برترین سحرخیزی نزد خدا
امیرمومنان (ع) می فرمایند: صبح زود در پی روزی رفتن، روزی را افزون می کند؛ همچنین می فرمایند: کسی که خواستار جاودانگی است باید سحرخیز باشد؛ هیچ سحرخیزی در راه خدا برتر از سحرخیزی برای تامین معاش فرزندان و خانواده نیست.
مجله شبانه باشگاه خبرنگاران؛
اسلام با تاکید بر تضمین روزی بندگان از سوی خدای متعال، سعی و تلاش را توصیه کرده و در قرآن می فرماید: "وَأَن لَّیْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَى"؛ انسان جز محصول کوشش خویش مالک چیزی نیست. (نجم، 39)
در بسیاری از روایات از کار و تلاش برای روزی حلال به عبادت برتر تعبیر شده است، امیرمومنان (ع) آن را از سحرخیزی در راه خدا کمتر ندانسته و امام رضا (ع) نیز اجرش را بیش از جهاد در راه خدا دانسته است. (الکافی، ج 5، ص 88)
روایاتی نیز کم اهمیتی را مانع پیشرفت و تنبلی را مایه حقارت و سربار دیگران بودن را ناشایست می شمارند، چنانکه در روایاتی دیگر از تلاش توانفرسا و کار مداوم شبانه روزی که باعث نادیده گرفتن حق اعضای بدن شود باز می دارد و آن را حرام می داند. (الکافی، ج 5، ص 127)
خدای تبارک و تعالی در قرآن می‌فرماید: "وَ أَنَّ سَعْیَهُ سَوْفَ یُری" (نجم، 40) و آیا خبر ندارد که سعى و کوشش او به زودى دیده مىشود.
مرحوم علامه طباطبائی در مورد معنای سعی بیان لطیفی دارد که می‌فرماید: منظور از "سعى"، آن عملى است که در انجامش جد و جهد و تلاش بسیار زیادی نمود، یعنی هر کاری که در آن جد و جهد زیادی شود و دارای تلاش و کوشش بسیار باشد، دارای ارزش است. به همین علت است که امام باقر (ع) در روایتی میفرمایند: "مَن طَلَبَ الدُّنیَا استِعفَافَاً عَنِ النَّاس وَ سَعیاً عَلی أَهلِهِ، وَتعطِفاً عَلَی جَارِهِ، لَقَی الله عَزَّوجَل یَومَ القِیَامَةِ و وَجهه مِثل القَمَر لَیلَةَ البَدرِ" کسی که در راه کسب مال حلال تلاش کند و نیت او این باشد که افزون بر آن که خود و خانوادهاش را از دیگران بینیاز کند، به همسایگان خود کمک کند، روز قیامت، در حالتی خدا را ملاقات میکند که صورتش همانند ماه شب چهاردهم میدرخشد.( وسایل، ج 17، ص 67)
خدا در قرآن درباره حضرت داوود (ع) می فرماید: "وَعَلَّمْنَاهُ صَنْعَةَ لَبُوسٍ لَّکُمْ لِتُحْصِنَکُم مِّن بَأْسِکُمْ فَهَلْ أَنتُمْ شَاکِرُونَ"؛ و به او فن زره سازی را که به سود شما است آموختیم، تا شما را در جنگ هایتان از آسیب های سخت سلاح ها حفظ کند، پس آیا شما سپاسگذار نعمت های ما خواهید بود.(انبیاء، 80)
شخصی به امام صادق (ع) عرض کرد: من نمی توانم با دستم کار کنم و راه تجارت را نیز به خوبی نمی دانم و اکنون محروم و محتاج هستم آن حضرت (ع) فرمودند: کارگری کن و بر سر خود بار ببر تا از مردم بی نیاز شوی. رسول خدا (ص) هم سنگی را بر شانه خود حمل کردند و در یکی از دیوارهای باغ خود به کار بردند که آن سنگ هنوز در آنجا است. (الکافی، ج 5، ص 76 و 77)
امام صادق (ع) فرمودند: امیرمومنان (ع) هیزم جمع می کردند و آب از چاه می کشیدند و شخم می زدند و از دسترنج خود هزار برده آزاد کردند و به جارو کردن خانه می پرداختند و حضرت فاطمه (س) نیز با دستانشان گندم را آرد و آن را خمیر می کردند و نان می پختند.
راوی گوید: وقتی امیرمومنان (ع) از جهاد فارغ می شدند به آموزش مردم و داوری در میان آنان می پرداختند و هر گاه از آن نیز فارغ می شدند و در باغ خویش مشغول به کار می شدند و با این وصف به ذکر خدای جل و جلاله اشتغال داشتند. (مفاتیح الحیات، ص 90)
امام صادق (ع) می فرمایند: جدیت و تلاش کنید! هر گاه نماز صبح گزاردید و باز گشتید صبحگاهان در پی روزی روید و کسب حلال کنید، چراکه خدای عز و جل روزیتان دهد و یاریتان رساند؛ همچنین آن حضرت می فرمایند: امام سجاد (ع) هنگام صبح در پی روزی بیرون می رفتند. پرسیدند: ای فرزند رسول خدا کجا می روی؟ فرمودند: برای پذیرش صدقه برای خانواده ام. پرسیدند: آیا برای خانواده ات صدقه می پذیری؟ فرمودند: هر که کسب حلال کند صدقه عایله خود را از خدا می پذیرد و به آنان می رساند. (الکافی، ج 4، ص 12)
امیرمومنان (ع) می فرمایند: صبح زود در پی روزی رفتن، روزی را افزون می کند؛ همچنین می فرمایند: کسی که خواستار جاودانگی است باید سحرخیز باشد (عیون اخبار الرضا (ع)، ج 2، ص 38)، نیز می فرمایند: هیچ سحرخیزی در راه خدا برتر از سحرخیزی برای تامین معاش فرزندان و خانواده نیست. (دعائم الاسلام، ج 2، ص 15)
اسلام با تاکید بر تضمین روزی بندگان از سوی خدای متعال، سعی و تلاش را توصیه کرده و در قرآن می فرماید: "وَأَن لَّیْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَى"؛ انسان جز محصول کوشش خویش مالک چیزی نیست. (نجم، 39)
در بسیاری از روایات از کار و تلاش برای روزی حلال به عبادت برتر تعبیر شده است، امیرمومنان (ع) آن را از سحرخیزی در راه خدا کمتر ندانسته و امام رضا (ع) نیز اجرش را بیش از جهاد در راه خدا دانسته است. (الکافی، ج 5، ص 88)
روایاتی نیز کم اهمیتی را مانع پیشرفت و تنبلی را مایه حقارت و سربار دیگران بودن را ناشایست می شمارند، چنانکه در روایاتی دیگر از تلاش توانفرسا و کار مداوم شبانه روزی که باعث نادیده گرفتن حق اعضای بدن شود باز می دارد و آن را حرام می داند. (الکافی، ج 5، ص 127)
خدای تبارک و تعالی در قرآن می‌فرماید: "وَ أَنَّ سَعْیَهُ سَوْفَ یُری" (نجم، 40) و آیا خبر ندارد که سعى و کوشش او به زودى دیده مىشود.
مرحوم علامه طباطبائی در مورد معنای سعی بیان لطیفی دارد که می‌فرماید: منظور از "سعى"، آن عملى است که در انجامش جد و جهد و تلاش بسیار زیادی نمود، یعنی هر کاری که در آن جد و جهد زیادی شود و دارای تلاش و کوشش بسیار باشد، دارای ارزش است. به همین علت است که امام باقر (ع) در روایتی میفرمایند: "مَن طَلَبَ الدُّنیَا استِعفَافَاً عَنِ النَّاس وَ سَعیاً عَلی أَهلِهِ، وَتعطِفاً عَلَی جَارِهِ، لَقَی الله عَزَّوجَل یَومَ القِیَامَةِ و وَجهه مِثل القَمَر لَیلَةَ البَدرِ" کسی که در راه کسب مال حلال تلاش کند و نیت او این باشد که افزون بر آن که خود و خانوادهاش را از دیگران بینیاز کند، به همسایگان خود کمک کند، روز قیامت، در حالتی خدا را ملاقات میکند که صورتش همانند ماه شب چهاردهم میدرخشد.( وسایل، ج 17، ص 67)
خدا در قرآن درباره حضرت داوود (ع) می فرماید: "وَعَلَّمْنَاهُ صَنْعَةَ لَبُوسٍ لَّکُمْ لِتُحْصِنَکُم مِّن بَأْسِکُمْ فَهَلْ أَنتُمْ شَاکِرُونَ"؛ و به او فن زره سازی را که به سود شما است آموختیم، تا شما را در جنگ هایتان از آسیب های سخت سلاح ها حفظ کند، پس آیا شما سپاسگذار نعمت های ما خواهید بود.(انبیاء، 80)
شخصی به امام صادق (ع) عرض کرد: من نمی توانم با دستم کار کنم و راه تجارت را نیز به خوبی نمی دانم و اکنون محروم و محتاج هستم آن حضرت (ع) فرمودند: کارگری کن و بر سر خود بار ببر تا از مردم بی نیاز شوی. رسول خدا (ص) هم سنگی را بر شانه خود حمل کردند و در یکی از دیوارهای باغ خود به کار بردند که آن سنگ هنوز در آنجا است. (الکافی، ج 5، ص 76 و 77)
امام صادق (ع) فرمودند: امیرمومنان (ع) هیزم جمع می کردند و آب از چاه می کشیدند و شخم می زدند و از دسترنج خود هزار برده آزاد کردند و به جارو کردن خانه می پرداختند و حضرت فاطمه (س) نیز با دستانشان گندم را آرد و آن را خمیر می کردند و نان می پختند.
راوی گوید: وقتی امیرمومنان (ع) از جهاد فارغ می شدند به آموزش مردم و داوری در میان آنان می پرداختند و هر گاه از آن نیز فارغ می شدند و در باغ خویش مشغول به کار می شدند و با این وصف به ذکر خدای جل و جلاله اشتغال داشتند. (مفاتیح الحیات، ص 90)
امام صادق (ع) می فرمایند: جدیت و تلاش کنید! هر گاه نماز صبح گزاردید و باز گشتید صبحگاهان در پی روزی روید و کسب حلال کنید، چراکه خدای عز و جل روزیتان دهد و یاریتان رساند؛ همچنین آن حضرت می فرمایند: امام سجاد (ع) هنگام صبح در پی روزی بیرون می رفتند. پرسیدند: ای فرزند رسول خدا کجا می روی؟ فرمودند: برای پذیرش صدقه برای خانواده ام. پرسیدند: آیا برای خانواده ات صدقه می پذیری؟ فرمودند: هر که کسب حلال کند صدقه عایله خود را از خدا می پذیرد و به آنان می رساند. (الکافی، ج 4، ص 12)
امیرمومنان (ع) می فرمایند: صبح زود در پی روزی رفتن، روزی را افزون می کند؛ همچنین می فرمایند: کسی که خواستار جاودانگی است باید سحرخیز باشد (عیون اخبار الرضا (ع)، ج 2، ص 38)، نیز می فرمایند: هیچ سحرخیزی در راه خدا برتر از سحرخیزی برای تامین معاش فرزندان و خانواده نیست. (دعائم الاسلام، ج 2، ص 15)
