رهایش هدفمندانه و کنترل شده دارو و مواد غذایی با استفاده از ذراتی در مقیاس نانو، یکی از علومی است که نقش مهمی در سیستم دارورسانی نوین و به طور کلی سلامت بشر ایفا می‌کند. به عنوان مثال داروهای قوی (ضد سرطانی) ضمن اثر بخشی بر یک قسمت بیمار در بدن ٬ اغلب منجر به بروز عوارض جدی جانبی در نواحی سالم بدن نیز می‌شوند. سیستم‌های ذره‌ای (نانوذرات) نه تنها در کنترل آزاد‌سازی دارو موثر هستند بلکه در دارورسانی به نقاط هدف در بدن نیز به منظور افزایش خواص درمانی دارو کاربرد گسترده‌ای یافته‌اند. حامل دارویی مناسب باید دارای خصوصیات و ویژگی‌هایی نظیر ٬ 1- حفاظت از تخریب دارو ٬ افزایش پایداری و زمان نگه داری دارو 2- کاهش دوز مصرفی دارو ٬ عوارض جانبی داروها و افزایش راندمان درمانی دارو 3- داشتن ظرفیت بالا در ذخیره‌سازی دارو ٬ کاهش تعداد حامل‌های مورد نیاز 4- رهایش هدفمندانه دارو به جایگاه‌های فعال 5- قابلیت نفوذ به قسمت‌های مختلف بدن 6- زیست تخریب‌پذیر 7- سازگار با بدن و غیر سمی و... باشند. در این راستا ٬ استفاده از حامل‌های کلوئیدی در مقیاس نانو (نانوذارت) از روش‌های بسیار مناسب برای رسیدن به اهداف مذکور است. علاوه‌بر آن اندازه و خواص سطحی نانوحامل‌ها از جمله فاکتورهای بسیار مهم در سیستم‌های انتقال دارو و مواد غذایی به شمار می‌روند به طوری که در توزیع، انتقال و جذب دارو و مواد غذایی در سلول ها، بافت‌ها، اندام و نسوج بدن نقش موثری ایفا می‌کنند. لذا نانوذرات به دلیل اندازه کوچک و زیست تخریب‌پذیر بودن به‌وسیله‌ی سیستم دفاعی بدن به عنوان ذره خارجی شناخته نمی‌شوند. بنابراین هدف از این پروژه تحقیقاتی طراحی یک نانو حامل دارویی با یک اندازه/توزیع اندازه ریز و خواص سطحی مناسب و ایده‌ال در سیستم دارورسانی نوین است .

در بین سامانه‌های کلوییدی، نانوذرات پروتئینی بسیار نوید بخش هستند چرا که آنان زیست تخریب پذیرند، غیر سمی و غیر آنتی ژنی هستند، در هنگام ذخیره‌سازی پایدارند و طول عمرطولانی دارند، ″in vivo″ پایدار ند ٬ به عنوان حامل ژن، پپتید، پروتئین و DNA به‌کار می‌روند، قادر به برقراری اتصالات وپیوند کوالانسی با دارو و لیگاندها هستند، ظرفیت بارگذاری بالای دارو جهت کاهش تعداد حامل‌ها را دارند لذا این ویژگی‌ها پروتئین‌ها را برای سیستم انتقال دارو ٬ کاندیدای مناسبی ساخته است .

 

در این کار تحقیقاتی، نانوذرات آلبومین تخم مرغ با استفاده از روش توده‌ای شده ساده (simple coacervation method) تولید شده است تا بتوانند در سیستم دارو رسانی نوین به عنوان یک نانوحامل دارویی مناسب نقش ایفا کنند. این محققان در تحقیقات اخیر تأثیر پارامتر‌های موثر بر روی اندازه/توزیع اندازه نانوذرات و خواص سطحی نانوذرات را بررسی و ارزیابی کردند .

 

مهندس الهام السادات طاهری اطاقسرا، کارشناسی ارشد مهندسی شیمی، در مورد این تحقیقات گفت: در این تحقیقات با بررسی و کاربرد روش توده‌ای شدن ساده، موفق به تولید نانوذراتی شدیم که اندازه ذرات حدود 50 نانومتر داشته و توزیع اندازه باریک و منحصربه‌فردی را داراست. همچنین مورفولوژی و خواص سطحی مناسب این نانوذرات نیز مورد بررسی قرار گرفته است .

 

آنالیزهای انجام شده به‌وسیله‌ی PCS و AFM برای‌شناسایی اندازه / توزیع اندازه ٬ خواص سطحی و شکل نانوذرات تولید شده نشان می‌دهند که نانوذرات تولید شده تقریبا کروی شکل هستند و نانوذرات با مورفولوژی سطح مناسب (سطح بسیار صافی) شکل گرفته‌اند. علاوه‌بر آن متوسط اندازه نانوذرات آلبومین تخم مرغ زیر 100 نانومتر مشاهده شده است (در این کار در حالت بهینه 50 نانومتر سنتز شده است). علاوه‌بر آن روش توده‌ای شدن ساده روشی مناسب برای تولید این نانوذرات ارزیابی شده است. بنابراین نانوذرات آلبومین تخم مرغ می‌توانند کاندیدای بسیار خوب و مناسبی باشند تا به عنوان نانو حامل‌های دارویی و غذایی قرار گیرند .

طاهری اطاقسرا که عضو پژوهشکده فناوری نانو دانشگاه نوشیروانی بابل است، در مورد آینده و ادامه این تحقیقات ابراز امیدواری کرده و افزود: بارگذاری دارو بر روی نانوذرات و رهایش کنترل شده و هدفمندانه دارو هدف اصلی برای تولید نانوذرات آلبومین تخم مرغ به عنوان حامل دارویی است. بنابراین انتخاب روش درست بارگذاری داروها بر روی این نانوحامل ها، رهایش دارو در داخل و خارج بدن و تخریب نهایی این حامل‌ها بعد ار رهایش دارو، مطالعات و تحقیقات گسترده‌ای را می‌طلبد که هدف بعدی این تحقیقات است.

 

نانوذرات تولید شده می‌توانند در سیستم انتقال دارویی نوین مانند حامل داروهای ضد سرطانی ٬ واکسن ها ٬ ژن‌ها ٬ الیگو نوکلئوتید، پروتئین، پپتید، DNA و همچنین در سیستم انتقال غذایی نوین مانند انتقال مولکول‌های بایو اکتیو و مواد مغذی سالم نظیر ویتأمین‌ها ٬ کلسیم ٬ رنگ ٬ طعم ٬ مزه ٬ مواد آنتی اکسیدان مورد استفاده قرار گیرند .

 

نتایج این کار تحقیقاتی که به‌وسیله‌ی مهندس الهام السادات طاهری اطاقسرا، دکتر محسن جهانشاهی (رئیس دانشکده مهندسی شیمی دانشگاه نوشیروانی بابل و پژوهشکده فناوری نانو دانشگاه نوشیروانی بابل) و دکتر محمد تقی حامد موسویان (عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی شیمی دانشگاه فردوسی مشهد) صورت گرفته است، در مجله Particle & Particle Systems Characterization ( جلد 29، شماره 3،  آگوست 2012، صفحات 211-222) منتشرشده است .

انتهای پیام/