به گزارش سرويس بين‌ الملل باشگاه خبرنگاران ؛ "دنیل واگنر " رئیس  موسسه مشاوره ای "Country Risk Solution" امریکا  در مقاله ای  تحت عنوان " تقویت اتحاد ایران و ترکیه" که هافینگتون پست آن را منتشر ساخته به نزدیکی دوباره تهران و آنکارا به یکدیگر بعد از یک دوره تنش اشاره کرده و نوشت : سفر ماه گذشته اردوغان نخست وزیر ترکیه به ایران نماد مهمی از حرکت به سمت تهران و تغییر در سیاست خارجی خاورمیانه آنکارا بود. ابراز تمایل ترکیه  به ایستادن "دوشا دوش " ایران در مبارزه با تروریسم، و سیاست در حال تحول ترکیه  در قبال سوریه و سفر اردوغان به تهران  بر تمایل آنکارا و تهران به گرایش به پیگیری منافع دو جانبه تاکید می کند.

این امر از نظر پیامدهای آن برای درگیری های سوریه و برای چشم انداز منطقه قابل توجه است،زیرا هر دو کشور برای تاثیرگذاری در رویدادهای آینده خاور میانه توانایی دارند. 

** تاریخ روابط ایران و ترکیه 

ویژگی برجسته تاریخ روابط ایران- ترکیه "قرن ها رقابت" است،  که امروز هم باقی مانده است زیرا هر دو قدرت به دنبال شکل دادن به خاورمیانه مطابق با سند چشم انداز خود هستند. در سراسر قرن 20 جمهوری ترکیه به سمت غرب (و به دور از خاورمیانه) گرایش پیدا کرد؛ بنابراین ایران کانون اصلی جنگ سرد سیاست خارجی ترکیه نبود. با این حال،پیروزی انقلاب ایران در سال 1979 تنش هایی ایجاد کرد، زیرا نخبگان سکولار حاکم ترکیه نظام انقلاب ایران را به عنوان یک تهدید در نظر گرفت. دلیل این نگاه آن بود که آنکارا مدعی بود که تهران از گروه های تروریستی ترکیه با هدف صدور انقلاب اسلامی به کشورهای همسایه حمایت مالی می کرد .

 وقتی در طول جنگ ایران و عراق، قدرت های غربی و برخی کشورهای عرب پشت سر صدام حسین  قرارگرفتند، ایران مجبور شد میدان جنگ خود را محافظه کارانه انتخاب کند، بنابراین تهران سیاست تقابلی  در قبال ترکیه را دنبال نکرد. در همان زمان، ترکیه (که اتحاد جماهیر شوروی سابق و عراق را تهدیدی بزرگتر از ایران می دیدند) در طول جنگ هشت ساله موضعی بیطرفانه داشت. این امر دو کشور را قادربه حفظ ارتباط ساخت و در آینده گزینه هایی  را برای هر یک  در قبال دیگری به وجود آورد. 

پس از جنگ خلیج فارس روابط دو طرف شروع به گرم شدن کرد زیرا آنکارا و تهران همکاری هایی را برای حل "مسئله های فی مابین " ، که تمامیت ارضی هر دو کشور را تهدید می کردند، دنبال کردند. روابط دو کشور پس از به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه ترکیه (AKP) در سال 2002، شکوفا شد. ایران از ظهوریک نظام اسلام گرا در ترکیه که بر اهمیت بهبود روابط ترکیه با همسایگان خاورمیانه ای تاکید داشت، استقبال کرد. در طول دهه گذشته تقاضای ترکیه برای منابع انرژی ایران و تمایل ایران برای داشتن شرکای تجاری قابل اعتماد در پرتو اعمال تحریم های غربی  باعث شد دو کشور را  به افزایش روابط اقتصادی و تجاری دو جانبه  تحریک کرد .  بین سالهای 2000 تا 2011 تجارت دو جانبه  ایران-ترکیه  از یک میلیارد دلار به 16 میلیارد دلار افزایش یافت، و بین سال های 2002 و 2011 تعداد  شرکت های ایرانی مستقر در ترکیه، از بیش از 300 به بیش از 2000 افزایش یافته است. 

با وجود این، سیاست های منطقه ای بهبود و توسعه روابط را محدود کرد. به عنوان مثال، وقتی اردوغان آرمان فلسطین  را در نقاط مختلف جهان عرب برانگیخت، تهران این را  به عنوان تهدیدی برای نقش ایران به عنوان کشور حامی اصلی جنبش ضد اسرائیل (مانند حزب الله، حماس و جهاد اسلامی فلسطین) دید. از آن زمان ترکیه برای نفوذ در منطقه  اقدامات رندانه ای انجام داده است و ایران  این را تهدیدی برای نفوذ خود می داند.

** تاثیر بحران سوریه در روابط دو جانبه 

درگیری های سوریه تنش بی سابقه ای  را در روابط ایران و ترکیه  ایجاد کرد. پس از شروع این درگیری ها در سال 2011، ترکیه  تصور کرد که بشار اسد هم سرنوشتی مشابه زین العابدین بن علی، حسنی مبارک و معمر قذافی  خواهد داشت. آنکارا خیلی زود تلاش برای میانجیگری  جهت مصالحه بین دولت سوریه و مخالفان تحت سلطه اخوان المسلمین را رها  کرد، و در اواخر سال 2011، ترکیه به شدت شورش های مسلحانه حمایت کرد. ترکیه  که سقوط اسد را اجتناب ناپذیر می دید، تلاش کرد خود را به عنوان نزدیک ترین متحد پس از اسد در سوریه جا بیندازد. 

از زمان  پیروزی انقلاب اسلامی ایران، سوریه نزدیک ترین متحد خاورمیانه ایران بوده است (سوریه تنها کشور عربی بود که در جنگ ایران و عراق از ایران حمایت کرد) . از آن زمان به بعد اتحاد ایران و سوریه تا حد زیادی چشم انداز منطقه ای  را تحت تاثیر قرار داد. بنابراین، وقتی  ترکیه قاطعانه طرف نیروهای ضد دولتی در سوریه را گرفت، ترکیه و ایران سهامداران مخالف در سوریه شدند .

مخرب ترین اثر بحران سوریه- به جز به وجود آوردن حدود 600 هزار پناهنده سوری در ترکیه، بمب گذاری ها و تنش های فرقه ای ملتهب در درون جوامع علوی - نشان دادن محدودیت های قدرت ترکیه در خاورمیانه بوده است.قبل از بیداری عرب، مدل ترکیه در منطقه به عنوان یک نمونه  و الگو برای ترکیب سیاست معتدل اسلامی در یک چارچوب دموکراتیک مورد  ستایش قرار می گرفت. نظر سنجی متعدد نشان داد  که اردوغان محبوب ترین رهبر سیاسی در کوچه و خیابان های جهان عرب بود. اما موضع ضد اسدی او  حتی مدت ها پس از آن  که مشخص شد که اسد قرار نیست جایی برود حفظ شد که همین مسئله  باعث شد بسیاری در منطقه حزب عدالت و توسعه را  به عنوان نیروی اسلامی طرفدار سنی ها  که هدف آن قدرت بخشیدن به اخوان المسلمین تلقی کنند. وقتی که درگیری های سوریه به  بحران منطقه ای تبدیل شد، رویکرد سیاست خارجی "  بدون مشکل با همسایگان" حزب عدالت و توسعه رنگ باخت.

استراتژی در حال تحول آنکارا در قبال سوریه بیشتر بر روی   تهدیدات امنیتی و اقتصادی ناشی از ادامه درگیری در سوریه متمرکز شده است. ترکیه باید تهدیدات  ایجاد شده توسط  شبه نظامیان  سلفی خارجی  را که در هر دو طرف مرز مشترک ترکیه و سوریه  مستقر شده اند، و بار مالی روزافزون   نیازهای پناهندگان سوری در ترکیه  را حل و فصل کند. در این  موقعییت، ترکیه علاقه دارد تا به دنبال روابط همکاری با ایران، که  نگران رد پای القاعده در سوریه و دیگر نقاط  جهان عرب است، باشد و در عین حال  از تلاش های بین المللی برای مذاکره صلح در سوریه حمایت می کند. 

صرف نظر از این که درگیری  میان نظام بشار اسد و دشمنانش چگونه بشود، این احتمال وجود دارد که گروه های مرتبط با القاعده حضور خود را در مناطقی از سوریه ، از جمله روستاهای واقع در چند کیلومتری جنوب مرز مشترک ترکیه و سوریه حفظ خواهد کرد .

با وجود اهداف سیاسی متفاوت ترکیه و ایران دردرگیری سوریه  ، اکنون ترکیه به ایران به عنوان شریکی که می تواند به آنکارا کمک  کند و خطرات ناشی از بحران سوریه را کاهش دهد نگاه می کند. این همکاری پویا  با اصرار ترکیه برای  حضور ایران در ژنو- II علیرغم مخالفت    دیگر دولت ها و عناصر شورشی سوریه -مورد تایید قرار گرفت .

عوامل اقتصادی  غیر مرتبط  با سوریه نیز باعث این تجدید دوستی شده است. اردوغان با وزرای اقتصاد، انرژی و توسعه خود  به امید پیگیری قراردادهای پر سود پس از تسهیل تحریم ها علیه ایران به تهران سفر کرد. تهران انتظار دارد که مبادلات تجاری دو جانبه از 20 میلیارد دلار به 30 میلیارد دلار در سال آینده افزایش  یابد.آنکارا همچنین گشایش بالقوه درهای بازار ایران به  روی غرب را به عنوان یک فرصت استراتژیک برای کاهش تاثیر چالش های اقتصادی خود ، که تهدیدی برای کاهش قدرت حزب عدالت و توسعه در قدرت در سال انتخاباتی محسوب می شود، می بیند. 

 این مقاله در ادامه می نویسد،بسترنظامی ناتو در ترکیه و دیگر مسائل منطقه ای که در آن منافع آنکارا و تهران در نوسان است ،برقراری مجدد همکاری های عمیق میان دو کشوررا  محدود خواهد کرد. سوال نهایی  این خواهد بود که آیا زمینه های مشترک دو کشور بر موارد اختلافی آنها سنگینی خواهد کرد، و تا چه حد دیگر بازیگران منطقه - مانند اسرائیل و عربستان سعودی - آینده روابط ایران و ترکیه را تحت تاثیر قرارخواهند داد؟

تهران می داند که در دراز مدت ترکیه نقش کلیدی در ساخت پل ارتباطی بین ایران و غرب بازی خواهد کرد. آنکارا نیز می داند که اگر  به دنبال نفوذ بیشتر در تمام  نقاط جهان عرب، از جمله جمعیت های شیعه، است روابط دوستانه با ایران مهم   است .علاوه بر این، ترکیه به عنوان یک کشور فقیر در منابع طبیعی، به همکاری انرژی با ایران ادامه خواهد داد.بنابراین، در حالی که چشم انداز منطقه ای همچنان پیچیده باقی مانده است ، ترکیه و ایران با ادامه روابط قوی تر بیشتر از آن که چیزی از دست بدهند منافعی به دست می آورند.