چرا مذاکرات کارشناسی به درازا انجامیده است؟ اختلافات کجاست؟
ابهامات ذاتی مندرج در این توافق هر چه کار حصول آن را آسان تر کرد، اجرای آن را دشوارتر نموده است.
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران، به نقل از ایران هسته ای- به درازا کشیدن مذاکرات کارشناسی درباره توافق ژنو نشان می دهد که ابهامات ذاتی مندرج در این توافق هر چه کار حصول آن را آسان تر کرد، اجرای آن را دشوارتر نموده است.
ماهیت مبهم و به شدت تفسیر پذیر طرح اقدام مشترک در ژنو بویژه بخش مربوط به تعهدات 1+5 درباره نحوه تعلیق تحریم ها اکنون روند آغاز اجرای توافق را با دشواری های زیادی مواجه کرده است.
دیپلمات های ایرانی این دشواری ها را با استفاده از اصطلاح «کند پیش رفتن مذاکرات» توصیف کرده اند ولی به نظر می رسد مسئله فراتر از این است.
اگرچه کارشناسان می گویند دو طرف بالاخره راهی برای اجرای توافق خواهند یافت چرا که اراده سیاسی لازم برای این کار در هر دو طرف وجود دارد، اما آنچه مهم است این است که نهایتا تفسیر کدام یک از دو طرف ایران یا امریکا مبنای عمل قرار خواهد گرفت.
شواهد نشان می دهد امریکایی ها حاضر به کوتاه آمدن از تفسیر خود که آن را همزمان با توافق منتشر کردند، نیستند. قاعدتا طرف ایرانی نیز نمی تواند تفسیری از توافق را بپذیرد که طراح اقدام مشترک را بالکل بی معنا کند.
برخی گزارش ها حکایت از آن دارد که ایران و امریکا می خواهند «جنگ تفسیرها» را حداکثر تا هفته سوم ژانویه به پایان برسانند و اجرای توافق را آغاز کنند.
همچنین به نظر می رسد 1+5 علاقمند است ایران قبل از بحث درباره گام نهایی به گام های میانی بپردازد که متعهد شده در فاصله گام های اول و آخر بردارد ولی تیم ایرانی تاکید دارد که مذاکرات بعدی مستقیما باید بر گام نهایی متمرکز شود.
همچنین اختلافات اجرایی متعددی درباره نحوه اجرای توافق وجود دارد.
یکی از اختلافات که رادیو فردا روز 3 دی به آن پرداخته این است که 1+5 عقیده دارد تنها تکلیف آن طبق توافق ژنو این است که تحریم ها در 3 حوزه طلا، پتروشیمی و خودرو را تعلیق کند و هیچ تعهدی در این باره که ایران از ناحیه لزوما درآمدی هم داشته باشد ندارد.
در واقع امریکایی ها در حال گفتن این سخن جدید هستند که وقتی 1+5 این تحریم ها را تعلیق کرد کنار می کشد و این دیگر بر عهده ایران است که آیا بتواند مشتریانی در حوزه هایی که تحریم های آنها تعلیق شده برای خود بیابد یا نه.
نتیجه این امر این است که عدد 1/5 میلیارد دلاری که برگه اطلاعات کاخ سفید می گوید ایران طی 6 ماه از ناحیه تعلیق تحریم طلا، پتروشیمی و خودرو درآمد خواهد داشت فقط بیانگر سقف درآمد مجاز است و به هیچ وجه تضمین شده نیست.
نکته دیگر این است که ظاهرا گروه 1+5 مایل است رقم 4/2 میلیارد دلاری را که بناست از ناحیه فروش نفت در 6 ماه آینده در اختیار ایران قرار گیرد، به طور اقساطی آن هم بعد از آغاز اجرای اقدامات هسته ای از سوی ایران آزاد کند اما ایران عقیده دارد این امر باید دفعی و همزمان با آغاز اجرای توافق ژنو از سوی ایران باشد.
رادیو فردا همچنین درباره محل اختلاف بعدی ایران و 1+5 گفته است: « صادرات جاری نفت ایران در بهترین شرایط حدود ۸۰۰ هزار بشکه در روز است، حال آن که ایران به صادرات یک میلیون بشکه در روز اصرار می‌ورزد و خواستار آزاد شدن ارز متعلق به ۲۰۰ هزار بشکه تفاوت حجم صادرات تا پایان شش ماه زمان اجرای توافق موقت شده است».
همچنین به نظر می رسد دو طرف به شدت در این باره در حال بحث هستند که تعلیق تحریم خرید دارو و محصولات کشاورزی از سوی 1+5 به چه نحو باید انجام شود تا منجر به دور خوردن تحریم ها در سایر حوزه ها نشود.
«جوفی جوزف»، عضو تیم مذاکره کننده امریکا در 1+5 از 2011 تا 2013 هم در مقاله ای در وب سایت اندیشکده «شورای آتلانتیک» فهرستی از نقاط اختلاف ارائه داده است.
از دید وی نقاط اختلاف ایران و 1+5 اکنون چنین است:
1- اروپا می تواند تحریم ها را معلق کند ولی نمی تواند شرکت هایش را وادار به تجارت با ایران کند.
2- به نوشته وی، ایران بر استرداد سریع‌تر پول های بل.که شده اصرار دارد ولی شرکای مذاکراتی ایران، که به اختصار «1+5» نامیده می‌شوند، در مقابل چنین فشاری مقاومت خواهند کرد و به درستی می‌دانند که در صورت پس دادن تدریجی این سرمایه‌های مسدود به ایران، که در حال حاضر از کسب ارز قوی ناامید است، ایران انگیزه بیشتری برای پایبندی به تعهداتش خواهد داشت.
3- وی در توضیح سومین اختلاف نوشته است: «زمان‌بندی گام‌های متقابل دو طرف بسیار حساس است. گروه 1+5 به وضوح بیان کرده که تنها در صورتی تحریم‌های را تعلیق خواهند کرد که ایران تعهداتش را طبق توافق و به شکلی قابل اثبات اجرا کند. دو مورد از تعهدات ایران به سادگی قابل اثبات هستند –پیشنهادش برای تعلیق عملیات غنی‌سازی در تأسیسات نطنز، و توقف غنی‌سازی 20 درصد. (ذخایر اورانیوم دارای 20 درصد یا بیشتر ایزوتوپ‌های شکافت‌پذیر سریع‌تر به غنای بالاتر رسیده و به ساخت نسبتاً سریع‌تر بمب هسته‌ای منجر می‌شود) با این حال، ممکن است سؤالاتی در این زمینه مطرح شود که آیا ایران با سرعت کافی برای کاهش یا تبدیل ذخایر اورانیوم 20 درصد خود یا توقف تولید سوخت برای راکتور آب‌سنگین اراک اقدام کرده است یا خیر. در مقابل، چه بسا که ایران هم بدون مدرکی دال بر حرکت 1+5 به سمت کاهش تحریم‌ها، تمایلی به انجام تمام تعهدات خود نداشته باشد».
ماهیت مبهم و به شدت تفسیر پذیر طرح اقدام مشترک در ژنو بویژه بخش مربوط به تعهدات 1+5 درباره نحوه تعلیق تحریم ها اکنون روند آغاز اجرای توافق را با دشواری های زیادی مواجه کرده است.
دیپلمات های ایرانی این دشواری ها را با استفاده از اصطلاح «کند پیش رفتن مذاکرات» توصیف کرده اند ولی به نظر می رسد مسئله فراتر از این است.
اگرچه کارشناسان می گویند دو طرف بالاخره راهی برای اجرای توافق خواهند یافت چرا که اراده سیاسی لازم برای این کار در هر دو طرف وجود دارد، اما آنچه مهم است این است که نهایتا تفسیر کدام یک از دو طرف ایران یا امریکا مبنای عمل قرار خواهد گرفت.
شواهد نشان می دهد امریکایی ها حاضر به کوتاه آمدن از تفسیر خود که آن را همزمان با توافق منتشر کردند، نیستند. قاعدتا طرف ایرانی نیز نمی تواند تفسیری از توافق را بپذیرد که طراح اقدام مشترک را بالکل بی معنا کند.
برخی گزارش ها حکایت از آن دارد که ایران و امریکا می خواهند «جنگ تفسیرها» را حداکثر تا هفته سوم ژانویه به پایان برسانند و اجرای توافق را آغاز کنند.
همچنین به نظر می رسد 1+5 علاقمند است ایران قبل از بحث درباره گام نهایی به گام های میانی بپردازد که متعهد شده در فاصله گام های اول و آخر بردارد ولی تیم ایرانی تاکید دارد که مذاکرات بعدی مستقیما باید بر گام نهایی متمرکز شود.
همچنین اختلافات اجرایی متعددی درباره نحوه اجرای توافق وجود دارد.
یکی از اختلافات که رادیو فردا روز 3 دی به آن پرداخته این است که 1+5 عقیده دارد تنها تکلیف آن طبق توافق ژنو این است که تحریم ها در 3 حوزه طلا، پتروشیمی و خودرو را تعلیق کند و هیچ تعهدی در این باره که ایران از ناحیه لزوما درآمدی هم داشته باشد ندارد.
در واقع امریکایی ها در حال گفتن این سخن جدید هستند که وقتی 1+5 این تحریم ها را تعلیق کرد کنار می کشد و این دیگر بر عهده ایران است که آیا بتواند مشتریانی در حوزه هایی که تحریم های آنها تعلیق شده برای خود بیابد یا نه.
نتیجه این امر این است که عدد 1/5 میلیارد دلاری که برگه اطلاعات کاخ سفید می گوید ایران طی 6 ماه از ناحیه تعلیق تحریم طلا، پتروشیمی و خودرو درآمد خواهد داشت فقط بیانگر سقف درآمد مجاز است و به هیچ وجه تضمین شده نیست.
نکته دیگر این است که ظاهرا گروه 1+5 مایل است رقم 4/2 میلیارد دلاری را که بناست از ناحیه فروش نفت در 6 ماه آینده در اختیار ایران قرار گیرد، به طور اقساطی آن هم بعد از آغاز اجرای اقدامات هسته ای از سوی ایران آزاد کند اما ایران عقیده دارد این امر باید دفعی و همزمان با آغاز اجرای توافق ژنو از سوی ایران باشد.
رادیو فردا همچنین درباره محل اختلاف بعدی ایران و 1+5 گفته است: « صادرات جاری نفت ایران در بهترین شرایط حدود ۸۰۰ هزار بشکه در روز است، حال آن که ایران به صادرات یک میلیون بشکه در روز اصرار می‌ورزد و خواستار آزاد شدن ارز متعلق به ۲۰۰ هزار بشکه تفاوت حجم صادرات تا پایان شش ماه زمان اجرای توافق موقت شده است».
همچنین به نظر می رسد دو طرف به شدت در این باره در حال بحث هستند که تعلیق تحریم خرید دارو و محصولات کشاورزی از سوی 1+5 به چه نحو باید انجام شود تا منجر به دور خوردن تحریم ها در سایر حوزه ها نشود.
«جوفی جوزف»، عضو تیم مذاکره کننده امریکا در 1+5 از 2011 تا 2013 هم در مقاله ای در وب سایت اندیشکده «شورای آتلانتیک» فهرستی از نقاط اختلاف ارائه داده است.
از دید وی نقاط اختلاف ایران و 1+5 اکنون چنین است:
1- اروپا می تواند تحریم ها را معلق کند ولی نمی تواند شرکت هایش را وادار به تجارت با ایران کند.
2- به نوشته وی، ایران بر استرداد سریع‌تر پول های بل.که شده اصرار دارد ولی شرکای مذاکراتی ایران، که به اختصار «1+5» نامیده می‌شوند، در مقابل چنین فشاری مقاومت خواهند کرد و به درستی می‌دانند که در صورت پس دادن تدریجی این سرمایه‌های مسدود به ایران، که در حال حاضر از کسب ارز قوی ناامید است، ایران انگیزه بیشتری برای پایبندی به تعهداتش خواهد داشت.
3- وی در توضیح سومین اختلاف نوشته است: «زمان‌بندی گام‌های متقابل دو طرف بسیار حساس است. گروه 1+5 به وضوح بیان کرده که تنها در صورتی تحریم‌های را تعلیق خواهند کرد که ایران تعهداتش را طبق توافق و به شکلی قابل اثبات اجرا کند. دو مورد از تعهدات ایران به سادگی قابل اثبات هستند –پیشنهادش برای تعلیق عملیات غنی‌سازی در تأسیسات نطنز، و توقف غنی‌سازی 20 درصد. (ذخایر اورانیوم دارای 20 درصد یا بیشتر ایزوتوپ‌های شکافت‌پذیر سریع‌تر به غنای بالاتر رسیده و به ساخت نسبتاً سریع‌تر بمب هسته‌ای منجر می‌شود) با این حال، ممکن است سؤالاتی در این زمینه مطرح شود که آیا ایران با سرعت کافی برای کاهش یا تبدیل ذخایر اورانیوم 20 درصد خود یا توقف تولید سوخت برای راکتور آب‌سنگین اراک اقدام کرده است یا خیر. در مقابل، چه بسا که ایران هم بدون مدرکی دال بر حرکت 1+5 به سمت کاهش تحریم‌ها، تمایلی به انجام تمام تعهدات خود نداشته باشد».
