هر شب با قرآن/ اگر اهل مسابقه هستید بخوانید
بر آنیم تا در این مجال، قطعاتی کوتاه و بلند از کتاب وحی را با نگاهی گزیده به انعکاس آن در ادبیات پارسی، پیشکش طالبان حق و جوینگان حقیقت کنیم تا چه قبول افتد و چه در نظر آید.
آیه 21 سوره حدید
سَابِقُوا إِلَی مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّکُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا کَعَرْضِ السَّمَاء وَالْأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ ذَلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَن یَشَاء وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ برای رسیدن به آمرزش پروردگارتان و بهشتی که پهنای آن همسان پهنای آسمانها و زمین است، بر یکدیگر پیشی گیرید این بهشت برای کسانی که به خدا و پیامبرانش ایمان آورده اند، مهیا شده است این بخشایشی است از جانب خدا که به هر که می خواهد ارزانیش می دارد ، که خدا صاحب بخشایشی بزرگ است.
نگرشی بر واژه ها
سابقوا: این واژه از ماده «مسابقه» به مفهوم سبقت جستن و پیشی گرفتن بر دیگری است.
اعدت: از ریشه «عدد» و «اعداد» برگرفته شده و به مفهوم آماده ساختن برای آینده است.
فضل: این واژه به مفهوم سود سرشار رسانیدن به دیگران، از سوی قدرتی است که می‌تواند سود برساند و یا دریغ دارد. واژه‌های «تفضّل» و «افضال» هم به همین مفهوم است.
تأسوا: از ریشه «آسی» به مفهوم اندوهگین شدن آمده است.
* وه از این مسابقه شکوهبار و پرمعنویت!
پس از ترسیم روشن و گویایی از ناپایداری دنیا در آیات گذشته، اینک همگان را به سوی یک مسابقه شکوهبار تربیتی و اخلاقی و انسانی و معنوی برمی‌انگیزد و با نشان دادن راه ماندگاری و پایندگی می فرماید:
سابِقُوا إِلی مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ
و به سوی آمرزشی از سوی پروردگارتان - با توبه و اصلاح خویشتن و با تلاش در کنار زدن موانع رشد و اوج به سوی او و تلاش در انجام کارهای شایسته و خداپسندانه - که نجات و رستگاری سرای آخرت را تضمین می‌کند، بشتابید.
* از دیدگاه پاره ای به سوی توبه و بازگشت به سوی خدا و جبران اشتباهات بشتابید.
* امّا به باور برخی دیگر به صف اول نماز جماعت یا صف مقدم جبهه جهاد بشتابید.
* و پاره ای نیز بر آنند که به سوی پیامبر خدا و پیام آسمانی و انسان‌ساز او شتاب کنید.
وَ جَنَّةٍ عَرْضُها کَعَرْضِ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ
و نیز به سوی بهشت پرطراوت و زیبایی شتاب کنید که گستره آن بسان گستره آسمانها و زمین است.
در مورد ترسیم «عرض» بهشت و وانهادن «طول» آن دیدگاه‌ها متفاوت است:
*دلیل این نکته نشان از عظمت بهشت دارد.
* گاه ممکن است طولی بدون عرض باشد، امّا هیچ عرضی بدون طول نمی‌توان یافت.
* منظور این است که وقتی عرض بهشت به گستره آسمانها و زمین است، طول آن را تنها خدا می‌داند چقدر است!
أُعِدَّتْ لِلَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ
این بهشت پرطراوت و پرنعمتی که وصف آن رفت، برای مردم توحیدگرا و شایسته کردار و اصلاح طلب و آزادمنش آماده شده است؛ برای مردمی که به پیام خدا و پیام‌آوران او ایمان آورده و به مرزهای مقررات او احترام گذارند.
ذلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ
این فضل و بخشش خداست که به هر کسی که ذات بی‌همتای او بخواهد ارزانی می دارد.
* از دیدگاه پاره ای منظور این است که: هیچ انسان باایمان و شایسته کرداری به پاداش و نعمتی در این جهان و جهان دیگر نخواهد رسید، مگر در پرتو فزون‌بخشی و فضل خدا؛ چرا که اگر خدای فرزانه بندگان خود را به وسیله پیام‌های آسمانی و پیامبران راه نمی نمود و کارهای شایسته و ناشایسته را روشن نمی کرد، کسی نمی توانست به سوی بهشت راه یابد. با این بیان همه چیز از سوی اوست و همه راه‌نمایی‌ها و الطاف از مهر اوست که به انسان‌ها تفضّل فرموده است.
* گروهی از جمله «بلخی» برآنند که: اگر خدای فرزانه در برابر فرمانبرداری بندگانش تنها به نعمت‌های ارزشمندی که پیش از این و در دنیا به آنان ارزانی داشته است، بسنده می‌کرد بر اساس عدالت رفتار فرموده بود، و درست به همین دلیل است که ارزانی شدن بهشت پرطراوت و زیبا را به ایمان‌آوردگان بر اساس فضل و فزون‌بخشی وصف فرمود.
* گفتنی است که آیه مورد بحث بزرگترین نقطه امید برای مردم باایمان و شایسته کردار است، چرا که این نوید و وعده بهشت آماده و مهیا انگیزه‌ای است برای حرکت خداپسندانه و ایمان وعمل.
در فراز پایانی آیه می‌فرماید:
وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ
و خدا صاحب نعمت‌های جهان‌شمول و گسترده و احسان بسیار برای بندگان است.
برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید
