به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، بیش‌فعالی از جمله مشکلات رشدی کودکان است که معمولا با بی‌توجهی، تمرکز نداشتن و نیز فعالیت بیش از حد شناخته می‌شود. تحقیقات انجام شده حاکی است به طور تقریبی حدود 3 تا 10 درصد کودکان در سنین مدرسه به بیش‌فعالی مبتلا هستند و در 60 درصد موارد، علائم و نشانه‌های این اختلال در کودکان تا سنین بزرگسالی نیز ادامه می‌یابد.

 آمارهای ارائه شده از جوامع آمریکایی نشان می‌دهد حدود 4 درصد مردم این کشور که حدود هشت میلیون نفر را شامل می‌شوند، در بزرگسالی نیز علائم بیش‌فعالی از خود بروز می‌دهند. این در حالی است که فقط بیماری شماری از آنها تشخیص داده شده و تحت درمان قرار می‌گیرند. بر اساس این تحقیقات میزان شیوع این اختلال در افراد بزرگسال همانند کودکان دقیق نیست و مردان بیشتر از زنان در سنین بزرگسالی به بیش‌فعالی

مبتلا می‌شوند.

افراد بزرگسالی که با بیش‌فعالی دست و پنجه نرم می‌کنند اغلب در به یاد سپردن اطلاعات، تمرکز کردن، سازماندهی و برنامه‌ریزی درخصوص وظایف محوله یا تکمیل کارها در زمان محدود و مشخص دچار مشکل می‌شوند. در صورتی که چنین اشکالاتی با مدیریت صحیح رفع نشود باعث ایجاد مشکلات رفتاری، عاطفی، اجتماعی، شغلی و علمی می‌شود. این قبیل رفتارها و مشکلات می‌تواند ریشه در بیش‌فعالی افراد داشته باشد که معمولا به دنبال مسائلی از این قبیل بروز می‌کند: خستگی و فراموشی مزمن، افسردگی، دشواری در تمرکز هنگام مطالعه، دشواری در کنترل خشم و عصبانیت، مشکلات کاری، پایین بودن آستانه تحمل در ناامیدی‌ها، اعتماد به نفس ضعیف، نوسانات خلقی، مهارت‌های ضعیف سازمانی، مشکلات ارتباطی و زناشویی و سوءمصرف مواد مخدر.

این رفتارها شدت و ضعف داشته و باتوجه به موقعیت یا زمان آن، متغیر است. به عنوان مثال برخی افراد چنانچه به انجام کاری علاقه داشته باشند می‌توانند براحتی روی آن کار متمرکز شوند، ولی برخی نیز در همه شرایط از تمرکز نداشتن رنج می‌برند. برخی به دنبال محرک و انگیزه‌ای برای انجام کارهای خود بوده ولی عده‌ای از مبتلایان به بیش‌فعالی از این امر گریزان‌ هستند. شماری از آنها کناره‌گیر و منزوی بوده و از جامعه دوری می‌کنند ولی برخی نیز بسیار اجتماعی‌اند.

تحقیقات صورت گرفته نشان می‌دهد بسیاری از علائم بیش‌فعالی در افراد بزرگسال با اختلالات مربوط به دوران تحصیل کاملا مرتبط است؛ به عبارتی دیگر سابقه عملکرد ضعیف آموزشی در دوران تحصیل و حتی اخراج از مدرسه در کودکی می‌تواند با بروز علائم بیش‌فعالی در بزرگسالی مرتبط باشد. این قبیل افراد معمولا از شغل خود رضایت کافی ندارند و موفقیت‌های شغلی کمی را کسب می‌کنند و از نظر روانی، شخصیت‌هایی وابسته دارند.

در حالی که محققان بدرستی نمی‌دانند اختلال بیش‌فعالی از کجا ریشه گرفته و چگونه ایجاد می‌شود، ولی بررسی‌های متعدد حاکی است که ژن‌ها نقش بسیار موثری در این میان ایفا می‌کنند؛ هرچند مسائل محیطی مانند استعمال سیگار و مشروبات الکلی را نباید نادیده گرفت.

با بزرگسالان بیش‌فعال چه باید کرد؟

هم‌اکنون درمان‌های دارویی موثری برای بهبود مبتلایان به اختلال بیش‌فعالی حتی در میان افراد بالغ وجود دارد که از آن جمله می‌توان به تجویز داروهای ضدافسردگی و کاهنده فشار خون اشاره کرد. داروهایی که در این اختلال تجویز می‌شوند بسیار سریع اثر می‌کنند، ولی در صورتی که تأثیر قابل توجهی روی کنترل بیماری فرد نداشته باشد، پزشک ابتدا مقدار دارو را با توجه به شرایط بیمار بیشتر می‌کند و در صورت ادامه این شرایط، داروهای دیگری را تجویز می‌کند.

در این میان برخی افراد واکنش بسیار مناسبی نسبت به دارو درمانی نشان داده و از سوی دیگر، عده‌ای نیز به این روش درمانی پاسخ نمی‌دهند. ولی به طور کلی محققان در بررسی‌های خود به این نتیجه رسیده اند که استفاده از داروها موثرترین روش‌های درمان بیش‌فعالی به شمار می‌رود.

بیش از 40 درصد مبتلایان به بیش‌فعالی مشکلات روانی از قبیل اضطراب یا افسردگی از خود بروز می‌دهند که اغلب با دارو درمان می‌شوند. از سوی دیگر، درمان‌های روانپزشکی نیز تاثیر فراوانی داشته که در افراد بزرگسال جزو یکی از گزینه‌های درمانی مفید به شمار می‌رود.

درمان‌های روان‌شناسی و روانپزشکی

مشاوره‌های روان‌شناسی به‌عنوان یکی از گزینه‌های درمان بیش‌فعالی در افراد بزرگسال، معمولا توام با روش‌های دارویی تجویز می‌شود. این روش با بهبود عملکرد فرد مبتلا در منزل و محیط کار آغاز می‌شود. پزشک سعی می‌کند روش و مهارت‌های تغییر رفتار غلط را به فرد بیاموزد و در این مسیر همراه او باشد تا بیمار زمان و زندگی خود را مدیریت کند. در واقع پزشکان در این روش از درمان‌های رفتارشناختی برای بهبود علائم بیش‌فعالی کمک می‌گیرند که تاثیر بسزایی بر روند درمان دارد.

مراقب اوضاع و احوال خود باشید

با این‌که افراد مبتلا به بیش‌فعالی معمولا به حضور یک درمانگر و پزشک در کنار خود نیاز دارند تا مسیر درمانی را با سهولت بیشتری طی کنند، باید توجه داشت فرد می‌تواند نقش بسیاری در بهبود خود داشته باشد. اگر از بیش‌فعالی رنج می‌برید باید با کمک یک متخصص برای زندگی و کارهای خود برنامه‌ریزی منسجمی داشته باشید تا با موفقیت فعالیت روزانه خود را پیش ببرید و تمرکزتان به مرور افزایش یابد. می‌توانید برای به خاطر سپردن بهتر کارها و وظایفی که باید انجام دهید، ساعتی را کوک کنید تا در زمان مقرر شما را مطلع کند. از آنجا که تهیه یک برنامه هفتگی برای مبتلایان به بیش‌فعالی کار دشواری است، می‌توانید روزانه برنامه کارهای خود را آماده کنید.

شما به عنوان یک فرد مبتلا به بیش‌فعالی به کمک خانواده و دوستان نزدیک خود نیاز دارید؛ بنابراین بهتر است شرایط خود را برای آنها توضیح دهید. این موضوع باعث می‌شود اطرافیانتان شما را بیشتر و بهتر درک کنند و در انجام برخی کارها یاری‌تان دهند.

البته نباید فراموش کرد که قرار گرفتن شما در قالب گروهی که متشکل از افرادی با مشکل مشابه هستند، علاوه بر این که اعتماد به نفس‌تان را بالاتر می‌برد، باعث حمایت روانی از شما شده و آرامش بیشتری به شما می‌دهد.

شما می‌توانید هرگونه تغییری را که احساس می‌کنید به بهبود علائم بیماری کمک می‌کند، در منزل یا محل کارتان ایجاد کنید. این تغییر ممکن است چسباندن برگه‌هایی باشد که روی آنها کارهای روزمره‌تان را یادداشت کرده‌اید. این کار ممکن است از دیدگاه افراد دیگر کمی عجیب به نظر برسد ولی به دلیل کمک به شرایط جسمی و روانی شما قابل قبول است.

پزشکان توصیه می‌کنند مبتلایان به بیش‌فعالی همواره رژیم غذایی سالم و متعادلی را در پیش گیرند و علاوه بر آن، ورزش منظم و روزانه را نیز فراموش نکنند. شش تا هشت ساعت خواب در طول شب برای این افراد توصیه می‌شود. هر چند این راهکارها تاثیری بر بهبود بیش‌فعالی نمی‌گذارد ولی دست‌کم به حفظ سلامت جسم مبتلایان کمک می‌کند.

بسیاری از افراد بزرگسال مبتلا به بیش‌فعالی از اعتماد به نفس پایین رنج می‌برند و اغلب خود را مقصر همه مشکلات می‌دانند ولی به خاطر داشته باشید بسیاری از علائم بیماری و مشکلات پیش رو، جزئی از وضع بیماری‌تان بوده و شما هیچ نقشی در آن ندارید؛ بنابراین هرگز به اتفاقات گذشته فکر نکنید و همواره منتظر رویدادهای خوش پیش رو باشید و به راهکارهای درمانی امیدوار باشید. بیش‌فعالی جزو اختلالاتی است که خوشبختانه روش‌های درمانی موثری داشته و بیماران با مراجعه به پزشک می‌توانند بر بیماری غلبه کرده و از زندگی عادی و سالمی برخوردار باشند.