به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران،  در چند ماه اخیر نرخ تورم روند نزولی به خود گرفته به طوری که از 40.4 درصد در مهر ماه امسال به 36.7 درصد در بهمن کاهش رسیده است. با این توضیح که نرخ تورم نقطه به نقطه از 43 درصد به 22.8 درصد کاهش یافته است.

اما واقعا کدام عامل باعث شده تا نرخ تورم که روزی افسار گسیخته به سمت بالا می‌شتافت، این روزها نشانه‌های مثبتی از مهار شدن از خود بروز دهد؟

از یک سو مدیران ارشد دولتی این اتفاق را نتیجه عملکرد مثبت خود در عرصه اقتصاد عنوان می‌کنند، اما از سوی دیگر مروری گذرا بر اتفاقات رخ داده در اقتصاد کشور طی 6 ماه گذشته، ردپای قابل توجهی از طبیب تورم و طبابت‌های او را نشان نمی‌دهد و البته در این فرصت اندک هم عملا نمی‌توان دست به اقداماتی بنیادین زد و از این طریق رشد فزاینده قیمت‌ها را کنترل کرد. گرچه حضور و استقرار تیم اقتصادی دولت - حتی بدون اقدامی عملیاتی - اذهان جامعه را آماده کاهش تورم کرده و آرامش را به فضای اقتصادی کشور بازگردانده است؛ مسئله‌ای که تأثیر آن اگر بیشتر از اقدامات عملی نباشد، کمتر هم نیست.

با این وجود باید بررسی کرد که کدامیک از این مسائل در نزولی شدن شاخص تورم تأثیر بیشتری داشته‌اند. اساسا چه عواملی باعث شده تا نرخ تورم روند نزولی به خود بگیرد؟

در همین باره نظر 10 اقتصاددان نسبت به عوامل کاهش نرخ تورم را جویا شدیم.

*خوشبینی به آینده و کاهش سطح تحریم‌ها

حسینی هاشمی با بیان اینکه خوشبینی نسبت به آینده مهمترین علت کاهش نرخ تورم در ماه‌های اخیر بوده است، به فارس گفت: اعتماد مردم به دولت در رویارویی با مسائل و مشکلات اقتصادی و سیاسی و از طرف دیگر توقف تحریم‌های جدید و نرمش به وجود آمده در اعمال تحریم‌های وضع شده مهمترین عوامل کاهش نرخ تورم بوده است.

وی تصریح کرد: رفتار مصرف‌کننده دیگر شتاب زده نیست و افکار عمومی تورم بیشتر در آینده را پیش‌بینی نمی‌کنند و بدبینی نسبت به سیاست‌های داخلی ندارند.

حسینی هاشمی اظهارداشت: معتقدم اتفاق خاصی در حوزه اقتصادی رخ نداده و هنوز در رکود اقتصادی به سر می‌‌بریم اما عامل روانی که همان انتظارات تورمی است، بر کاهش تورم تاثیرگذار بوده است.

*کنترل مناسب پایه پولی و نقدینگی توسط بانک مرکزی

مهدی حنطه دیگر اقتصاددانی است که با او گفت‌وگو کردیم.

وی با بیان اینکه مهمترین علت کاهش نرخ تورم در چند ماه اخیر کنترل نقدینگی بوده است، گفت: در این مدت اتفاق خاصی در حوزه تولید و یا بهبود فضای کسب و کار رخ نداده است.

این اقتصاددان افزود: در واقع تغییر چندانی در طرف عرضه اقتصاد رخ نداده بلکه با اعمال سیاست‌های کنترل نقدینگی، سطح تقاضا محدود شده و نتیجه آن کاهش نرخ تورم بوده است.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا میزان تقاضا به دلیل کاهش قدرت خرید هم کاهش یافته است، گفت: کاهش قدرت خرید پس از افزایش نرخ تورم رخ می‌دهد و اثرات آن در شش ماه دوم سال خود را نشان داده است، اما مهمترین عامل کاهش تورم در این مدت کنترل نقدینگی بوده است.

حنطه تصریح کرد: به نظر می‌رسد با توجه به سیاستگذاری که در بودجه سال 93 انجام گرفته، نرخ تورم کاهش نیافته و هدف مشخص‌شده برای تورم سال 93 محقق نشود.

*کاهش انتظارات، افت قدرت خرید و کنترل نقدینگی

مرتضی عزتی گفت: تورم ابعاد مختلفی دارد اما در مدت چند ماهه اخیر، عوامل کاهش رشد قیمت‌ها انتظارات امیدوارانه مردم نسبت به آینده بوده، در واقع مردم امیدوار شدند که دولت جدید سیاست‌هایی تدوین کند که سبب کاهش تنش با کشورهای دیگر شود و اینها باعث می‌شود به تبع آن تورم نزولی شود.

وی تصریح کرد: تورم چند سال اخیر بر روی درآمد خانوارها تأثیر گذاشته و همین مسئله موجب کاهش تقاضا شده و نتیجه کاهش تقاضا، کاهش رشد قیمت‌ها بوده است، بنابراین یکی از علل کاهش نرخ تورم، افت قدرت خرید بوده است.

این کارشناس اقتصادی افزود: اگر دقت کرده باشید، سطح فروش خودروها به شدت کاهش یافته، معاملات مسکن افت کرده و میزان خرید لوازم خانگی کاهش یافته است و این عوامل نشان می‌دهد سطح تقاضای کل به طور محسوسی کاهش یافته است.

وی ادامه داد: نکته سوم اینکه وقتی تورم از نیمه اول سال کاهش یافت، دولت مانع از رشد شدید نقدینگی شد که تأثیر آن بر کنترل تورم قابل مشاهده است.

* کاهش قدرت خرید و تقاضا تنها عامل کاهش رشد قیمت‌ها بوده است

مهدی تقوی با بیان اینکه کاهش نرخ تورم چندان محسوس نبوده است، گفت: در این مدت قیمت بسیاری از کالاها کاهش نیافته و تنها سطح رشد قیمت برخی کالاها کم شده است.

وی افزود: کاهش نرخ تورم چندان برای مردم محسوس نبوده و قدرت خرید تناسبی با قیمت‌ها ندارد.

این اقتصاددان گفت: در سبد تعیین شده تورم، بانک مرکزی باید به مواد خوراکی و مسکن وزن قابل توجهی بدهد و در چنین حالتی احساس کاهش نرخ تورم نیست.

وی تأکید کرد: به نظر من علت اصلی کاهش رشد قیمت‌ها در این مدت، کاهش قدرت خرید مردم بوده است، زیرا وقتی تقاضایی برای خرید کالایی وجود نداشته باشد و یا نسبت کمتری باشد، طبیعی است که قیمت کاهش یابد.

*کاهش انتظارات تورمی و سیاست‌های انظباط پولی بانک مرکزی

محمود الهیاری در این باره اظهار داشت: بررسی‌ها نشان می‌دهد که عامل اصلی، کاهش سطح رشد قیمت‌ها، کنترل انتظارات تورمی در وهله اول و همچنین سیاست کنترلی دولت برای کنترل رشد نقدینگی و پایه پولی دو عامل اصلی کنترل تورم و یا کاهش آن بوده است.

وی افزود: در واقع بانک مرکزی مانع از رشد پایه پولی از طریق جلوگیری از رشد اجزای تشکیل‌دهنده مانند اضافه برداشت بانک‌ها از منابع بانک مرکزی، بدهی دولت به بانک مرکزی و رشد خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی شد.

این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: اگر انتظارات تورمی کاهش یافته و نقدینگی مهار شود به طور طبیعی بر نرخ ارز در بازار تأثیر خواهد داشت.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا این روند ادامه خواهد داشت؟ گفت: اگر دولت و بانک مرکزی این روند را ادامه داده و عوامل مؤثر بر پایه پولی را کنترل کند، می‌توان به کاهش نرخ تورم در ماه‌های آینده هم امیدوار بود.

*ثبات نرخ ارز،‌کاهش تحریم‌ها و انتظارات تورمی

امرالله امینی در همین باره به فارس گفت: عوامل متعددی بر کاهش نرخ تورم تأثیرگذار بوده که یکی از آنها ثبات نرخ ارز و کاهش آن بوده است.

وی افزود: کاهش تحریم‌ها و انتظارات تورمی بوده است؛ در کنار آن البته می‌توان به نظم دولت در اعمال سیاست‌های پولی و مالی اشاره کرد.

این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سؤال که این روند بدون درنظر گرفتن هدفمندی یارانه‌ها در سال آینده ادامه پیدا خواهد کرد؟ گفت: به نظر می‌رسد این روند در ماه‌های آینده هم ادامه داشته باشد.

*کنترل انتظارات تورمی، ثبات نرخ ارز و کنترل نقدینگی

محمدجواد شریف‌زاده گفت: سهم مسائل روانی پس از انتخابات را می‌توان از عوامل کاهش نرخ تورم دانست و همچنین خوشبینی نسبت به آینده با توجه به تحولات سیاست خارجی و تأثیر آن بر مسائل تجاری هم اثرگذار بوده است.این کارشناس اقتصادی افزود: کاهش و ثبات نرخ ارز در این مدت و ثبات انتظارات در نرخ ارز هم مؤثر بوده است.

وی تصریح کرد: اقدامات بانک مرکزی برای کنترل نقدینگی هم بر نرخ تورم بی‌تأثیر نبوده است که توانسته جانب تقاضا را کنترل کند.

*تاثیر روانی مسائل سیاست خارجی و مذاکرات هسته

ابوالقاسم حکیمی‌پور گفت: تورم در این مدت به صورت جزئی کاهش یافته است.

وی افزود: کاهش نرخ تورم را باید از دو جنبه نگاه کرد؛ یکی قطعاً تأثیر مسائل سیاسی و مذاکرات هسته‌ای بوده است و عامل درونی آن تغییر دولت و ایجاد آرامش نسبی در فضای اقتصادی از جمله عوامل مؤثر بر نرخ تورم بوده است.

این اقتصادان تصریح کرد: تورم ما ساختاری است و سال‌ها دارای تورم بوده و نمی‌توان با سیاست‌های کوتاه‌مدت و مسکن‌وار تورم را مهار کرد و معتقدم آمار افزایش نرخ تورم در دو سال گذشته عدم توان دولت در تورم نرخ ارز بوده است.

*کاهش انتظارات تورمی و سیستم خودکنترلی اقتصاد

آلبرت بغزیان گفت: در دو سال گذشته افزایش شدید قیمتی در اقتصاد ایران رخ داده و همین موجب افزایش شدید نرخ تورم شده است.

وی تصریح کرد: دیگر عوامل تشدیدکننده تورم در شرایط کنونی وجود نداشته و همین مسئله به طور طبیعی در نرخ تورم تأثیرگذار است.

این اقتصاددان افزود: به عنوان مثال یک بار قیمت‌های حامل انرژی تغییر کرده و پس از آن تحریم‌ها اعمال می‌شود و این دو مؤلفه بر افزایش قیمت‌ها در تمام بخش‌ها به ویژه نرخ ارز تأثیر می‌گذارد که نتیجه آن افزایش شدید نرخ تورم است.

وی گفت: بنابراین اینکه امسال نرخ تورم کاهش یافته و نسبت به سال گذشته کمتر شود قابل تصور بود و به نظر می‌رسد اگر اقدام خاصی هم انجام نمی‌شد نرخ تورم کاهش می‌یافت.

 

بغزیان تأکید کرد: وقتی می‌گوییم نرخ تورم کاهش یافته به معنی کاهش قیمت‌ها نیست بلکه کاهش رشد را نشان می‌دهد؛ تورم به خاطر افزایش نقدینگی، احتکار و یا انتظارات تورمی افزایش می‌یابد و قرار نیست همیشه و در تمام سال‌ها این پدیده‌ها وجود داشته باشد.

وی اضافه کرد: معمولاً نرخ تورم در تمام اقتصادها کاهنده است و در شرایط تورمی سیستم واگرا در اقتصاد فعال شده و نرخ تورم را کاهش می‌دهد؛ بنابراین اگر تورم از 40 به 35 درصد کاهش یافت و یا در سال‌های بعد به ارقامی کمتر از این رسید، محصول این سیستم خودکنترلی است مگر اینکه در سال بعد اتفاق خاصی رخ دهد و موجب افزایش نرخ تورم شود.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: انتظار ما کاهش بیشتر نرخ تورم در ماه‌های اخیر بود و در واقع رسیدن سطح تورم به این عدد قابل پیش‌بینی بود.

وی افزود: به عنوان مثال اگر انتظارات تورمی و یا نقدینگی در یک سال رشد می‌کند اثر آن تا دوازده ماه بعد مشخص شده و پس از مدتی اثرات آن خنثی می‌شود. به همین دلیل نرخ‌ها به سمت همگرایی و کاهش می‌رود. البته دولت در این بین می‌تواند با به کارگیری سیاست‌هایی این روند را تسریع کند.

*کاهش و ثبات نرخ ارز مهمترین عامل کاهش نرخ تورم

محمد واعظ در این باره به فارس گفت: به نظر بنده اصلی‌ترین علت کاهش نرخ تورم در ماه‌های اخیر کاهش و ثبات نرخ ارز بوده است.

وی افزود: در اوایل امسال نرخ ارز حدود 3 هزار و 500 تومان بود که چند ماه بعد به زیر 3 هزار تومان رسید و تا مدت‌ها این عدد حفظ شد.

 

*توقف خطوط اعتباری مسکن مهر،گشایش‌های سیاسی و ثبات ارز

جعفر قادری عضو کمیسیون برنامه و بودجه نیز درباره دلایل عمده روند نزولی نرخ تورم در چند ماه اخیر گفت: بخش عمده‌ای از کاهش نرخ تورم به کنترل نقدینگی در جامعه مربوط می‌شود، قبلا به دلیل اینکه این نقدینگی در مسکن مهر و امثال این طر‌‌ح‌ها بود باعث رشد تورم شده بود.

وی افزود: همچنین گشایش ‌های سیاسی و رونق تولید و خوش‌بینی به دنبال مذاکرات ژنو نیز در کاهش تورم تأثیرگذار بوده است.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه تصریح کرد: تثبیت قیمت ارز هم عامل بعدی تأثیرگذار بر کاهش نرخ تورم در ماه‌‌های اخیر بوده است.