به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، گروهي از قابلمه ها براي سلامت شما مضر هستند که بهتر است آنها را بشناسيد. دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذيه شما را با برخي از اين خطرات آشنا مي کند تا قابلمه هاي سالم را بهتر بشناسيد و ظروف مناسب تري را براي پخت و پز تهيه کنيد تا غذاهاي سالم تري بپزيد.
قابلمه هاي تفلون

در گذشته طرفداران زيادي داشتند اما بعد از اينکه اما و اگرهايي در مورد سرطان زا بودن اين قابلمه ها به گوش رسيد، محبوبيت شان حسابي کاهش يافت. اين قابلمه ها از نظر اندازه و رنگ تنوع زيادي دارند؛ به همين دليل هنوز هم بعضي از خانم ها به اين قابلمه ها علاقه نشان مي دهند.

کار کردن با اين قابلمه ها بسيار راحت است، غذا به راحتي از کف آنها جدا مي شود و البته شستشو و تميز کردن شان هم براي خانم ها دردسري ايجاد نمي کند. از ديگر مزيت هاي قابلمه هاي تفلون اين است که وزن سبکي دارند.

نظر کارشناس: قابلمه هاي تفلون در مقايسه با قابلمه هاي استيل، آلومينيومي و ظروف پيرکس انتخاب هاي مطمئني محسوب نمي شوند. از سوي ديگر بعضي مردم بعد از اينکه مي بينند کف نچسب قابلمه هاي تفلون در اثر استفاده نامناسب خراب شده، با مراجعه به مراکزي اين قابلمه ها را دوباره بازسازي مي کنند اما بازسازي تفلون ايمني چنداني ندارد و قابلمه مانند روز اول نمي شود. از اين رو توصيه مي شود بعد از ايجاد خراش هايي هر چند کوچک، از پخت غذا در قابلمه هاي تفلون خودداري کنيد چون از راه اين خراشيدگي املاح شيميايي به غذاها وارد شده و مشکلاتي ايجاد مي کنند و حتي مي توانند سرطان زا باشند.

قابلمه هاي استيل

اين قابلمه ها بيشتر براي پخت انواع خورش و غذاهاي آبدار مناسبند. با اين وجود بعضي از توليدکنندگان ادعا مي کنند که مي توانيد برنج يا حتي ماکاروني را هم در اين قابلمه ها بپزيد و حتي ته ديگ هم داشته باشيد. نکته مهم هنگام استفاده از قابلمه هاي استيل تنظيم درجه حرارت است.

اگر عجله نکنيد و با حوصله شعله گاز را در حد کم نگه داريد نتيجه کارتان خوب مي شود. با اين وجود اگر غذاي شما ته گرفت و قابلمه تغيير رنگ داد با کمي سرکه مي توانيد آن را مثل روز اولش تميز کنيد. در مجموع قابلمه هاي راحت و مناسبي هستند که بهتر است هر خانمي در آشپزخانه اش حتماً از آنها داشته باشد.

نظر کارشناس: اين قابلمه ها در گروه سالم ترين قابلمه ها قرار مي گيرند و مصرف کنندگان مي توانند با خيال راحت و بدون نگراني از بابت ورود املاح و ترکيبات شيميايي به درون غذا، از اين قابلمه ها استفاده کنند.

قابلمه هاي چدني

رقيب اصلي قابلمه هاي تفلون هستند که چند سالي است نام آنها را زياد مي شنويم. از جمله ويژگي هاي قابلمه چدني اين است که حرارت به طور يکنواخت در همه جاي ظرف پخش مي شود و غذا را به مدت بيشتري گرم نگه مي دارد. علاوه بر اين قابلمه هاي چدني مقاومت زيادي دارند، لب پر نمي شوند و رنگ شان از بين نمي رود. عيب بزرگ قابلمه هاي چدني اين است که وزن زيادي دارند و ممکن است هنگام پخت بعضي از غذاها، به ويژه صاف کردن برنج استفاده از آنها دشوار باشد. قابلمه هاي چدني هم نچسب هستند و هنگام سرخ کردن مواد غذايي در اين ظروف نيازي نيست مقدار زيادي روغن استفاده کنيد.

حتي براي پخت غذا در فر هم مناسب هستند. بهتر است هنگام استفاده از قابلمه هاي چدني هميشه از حرارت کم تا متوسط استفاده کنيد. رنگ بدنه بيشتر قابلمه هاي چدني هميشه از حرارت کم تا متوسط استفاده کنيد. رنگ بدنه بيشتر قابلمه هاي چدني مشکي است و در مقايسه با انواع تفلون تنوع رنگ کمتري دارند.

نظر کارشناس: اين ظروف از آلياژي ساخته شده اند که شامل آهن و کربن است. اگر به مدت طولاني از اين قابلمه ها استفاده شود شايد خطرهايي به همراه داشته باشد. به هر حال، در مقايسه با قابلمه هاي تفلون انتخاب مناسب تري است در مقايسه با قابلمه هاي استيل، آلومينيومي و پيرکس از سلامت پايين تري برخوردار است.

قابلمه هاي لعابي

بيشتر براي طبخ غذهاي آبدار به کار مي روند و نمي توانيد داخل اين قابلمه ها برنج بپزيد يا حتي غذاهاي جامد را دوباره گرم کنيد. اين قابلمه ها را در اندازه هاي مختلف با قيمتي مناسب تهيه کرده و از آنها براي نگهداري غذا در يخچال يا پخت انواع سوپ و خوراک هاي مايع در حجم کم استفاده کنيد. علاوه بر اين طرح هاي متنوعي دارند و حتي برخي از نمونه هايشان با در شيشه اي طراحي شده اند.

نظر کارشناس: در اين قابلمه ها هم ترکيبات شيميايي وجود دارد. روکش آنها به مرور زمان از بين مي روند و لعاب وارد خوراک ها مي شود. اگر اين قابلمه ها در معرض غذاهايي با PH اسيدي يا قليايي باشند واکنش هاي شيميايي سريع تر شده و آسيب هايي را ايجاد مي کند.

ظروف پيرکس

اختراع ظروف شيشه اي پيرکس در دوران توماس اديسون ريشه دارد. اديسون براي اختراع لامپ، شيشه اي لازم داشته که در برابر حرارت مقاوم. باشد. شرکتي که اين شيشه را براي اديسون ابداع کرد چندي بعد ظروف شيشه اي با نام پيرکس را به بازار جهاني عرضه کرد و بدين ترتيب قابلمه هاي شيشه اي روانه بازار شدند.

ظروف شيشه اي پيرکس اين قابليت را دارند که آنها را روي گاز، در فر يا مايکروفر قرار دهيد؛ ضمن اينکه ظاهرشان زيبا و شفاف است و مي توانيد با همان ظرف، غذا را سرو کنيد.

نظر کارشناس: در دسته ظروف سالم قرار مي گيرند و استفاده از اين ظروف براي سلامتي ما خطري ندارد و هيچ گونه ماده شيميايي از راه پيرکس هاي مقاوم وارد بدن نمي شود. بنابراين توصيه مي شود براي پخت و پز از اين ظروف بيشتر استفاده کنيد.

قابلمه هاي سنتي

قابلمه هايي از جنس مس و روي در اين دسته قرار مي گيرند. در زمان مادربزرگ هاي ما استفاده از اين قابلمه ها کاربرد زيادي داشت و هنوز هم به دليل اينکه قابلمه هاي رويي که به آنها روحي هم مي گويند به دليل قيمت ارزان مورد توجه بعضي از مردم قرار مي گيرند. اين قابلمه ها اندازه متنوعي دارند و سبک هستند.

نظر کارشناس: در اين قابلمه ها هم مشکل ورود املاح مس و روي به خوراک ها وجود دارد بهتر است به طور مداوم و طولاني مدتي از آنها استفاده نشود.

ماهيتابه هاي رژيمي

ماهيتابه هاي دردار مستطيلي شکلي هستند که به طور حتم نام شان به گوش تان خورده است. مهمترين ويژگي اين قابلمه ها اين است که غذا را با مقدار کمي روغن براي شما سرخ مي کنند، به همين دليل با کمک اين ماهيتابه ها غذاي سالمي مي خوريد. ضمن اينکه براي پخت سبزيجات با مقدار کمي آب مي توانيد از اين ماهيتابه هاي دردار کمک بگيريد. در مجموع اگر از آنها درست استفاده کنيد براي سلامتي تان ضرري ندارند.

نظر کارشناس: پوشش داخلي اين قابلمه از جنس تفلون است و در صورت ايجاد خراش در سطح قابلمه بهتر است آن را کنار بگذاريد چون در اين صورت سلامتي شما به خطر مي افتد.

صرف نظر از اين قضيه، به دليل اينکه در اين ماهيتابه ها بسته مي شود، مقدار اکسيژن اطراف مواد غذايي کاهش يافته و فشار داخل قابلمه بيشتر مي شود. در چنين شرايطي زمان پخت کاهش مي يابد. اگر هم شعله گاز کم باشد خوراک حالت سرخ کرده مطلوبي پيدا مي کند و نيازي به استفاده زياد از روغن نيست. بنابراين اين ماهيتابه ها از اين نظر برتري دارند که چربي کمتري به بدن مي رسانند و سبب اضافه وزن و چاقي نمي شوند. به ويژه افرادي که به غذاهاي چرب علاقه دارند با استفاده از اين ظروف غذاهاي سالم تري به بدن شان مي رسانند.

زودپز، آرام پز و بخارپز

خيلي از خانم هاي شاغل که براي آشپزي و به ويژه پخت غذاهاي سنتي زمان کافي ندارند، از طرفداران «زودپز» هستند. جدا از اين زودپز يک وسيله کاربردي در آشپزخانه است که با کاهش زمان پخت، در مصرف گاز و وقت صرفه جويي مي کند و در مدت کوتاه تر غذايي کاملاً پخته و جاافتاده را تحويل تان مي دهد. اين وسيله در مقايسه با مايکروويو مشکوک به سرطان زا بودن نيست و درصد بيشتري از ويتامين هاي غذا را حفظ مي کند. براي تهيه تمام غذاها از انواع گوشت و مرغ گرفته تا سوپ و سبزيجات مي توانيد از اين ديگ مکانيکي استفاده کنيد و آشپزي را سريع، متنوع و با صرفه تر پيش ببريد.

آرام پز هم براي خانم هاي شاغل کاربرد دارد. مي توانند شب مواد غذايي را داخل آن بريزند و صبح روز بعد غذاي آماده اي براي ناهار يا شام خانواده داشته باشند. بخارپز هم دستگاه برقي ديگري است که شما را به مصرف غذاهاي سالم و بدون روغن تشويق مي کند.

نظر کارشناس: مهمترين عاملي که ارزش مواد غذايي را کاهش مي دهد حرارت، نور و اکسيژن است. در زودپز، بخارپز و آرام پز وقتي در ظرف را مي بنديم، عامل اکسيژن را از مواد غذايي دور مي کنيم و اين اتفاق بيشتر در آرام پز و زودپز رخ مي دهد.