مدیر گروه تصوف و عرفان اسلامی دانشکده مذاهب دانشگاه ادیان و مذاهب با اشاره به ساحت الهی در مراتب وجودی انسان از دیدگاه آیت‌الله العظمی جوادی آملی، گفت: ملاصدرا نیز پیش از این چهار مرتبه از نفس را برای آدمی تصویر کرده بود که پایین‌ترین نفس انسان را نفس حیوانی بیان کرده و بالاترین مرتبه را نفس الهی می‌داند که اقل قلیل افراد به این مرتبه دست می‌یابند.

الهی منش با بیان اینکه نفس الهی در بیشتر آثار آیت‌الله العظمی جوادی آملی وجود دارد عنوان کرد: نفس الهی مبنای قرآنی و روایی دارد؛ اگر قرآن رزق آدمی است حکمت الهی اقتضا می‌کند کسی که خدا او را سر این سفره دعوت می‌کند قابلیت بهره‌مندی از این سفره را داشته باشد.

وی گفت: می‌توان تعریف آیت‌الله العظمی جوادی آملی از انسان را به عنوان «حی متاله» با مراتب چهارگانه مذکور تطبیق کرد البته در بحث از مراتب انسان می‌توان به مراتب ادراکی آدمی نیز اشاره کرد که طبق قاعده می‌بایست با مراتب وجودی چهارگانه آدمی هم‌خوانی داشته باشد.

مدیرگروه تصوف و عرفان اسلامی دانشکده مذاهب دانشگاه ادیان و مذاهب ادامه داد: علامه جوادی آملی مراتب ادراکی آدمی را عبارت از مراتب حسی، خیالی، وهمی و عقلی برشمرده‌ است که ظاهرا به مرتبه ادراک الهی اشاره‌ای ننموده است.

الهی منش با بیان اینکه این مرجع تقلید هم چنین متناسب با مراتب ادراکی به مراتب جذب و دفع در ساختار تمایلات آدمی اشاره کرده است، افزود: در این میان از جذب و دفع، شهوت و غضب وارادت و کراهت گرفته تا آخرین آن‌ها که مرتبه تولی و تبری است در هر مرتبه نامی ویژه به خود می‌گیرد.

 و ی ادامه داد: مرتبه الهیت مرتبه فراخود آدمی است و مراتب قبلی جملگی مراتب خود آدمی است و می‌توان مرتبه سر، خفی و اخفا را در مراتب الهی سیرتکامل انسان جای داد و مرتبه سر مرتبه ظهور افعالی خداوند در هستی به شمار می‌رود.

مدیرگروه تصوف و عرفان اسلامی دانشکده مذاهب دانشگاه ادیان و مذاهب افزود: همسان مراتب صعودی آدمی می‌توان از مراتب نزول و سقوط آدمی نیز سخن گفت که تنزل به مرتبه چهارپایان، سنگ بودن، درندگی، شیطنت و پایین‌تر از آن که در بیان آیت‌الله العظمی جوادی آملی به اجمال آمده است./س