واشنگتن، همچنین برخی از کشورهای عربی در منطقه، از سوی دولت اوباما را میتوان آغاز دوره جدیدی در سیاستهای خارجی آمریکا نسبت به خاورمیانه تلقی کرد.
*** آمریکا و ایران، هردو برای پیشبرد منافع ملی خود به ثبات در منطقه نیازمند هستند
جان کری، در یک کنفرانس خبری در ژنو، با تاکید بر تصمیم دولت اوباما برای پایان دادن به مسئله هستهای ایران، اظهار داشت، در حالیکه شاید برخی در کنگره به دنبال تحمیل تحریمهای جدید علیه ایران باشند، «بدیهی است که رئیسجمهور آمریکا این امکان را دارد که تحریمها را وتو کند.»
رابطه بین ایران و آمریکا نباید لزوما در چارچوب معاملهای با حاصل جمع صفر تعریف شود. همکاری آمریکا به عنوان قدرتی جهانی و ایران به عنوان قدرتی منطقهای، میتواند ثبات را از افغانستان تا لبنان، به منطقه بازگرداند.
از طرفی، آمریکا و ایران، هردو برای پیشبرد منافع ملی خود به ثبات در منطقه نیازمند هستند. ایران به دنبال فروش نفت خود و جذب سرمایه گذاریهای خارجی است؛ در حالیکه نظام سرمایه داری به رهبری آمریکا نیز به دنبال تضمین مسیر حمل و نقل نفت در آبهای منطقه است.
*** توافق هستهای به نفع ثبات و امنیت منطقه است
کشورهای منطقه، به جای آنکه با تشدید اختلافات خود با ایران، از آمریکا فاصله بگیرند، در حالی که ایران و آمریکا در تلاشند تا اختلافات خود را حل و فصل کنند، باید از حرکت به سمت خاورمیانهای جدید، استقبال کنند. در عوض، کشورهای منطقه میتوانند به تلاشهای ایران برای حل اختلافات خود با آمریکا که در دستورکار کوتاه مدت دولت روحانی قرار دارد، واکنش مثبت نشان دهند.
ظریف درتاریخ 1 دسامبر در کویت گفت: «مطمئن باشید که توافق هستهای به نفع ثبات و امنیت منطقه است.» عربستان سعودی نیز در بیانیهای رسمی، این توافقنامه را به عنوان گام اصلی به سمت دستیابی به راه حلی جامع برای مسئله هستهای ایران دانست که به خاورمیانه و منطقهای عاری از سلاحهای کشتار جمعی منجر خواهد شد و ابراز امیدواری کرد که چنین گامی، با گامهای مهمتری دنبال شود که در نهایت، حق تمام کشورهای منطقه را برای استفاده صلح آمیز از انرژی هستهای، تضمین کند.
*** فرصت تهران و ریاض و شورای همکاری خلیج فارس برای گفت و گوی مستقیم
مدت کوتاهی پس از توافق هستهای ژنو، ایران آمادگی خود را برای آغاز برگ جدیدی از روابط خود با کشورهای حاشیه خلیج فارس، اعلام کرد. هفته گذشته، تهران میزبان وزیر امور خارجه امارات متحده عربی بود. «عبدالله بن زید»، در این دیدار با حسن روحانی رئیسجمهور و محمد جواد ظریف، همتای ایرانی خود ملاقات کرد. ظریف نیز در نخستین سفر خود به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، روز یکشنبه وارد کویت شد و در سفر بعدی خود، از عمان دیدار خواهد کرد. وی همچنین قرار است که به زودی، در تاریخ 7 دسامبر به ریاض سفر کند. این فرصتی است برای تهران و ریاض و شورای همکاری خلیج فارس، تا به جای آنکه در مورد هم صحبت کنند، با یکدیگر و به طور مستقیم به گفت و گو بپردازند. ظریف در بدو ورود خود به کویت، به خبرنگاران گفت: «ما به عربستان سعودی به عنوان یک کشور بسیار مهم و بانفوذ در منطقه مینگریم.»
اکنون زمان آن رسیده تا ایران و عربستان سعودی، عراق و شورای همکاری خلیج فارس، با حمایت بین المللی و با هدف از میان برداشتن خصومتها، تضمین صلح و ثبات در منطقه و فراتر از آن، مبارزه با تروریسم و افراط گرایی، ایجاد منطقهای عاری از سلاحهای کشتار جمعی در خلیج فارس و سراسر خاورمیانه و فراتر از آن، یک نظام همکاری منطقهای را در خلیج فارس، ایجاد کنند.
انتهای پیام/