به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، در کشاکش بین خیر و شر، اما این پلیدی بود که روح عمر سعد را تصاحب کرد و او برای جلوس بر کرسی حکومت ری، خون حسین را در صحرای کربلا بر زمین ریخت و با پوشیدن زره فرزند رسول خدا، جسارت غارت خیمه های اهل بیت او را به سربازانش داد. عمر سعد که برای گذر از شرط ابن زیاد برای رسیدن به «ری» از هیچ جنایتی چشم پوشی نکرد، اما این سخن امام را نشنیده گرفت که هیچگاه «گندم ری» را نخواهد خورد....

*«حکومت ری» از آنِ این مسافر است

«مسافر ری»، اینک مردی است از تبار خون حسین(ع). او نه قرار است بر کرسی حکومتی جلوس شاهانه داشته باشد و نه لشکری برای رسیدن به این دیار با خود همراه کرده است. پیری که خود، نه مراد دیگران که مرید جوانانی از طایفه امامان است، مخفیانه پای در سرزمینی نهاده که حکومتش بهانه ریختن خون حسین می شود.

سیدالکریم، از نوادگان حضرت امام حسن مجتبی(ع)است و نسبش با چهار واسطه به آن حضرت می رسد و از همین روی سید حسنی نامیده می شد.

عبدالعظیم درچهارم ربیع الثانی سال 173 هجری قمری در مدینه متولد شد و مدت 79 سال عمر او با دوران امامت چهار امام معصوم یعنی امام موسی کاظم(ع)، امام رضا(ع)، امام محمدتقی(ع)و امام علی النقی(ع) مقارن بوده و محضر سه امام آخری را درک و احادیث فراوانی از آنان روایت کرده است.

او را عبدالعظیم نامیده اند که نشانه عظمت و بزرگی اوست چراکه امام هادی او را دوست خود دانست و شیعیان را در پرسشهای خود به سوی او هدایت می کرد.

*درخت سیبی که زیارتگاه شد

خبر ورود عبدالعظیم در شهر می پیچد و اندک اندک سرداب کوی بردگان، محل تجمع شیعیان و در جوار بارگاه حضرت حمزه(ع)؛ فرزند موسی بن جعفر(ع) می شود. در همین روزها یکی از شیعیان رویایی را درباره «سید» می بیند؛ پیامبر درخت سیبی را به او نشان می دهد و نوید تدفین سیدی از خاندانش را در زیر سایه آن درخت می دهد. این رویا که از خاطر صاحب باغ نیز گذشته است باعث می شود تا او باغ را وقف سید و شیعیان کند و این چنین مکان فعلی حرم عبدالعظیم تعیین می شود.

حرم در قرن سوم هجری بنا می شود. در گاه اصلی ورودی آن که در شمال مجموعه قرار دارد به فرمان پادشاهان آل بویه و سپس به همت مجدالملک قمی تکمیل می شود. تعمیر و تغییرات اصلی گنبد در زمان شاه‌طهماسب صفوی انجام شده است. صحن‌ها و ایوان آستانه از آثار دوره صفوی است. در دوره قاجار تعمیرات و اضافات زیادی صورت گرفت. پوشش زرین گنبد به فرمان ناصرالدین شاه در سال 1270 هجری قمری برابر با 1835 میلادی تعبیه شد.

بسیاری از مشاهیر ایران در جوار ضریح و رواق‌های اطراف، عمدتا در باغ طوطی، به خاک سپرده شده‌اند. آیت‌الله سید ابوالقاسم کاشانی، علامه محمد قزوینی، ناصرالدین شاه قاجار، عباس اقبال آشتیانی، ملا علی کنی، شیخ محمد خیابانی، ستارخان و نیز مادر و پدر همسر امام خمینی(ره) ازجمله میهمانان سیدالکریم در شهر ری هستند.

*بست نشینی مشروطه خواهان در حرم عبدالعظیم(ع)

مردم این دیار حالا میزبان، مهاجری از جنس ائمه(ع) شده اند. افتخار این میزبانی را می توان در رفتار و سبک زندگی مردم ری دید، حتی همین حالا که دیش های فلزی ماهواره ها نبض خانواده های ایرانی را با ریتم راک تنظیم کرده...

حجت الاسلام دکتر اصغر قائدان؛ عضوهیات علمی گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه تهران، با بیان اینکه شهر ری، یکی از مناطق استراتژیک برای گسترش تشیع بوده است، می گوید: «حضور حضرت عبدالعظیم حسنی و امامزاده حمزه فرزند امام موسی کاظم(ع) دلیل قرار گرفتن شهر ری در این موقعیت ویژه است. زیرا پس از تدفین این بزرگواران در شهرری مردم برای زیارت به ری مهاجرت کردند. بدین ترتیب آمار شیعیان در این منطقه رو به افزایش گذاشت و ری به پایگاهی برای گسترش فرهنگ شیعی تبدیل شد».

به گفته این پژوهشگر تاریخ توجه خاص حکومتهای شیعی مانند علویان، صفویه و قاجار به بارگاه عبدالعظیم(ع) برای احیا و گسترش حرم باعث گرایش مضاعف شیعیان به این مکان شده و بر هجم مهاجرت ها افزوده شد.

قائدان، همچنین از احداث مدارس علمیه به عنوان پایگاه های نشر تفکر شیعی برای رونق بیشتر حرم توسط حکام یاد کرده و می گوید: «احداث مدارس علمیه باعث تجدید حیات کانون های نشر فرهنگ شیعی در این منطقه شد».

استاد دانشگاه تهران، معتقد است:«توجه مردم و حکومتها به اماکن مذهبی در ایران از دید سیاحان غربی دور نمانده و آنها در سفرنامه های خود به علاقه مردم به اماکنی چون حرم عبدالعظیم اشاره کرده اند». او با ذکر این مطلب اظهار می دارد: «شرق شناسان و سیاحان غربی در سفرنامه های خود از سفر به شهر ری و حرم عبدالعظیم حسنی و نیز توجه مردم ایران به زیارت این مکان یاد و عنوان می کنند که اماکن مذهبی در ایران زمین باعث شکل گیری اجتماعات گرم و صمیمی بین عموم می شود. در این سفرنامه ها از توجه مسیحیان ایران به حرم عبدالعظیم مطالبی نوشته شده است».

استاد دانشگاه تهران به نقش سیاسی ری در دوره مشروطه اشاره کرده و می گوید: «همجواری ری با تهران در دوره قاجار موجب شد بسیاری از مشروطه خواهان از حرم عبدالعظیم(ع) به عنوان «حرم امن» بهره ببرند و درآنجا بست بنشینند. همچنین یکی از اماکنی که پادشاهان به صورت علنی در بین مردم حاضر می شدند، حرم عبدالعظیم(ع) بوده است چنانچه وقتی ناصرالدین شاه برای زیارت به ری مراجعت کرد، مخالفانش فرصت ترور او را یافتند».

*جاذبه بازارکهن با بوی کباب داغ

«مسافر ری» که باشی برای رسیدن به حرم حضرت عبدالعظیم و زیارت امامزادگان مدفون در حرم، ناگزیر باید از داخل بازار قدیمی ری بگذری. بازاری که هنوز بوی خشت و گل و عطرآدمهای ساده وبی غل و غش گذشته های دور را می دهد.

بازاری که نه به وسعت پاساژهای شمال شهر است و نه خبری از اجناس لوکس و قیمتهای گزاف.
بازار حرم، شبیه همه بازارهای اطراف امکان مذهبی است شاید مثل بازار رضای مشهد و یا بازار خان قم؛ بافتی قدیمی با عطری از روزگاری نه چندان نزدیک.

عطاری ها، لباسهای بی مارک، سجاده، سوهان قم، نبات و زعفران مشهد، بوی داروهای گیاهی و کباب داغ شهر ری، هر مسافری را ناخودآگاه ترغیب به خرید از وسایل نه چندان لوکس اما خاطره انگیز این بازار کهن می کند. جاذبه ای که حتی گردشگران غربی را نیز ترغیب به ثبت زیبایی های آن کرده است.

دکتر قائدان به جاذبه های گردشگری و اقتصادی حرم عبدالعظیم حسنی برای سیاحان و شرق شناسان غربی اشاره کرده و می گوید: «در سفرنامه های سیاحان غربی آمده است که تفرجگاه ها و باغاتی که برای استراحت زائران در اطراف اماکن مذهبی ایجاد شده، خود باعث رونق رفت و آمد به حرم گردیده است».

وی در ادامه این رویداد اجتماعی را چنین توصیف می کند:« ساکنین شهر ری پس از مشاهده حجم بالای زائران عیدالعظیم حسنی، به نیازهای آنان توجه کرده و علاوه بر ایجاد تفرجگاه ها و پایگاه های تولید فکر شیعی، تامین نیازهای روز مره را مد نظر قرار دادند که به مرور موجب شکل گیری بازار ری شد. احداث این بازار که با توجه به فضای حرم، جو مذهبی هم به خود گرفته بود، نیازهای زائران برای خرید سوغاتی را نیز برطرف می کرد. این اتفاق باعث شد تا ری در دوره ای به قطب اقتصادی و مذهبی تبدیل شود».

از زیارت که برگردی برای رسیدن به ایستگاه اتوبوس و مترو ناگزیری دوباره از همین بازار بگذری. اگر عبورت از بازار همزمان با وقت ناهار باشد این بار این بوی کباب شهرری است که می کشاندت سر میز کبابی حرم و آستانه تا پشت آن میز رنگ و رو رفته و قدیمی بنشینی و نان تنوری و کبابی نوش جان کنی تا به قول دوستی با خوردن کباب شهر ری «زیارت قبول» به دیارت برگردی! زیارتی که ارزش آن به فرموده امام هادی(ع)، برابر با زیارت امام حسین(ع) است. قدس