سازمان میراث فرهنگی اما سازمانی ریشه دار در تاریخ ایران است. نگاهی به سیر تحول و تطور این سازمان نشان می دهد که توفیق های به دست آمده از این سازمان برای کشور با توجه به ریشه و قدمت تاریخی آن در این سرزمین و در قیاس با میرث فرهنگی که ایران در خود دارد، بسیار ناچیز است. شاید دلیل آن البته نگاه نادرست به این سازمان باشد که همواره حیات خلوت سیاسی کاری دولتمردان بوده است و در هر دولتی از آسیب تغییر مکرر روسا در امان نیست.

سازمانی با ریشه 80ساله 

اداره جلب سیاحان خارجی و تبلیغات ( ۱۳۱۴ ): در سال ۱۳۱۴، دولت وقت با هدف جلب سیاحان و شناساندن مفاخر و تمدن کهن ایران به خارجیان اقدام به تأسیس اداره‌ای به نام "اداره جلب سیاحان خارجی و تبلیغات" در بدنه وزارت داخله (کشور) نمود.

شورای جهانگردی (۱۳۲۰ ): در سال ۱۳۲۰ شوراییبه نام «شورای جهانگردی» در داخل وزارت کشور توسط اداره سیاسی این وزارتخانه تأسیس شد که هفته‌ای یکبار تشکیل جلسه می‌داد. 

اداره امور جهانگردی ( ۱۳۳۳ ): در سال ۱۳۳۳ با توجه به اهمیت روزافزون جنبه‌های اقتصادی و تحکیم مبانی حسن تفاهم میان مردم کشورهای مختلف که مورد توجه دولت وقت قرار گرفت در وزارت کشور اداره‌ای به نام "اداره امور جهانگردی" تأسیس شد. از جمله اقدامات این اداره "تدوین قوانین و مقررات ورود و اقامت اتباع بیگانه" بود. به دنبال آن در سال ۱۳۴۰ شورایی به نام «شورای جهانگردی» در اداره امور جهانگردی وزارت کشور با ترکیب ۱۲ نفر از نمایندگان وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی بعلاوه سه نفر از افراد صاحب‌نظر و مطلع در امر جهانگردی تأسیس گردید. حسب تصویب‌نامه هیئت وزیران وقت، این شورا وظیفه تعیین خط و مشی و برنامه‌های اجرایی اداره امور جهانگردی وزارت کشور را در سطح عالی نظارت بر عهده گرفت.
 

وزارت اطلاعات و جهانگردی (۱۳۵۳ ): در سال ۱۳۵۳ با الحاق سازمان جلب سیاحان در وزارت اطلاعات این وزارتخانه به عنوان "وزارت اطلاعات و جهانگردی" تغییر نام یافت و سیاستگذاری و هماهنگی امور جهانگردی کشور به معاونت‌ها و چند شرکت وابسته به این وزارتخانه واگذار گردید. 

معاونت امور سیاحتی و زیارتی وزارت ارشاد اسلامی ( ۱۳۵۷ ): با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷، ابتدا وزارتخانه‌ای به نام "وزارت ارشاد ملی" از ادغام وزارت خانه های "اطلاعات و جهانگردی" و "فرهنگ و هنر" تشکیل شد که به «وزارت ارشاد اسلامی» تغییر نام یافت و کلیه وظایف و مأموریت‌های مربوط به امور سیاحتی، زیارتی، ایرانگردی و جهانگردی در قالب "معاونت امور سیاحتی و زیارتی" در این وزارتخانه سازمان دهی شد. 

سازمان ایرانگردی و جهانگردی ( ۱۳۷۰ ): به موجب مصوبه شورای عالی اداری کلیه وظایف و مأموریت‌هایی که در "معاونت امور سیاحتی و زیارتی" در وزارت ارشاد به "سازمان ایرانگردی و جهانگردی" منتقل شد تا در قالب سازمان به فعالیت خود ادامه دهد. این سازمان دارای یک شورای عالی به نام "شورای عالی ایرانگردی و جهانگردی" به موجب ماده ۲ قانون توسعه صنعت ایرانگردی و جهانگردی مصوب ۱۳۷۰ مجلس شورای اسلامی بود. این شورا با ترکیب ۷ وزیر به ریاست معاون اول رییس جمهور و تعدادی افراد صاحب‌نظر و مطلع بدون حق رأی فعالیت خود را تا پایان سال ۸۲ با تشکیل ۱۳ جلسه (میانگین هر سال یکبار) ادامه داد و در این مدت حدود ۶۷ موضوع در این شورا طرح و مورد تصویب قرار گرفت. 

سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ( ۱۳۸۲ ): در سال ۱۳۸۲ با تصویب قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی سازمان ایرانگردی و جهانگردی و سازمان میراث فرهنگی سابق با کلیه اختیارات، تعهدات، امکانات، نیروی انسانی و... از بدنه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جدا و زیر نظر ریاست جمهوری تحت عنوان "سازمان میراث فرهنگی و گردشگری" فعالیت خود را آغاز نمود. همچنین حسب ماده ۳ قانون تشکیل سازمان، یک شورایی تحت عنوان "شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری"است. 

سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ( ۱۳۸۵ ): در تاریخ ۱۶ فروردین ۱۳۸۵ شورای عالی اداری کشور در یکصدمین جلسه خود، سازمان صنایع دستی کشور را از وزارت صنایع و معادن با کلیه اختیارات، تعهدات، امکانات، نیروی انسانی و غیره جدا و به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری الحاق نمود تا این سازمان تحت عنوان "سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری" به فعالیت خود ادامه دهد.

نگاهی به تمامی روسای سازمان میراث فرهنگی ایران

1-سید محمد بهشتی شیرازی: سید محمد بهشتی شیرازی از سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۳ اولین رئیس این سازمان بوده است.
 

2-حسین مرعشی: حسین مرعشی در سال ۱۳۸۳ و در اواخر دولت دوم سید محمد خاتمی به عنوان ریاست میراث فرهنگی منصوب گردید. او با رئیس جمهور شدن احمدی‌نژاد، از این سمت برکنار شد. وی اولین عضو از کابینه بود که توسط احمدی‌نژاد از کار برکنار گردید.

3-اسفندیار رحیم مشایی: اسفندیار رحیم مشایی سومین رئیس این سازمان است که از طرف احمدی‌نژاد برای این پست منصوب شد. او در رشتهٔ مهندسی الکترونیک در دانشگاه صنعتی اصفهان تحصیل کرده‌است.
 

4-حمید بقایی: حمید بقایی چهارمین رئیس این سازمان بود. چهارمین و پنجمین رییس این سازمان عضو چهره های اصلی حلقه موسوم به جریان انحرافی در دولت دهم و یازدهم بودند و به همین دلیل
 

5-روح‌الله احمدزاده کرمانی: روح‌الله احمدزاده کرمانی به مدت ۶ ماه در این سمت مشغول به کار شد و پس از استعفای ۲ یار دیرین خود در دانشکدهٔ خبر و استانداری فارس که به سمت‌های معاون گردشگری و سرمایه‌گذاری منصوب شده بودند خود او نیز به دلایل نامعلوم استعفا داد و در مراسم تودیع خود نیز شرکت نکرد.

 7.محمدشریف ملک‌زاده: مشاور رئیس‌ دولت نهم و دهم که از ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۲ ریاست این سازمان را بر عهده داشت. در زمان ریاست وی انتقادات تندی از جانب نمایندگان مجلس به مدیریت این مجموعه وارد می شد.
 

8-محمدعلی نجفی: معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری از ۲۶ مرداد ۱۳۹۲ تا ۱۰ بهمن ۱۳۹۲، نجفی پس از حدود ۶ ماه، ریاست سازمان میراث فرهنگی به دلیل بیماری قلبی از این سمت استعفا کرد و به عنوان مشاور رئیس جمهور و دبیر ستاد هماهنگی اقتصادی منصوب شد.اگر چه خود وی 24 ساعت پیش از انتشار خبر مقبولیت استعفایش در گفت و گو با خبرگزاری خانه ملت در مجلس  خبر استعفای خود را تکذیب کرد و گفت که ماندن یا رفتنش به نظر رییس جمهور بستگی دارد.

 9-مسعود سلطانی‌فر: معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری از ۱۰ بهمن ۱۳۹۲ طی حکمی از جانب حسن روحانی به این سمت گمارده شده است. وی هم چنین نخستین وزیر ورزش معرفی شده ازجانب روحانی به مجلس بود که در اخذ رای اعتماد ناکام ماند.

منبع :جمهوریت