نگاهی به موسیقی محلی "گیلان"؛
همراهی موسیقی گیلان با رقص‌های محلی/ عاشورپور پدر موسیقی گیلان
از نکات قابل توجه در روند بررسی موسیقی محلی گیلان، همراهی این موسیقی با رقص‌های محلی بوده است.
به گزارش خبرنگار حوزه موسیقی باشگاه خبرنگاران، شعر و موسیقی از دوره‌های گذشته جایگاه مهمی در فرهنگ گیلانیان داشته است به نحوی که در بیشتر مراسم سنتی مثل مراسم (عروسی، عروس‌بران، حنابندان و ...)، (مراسم پیشواز نوروزی)، (عروس گوله، نوروزی خوانی، آینه تکم و ...)، (مراسم کشاورزی، نشاء، وجین و ...) ترانه‌های خاصی اجرا می‌شده است.
امیراشرف آریانپور، در خصوص گنجینه موسیقی گیلان می‌گوید: "این گنجینه غنی فرهنگ موسیقی، بر خلاف بسیاری از مناطق ایران از وحدت سبک برخوردار نیست. نقاط مختلف گیلان چه از نظر تنوع آوازها و چه از لحاظ خصوصیات ملودی و ریتم از سبک‌های متفاوتی برخوردارند و این تفاوت سبک به خصوص بین موسیقی مردم تالش با موسیقی محلی مناطق دیلمان و اسپیلی و سایر نواحی گیلان به چشم می‌خورد." در تالش سه نوع آهنگ قدیم دستان، تالش دستان و تازه دستان وجود دارد. طبیعت منبعی الهام بخش برای موسیقی گیلان به ویژه در سیاهکل و دیلمان بوده و این آهنگ‌ها بکر مانده‌اند.
احمدبن متوکل، در سال 255 قمری در کتاب "الموسیقی العراقیه" در باره موسیقی دیلمان نوشته است: "آوازخوانی مردم خراسان با زنج است که دارای هفت سیم است و زخمه آن مانند زخمه چنگ است و آوازخوانی مردم ری و طبرستان و دیلمان با تنبورهاست. "ابونصر فارابی در ک تاب الموسیقی) در 339 قمری به تنبور گیلانی اشاره می‌کند: "تنبور خراسانی دارای دو سیم است و گونه‌ای دیگر تنبور جیلی (گیلانی است. شیوه کوک تنبور گیلانی از شیوه کوک خراسانیان جداست.
*** احمد عاشورپور، پدر موسیقی محلی گیلان
احمد عاشورپور در 18 بهمن 1296 در غازیان بندرانزلی واقع در شمال ایران و استان گیلان متولد شد، وی مهندس کشاورزی، خواننده، آهنگساز و ترانه‌سرای بود، بیشتر ترانه‌های او به زبان گیلکی و برخی نیز به زبان فارسی بود. از وی بعنوان پدر موسیقی محلی (فولکلور) گیلان یاد می‌شود.
تحصیلات مقدماتی خود را در این زادگاش گذراند و چنان که خودش در مصاحبه‌ای گفته است، وزن و قافیه و ریتم در شعر را در همین دوران و با مطالعه اشعار کلاسیک ایرانی، و از جمله دیوان شمس تبریزی، آموخته است.
تحصیلات وی در زمینه مهندسی کشاورزی از دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران است. در سال 1322 به ابوالحسن صبا معرفی شد و در رادیو تهران به خوانندگی پرداخت در این دوره از همکاری مرتضی محجوبی و حسین تهرانی برخوردار بود، سپس وی به دعوت روح‌الله خالقی با انجمن ملی موسیقی همکاری می‌کرد او با رادیو دو دوره بین سال‌های 1325 تا 1327 و 1336 تا سال 1338 به همکاری پرداخت.
زندگی استاد احمد عاشورپور، جلوه‌های گوناگونی دارد و نشانگر مجموعه‌ای از ویژگی‌های بارز و برجسته در شخصیت وی می‌باشد، در عرصه هنر عاشورپور، آهنگساز، ترانه‌پرداز و خواننده‌ای با صدای گرم و رسا بود.
ترانه‌های او را نه تنها مردم گیلان که بسیاری از مردم در سایر نقاط ایران ورد زبان داشتند، نخستین بار عاشورپور با توصیه استاد ابوالحسن صبا به رادیو رفت در آن او و معتمد وزیری از اهالی کردستان نخستین کسانی بودند که ترانه‌های محلی را به عرصه‌ی رادیو کشاندند. در دورانی که ترانه‌های محلی بسیار حقیرتر از خواندن ترانه‌های معمول به نظر می‌آمد، او به خواندن ترانه‌های مردمی پرداخت، ترانه‌هایی که رنگ و بوی زندگی مردم کوچه و بازار، مردم زحمت‌کش و تهی دستان را داشت.
در سال 1332 وقتی عاشورپور از فستیوال هنری جوانان در بخارست به ایران بازگشت او را بازداشت کردند، او به زندان رفت و به تعبیدگاه خارک فرستاده شد. وقتی آزاد شد به هر جایی که برای کار کردن پا می‌گذاشت بی درنگ نامه ساواک هم در پی او می‌آمد با این مضمون که به مهندس احمد عاشورپور شغل حساس واگذار نکنید. ولی توانایی‌های علمی و مدیریتی مهندس عاشورپور چنان بود که سرانجام راه را می‌گشود و دیگران را به تکریم در مقابل دانش خود وا می‌‌داشت. در یک فقرهی از تدبیرهای علمی و فنی او جانن بیست و هشت هزار دام از خطر مرگ رهایی یافت. وقتی در دوران سربازی در برابر سربازان به گونه احمد سیلی زده شد و از پرسیده شد که تو برای چه کسی می‌خوانی؟ عاشورپور از روی برگرداند و رو به سربازان گفت: من برای شما می‌خوانم و خوان: آی لیلی، جان لیلی، می جان جانان لیلی، و به گفته شاهدان همه سربازان با او، هم صدا شدند.
وی در دیماه 1386 به علت عفونت ریه و کهولت سن در بیمارستن جم تهران بستری شد و سرانجام در 22دیماه در بخش عمومی همان بیمارستان درگذشت و در گورستان بی‌بی حوریه در غازیان بندر انزلی به خاک سپرده شد. هر ساله در سالگرد وفات وی اهالی هنر، دوستان و آشنایان وی یاد او را در زادگاهش بندر انزلی بر سر مزارش زنده نگاه می‌دارند.
**برخی از آثار پدر موسیقی ایران
آهو، عزیز لاکوی، گیلکه جان، گول بیاره، کو سامان، لیلا، اوی لیلی، باور نوکون، چشمک بزن ستاره، دریا توفانیه، انتظار، گول ابریشم، همسایه لاکوی، جانه کور، مهتاب شبان، نوکون ناز، شیرین لاکو، سورخه جول، تام بزن، عاشق رخسار نیکو، انتظار، کاکل قناری، خانه‌ی تو، نازه لیلا، نازنین گوهرم، روی یار دگرم، زهره جان، ای خودا، جان مریم، کوراشیم، کوری جان، می دیل و می کوچی لاکوی برخی از آثار پدر موسیقی ایران است.
**موسیقی و ترانه‌های محلی، استان گیلان
در نقاط مختلف گیلان، آوازها، آهنگ‌ها و ریتم‌های مختلفی وجود دارد که با شیوه‌های مخصوصی اجرا می‌شود. مردم تالش سه نوع آهنگ دارند: قدیم دستان، تالش دستان و تازه دستان. آهنگ‌های گیلان به ویژه در سیاهکل و دیلمان از طبیعت الهام گرفته‌اند و همچنان به طور سنتی محفوظ مانده‌اند. بیشتر ترانه‌های عامیانه و محلی گیلان همراه با رقص‌های محلی اجرا می‌شوند. ترانه‌های عامیانه گیلان به چند گروه قهرمانی، حماسی، توصیفی، عاشقانه، کودکانه و لالایی، مذهبی و نوروزخوانی تقسیم می‌شود. طی سال‌های اخیر نغمه‌های گوناگون و متعددی در قالب دستگاه‌های موسیقی سنتی ایران ساخته و پرداخته شده است. آهنگ‌ها و ترانه‌های معروف و محلی گیلان ساخته و پرداخته شده است. آهنگ‌ها و ترانه‌های معروف و محلی گیلان عبارت‌اند از: خره، کشتی مقام، مشت، پابازی(رقص پا)،عروس بران(عروس بوری) انتظار، نارنج‌زن، آهنگ ورزا جنگ، پهلوی خوانی، بجارسری، گلن‌کشی، گوسفند و خوان، ولک سری، ولک ریزی، جلونی، آب کناری، زرد ملیجه، رعنای، گاره سری، چابداری، لیلی ماری، غربتی، برم بران، اشکوری، قاسم‌آباد، پشت کوهی، محمدبیک، غم‌انگیز متواضع، هی‌یار هی‌یار، کیله‌لی جانم، دیلمانی، گیلکی، نوروزخوانی، عروس گوله و... از گروه‌های معروف موسیقی استان گیلان می‌توان به گروه موسیقی عشاق گیلان، گروه موسیقی گیل‌آوا، گروه موسیقی صبا و گروه موسیقی سارنگ اشاره کرد.
انتهای‌پیام/ اس
امیراشرف آریانپور، در خصوص گنجینه موسیقی گیلان می‌گوید: "این گنجینه غنی فرهنگ موسیقی، بر خلاف بسیاری از مناطق ایران از وحدت سبک برخوردار نیست. نقاط مختلف گیلان چه از نظر تنوع آوازها و چه از لحاظ خصوصیات ملودی و ریتم از سبک‌های متفاوتی برخوردارند و این تفاوت سبک به خصوص بین موسیقی مردم تالش با موسیقی محلی مناطق دیلمان و اسپیلی و سایر نواحی گیلان به چشم می‌خورد." در تالش سه نوع آهنگ قدیم دستان، تالش دستان و تازه دستان وجود دارد. طبیعت منبعی الهام بخش برای موسیقی گیلان به ویژه در سیاهکل و دیلمان بوده و این آهنگ‌ها بکر مانده‌اند.
احمدبن متوکل، در سال 255 قمری در کتاب "الموسیقی العراقیه" در باره موسیقی دیلمان نوشته است: "آوازخوانی مردم خراسان با زنج است که دارای هفت سیم است و زخمه آن مانند زخمه چنگ است و آوازخوانی مردم ری و طبرستان و دیلمان با تنبورهاست. "ابونصر فارابی در ک تاب الموسیقی) در 339 قمری به تنبور گیلانی اشاره می‌کند: "تنبور خراسانی دارای دو سیم است و گونه‌ای دیگر تنبور جیلی (گیلانی است. شیوه کوک تنبور گیلانی از شیوه کوک خراسانیان جداست.
*** احمد عاشورپور، پدر موسیقی محلی گیلان
احمد عاشورپور در 18 بهمن 1296 در غازیان بندرانزلی واقع در شمال ایران و استان گیلان متولد شد، وی مهندس کشاورزی، خواننده، آهنگساز و ترانه‌سرای بود، بیشتر ترانه‌های او به زبان گیلکی و برخی نیز به زبان فارسی بود. از وی بعنوان پدر موسیقی محلی (فولکلور) گیلان یاد می‌شود.
تحصیلات مقدماتی خود را در این زادگاش گذراند و چنان که خودش در مصاحبه‌ای گفته است، وزن و قافیه و ریتم در شعر را در همین دوران و با مطالعه اشعار کلاسیک ایرانی، و از جمله دیوان شمس تبریزی، آموخته است.
تحصیلات وی در زمینه مهندسی کشاورزی از دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران است. در سال 1322 به ابوالحسن صبا معرفی شد و در رادیو تهران به خوانندگی پرداخت در این دوره از همکاری مرتضی محجوبی و حسین تهرانی برخوردار بود، سپس وی به دعوت روح‌الله خالقی با انجمن ملی موسیقی همکاری می‌کرد او با رادیو دو دوره بین سال‌های 1325 تا 1327 و 1336 تا سال 1338 به همکاری پرداخت.
زندگی استاد احمد عاشورپور، جلوه‌های گوناگونی دارد و نشانگر مجموعه‌ای از ویژگی‌های بارز و برجسته در شخصیت وی می‌باشد، در عرصه هنر عاشورپور، آهنگساز، ترانه‌پرداز و خواننده‌ای با صدای گرم و رسا بود.
ترانه‌های او را نه تنها مردم گیلان که بسیاری از مردم در سایر نقاط ایران ورد زبان داشتند، نخستین بار عاشورپور با توصیه استاد ابوالحسن صبا به رادیو رفت در آن او و معتمد وزیری از اهالی کردستان نخستین کسانی بودند که ترانه‌های محلی را به عرصه‌ی رادیو کشاندند. در دورانی که ترانه‌های محلی بسیار حقیرتر از خواندن ترانه‌های معمول به نظر می‌آمد، او به خواندن ترانه‌های مردمی پرداخت، ترانه‌هایی که رنگ و بوی زندگی مردم کوچه و بازار، مردم زحمت‌کش و تهی دستان را داشت.
در سال 1332 وقتی عاشورپور از فستیوال هنری جوانان در بخارست به ایران بازگشت او را بازداشت کردند، او به زندان رفت و به تعبیدگاه خارک فرستاده شد. وقتی آزاد شد به هر جایی که برای کار کردن پا می‌گذاشت بی درنگ نامه ساواک هم در پی او می‌آمد با این مضمون که به مهندس احمد عاشورپور شغل حساس واگذار نکنید. ولی توانایی‌های علمی و مدیریتی مهندس عاشورپور چنان بود که سرانجام راه را می‌گشود و دیگران را به تکریم در مقابل دانش خود وا می‌‌داشت. در یک فقرهی از تدبیرهای علمی و فنی او جانن بیست و هشت هزار دام از خطر مرگ رهایی یافت. وقتی در دوران سربازی در برابر سربازان به گونه احمد سیلی زده شد و از پرسیده شد که تو برای چه کسی می‌خوانی؟ عاشورپور از روی برگرداند و رو به سربازان گفت: من برای شما می‌خوانم و خوان: آی لیلی، جان لیلی، می جان جانان لیلی، و به گفته شاهدان همه سربازان با او، هم صدا شدند.
وی در دیماه 1386 به علت عفونت ریه و کهولت سن در بیمارستن جم تهران بستری شد و سرانجام در 22دیماه در بخش عمومی همان بیمارستان درگذشت و در گورستان بی‌بی حوریه در غازیان بندر انزلی به خاک سپرده شد. هر ساله در سالگرد وفات وی اهالی هنر، دوستان و آشنایان وی یاد او را در زادگاهش بندر انزلی بر سر مزارش زنده نگاه می‌دارند.
**برخی از آثار پدر موسیقی ایران
آهو، عزیز لاکوی، گیلکه جان، گول بیاره، کو سامان، لیلا، اوی لیلی، باور نوکون، چشمک بزن ستاره، دریا توفانیه، انتظار، گول ابریشم، همسایه لاکوی، جانه کور، مهتاب شبان، نوکون ناز، شیرین لاکو، سورخه جول، تام بزن، عاشق رخسار نیکو، انتظار، کاکل قناری، خانه‌ی تو، نازه لیلا، نازنین گوهرم، روی یار دگرم، زهره جان، ای خودا، جان مریم، کوراشیم، کوری جان، می دیل و می کوچی لاکوی برخی از آثار پدر موسیقی ایران است.
**موسیقی و ترانه‌های محلی، استان گیلان
در نقاط مختلف گیلان، آوازها، آهنگ‌ها و ریتم‌های مختلفی وجود دارد که با شیوه‌های مخصوصی اجرا می‌شود. مردم تالش سه نوع آهنگ دارند: قدیم دستان، تالش دستان و تازه دستان. آهنگ‌های گیلان به ویژه در سیاهکل و دیلمان از طبیعت الهام گرفته‌اند و همچنان به طور سنتی محفوظ مانده‌اند. بیشتر ترانه‌های عامیانه و محلی گیلان همراه با رقص‌های محلی اجرا می‌شوند. ترانه‌های عامیانه گیلان به چند گروه قهرمانی، حماسی، توصیفی، عاشقانه، کودکانه و لالایی، مذهبی و نوروزخوانی تقسیم می‌شود. طی سال‌های اخیر نغمه‌های گوناگون و متعددی در قالب دستگاه‌های موسیقی سنتی ایران ساخته و پرداخته شده است. آهنگ‌ها و ترانه‌های معروف و محلی گیلان ساخته و پرداخته شده است. آهنگ‌ها و ترانه‌های معروف و محلی گیلان عبارت‌اند از: خره، کشتی مقام، مشت، پابازی(رقص پا)،عروس بران(عروس بوری) انتظار، نارنج‌زن، آهنگ ورزا جنگ، پهلوی خوانی، بجارسری، گلن‌کشی، گوسفند و خوان، ولک سری، ولک ریزی، جلونی، آب کناری، زرد ملیجه، رعنای، گاره سری، چابداری، لیلی ماری، غربتی، برم بران، اشکوری، قاسم‌آباد، پشت کوهی، محمدبیک، غم‌انگیز متواضع، هی‌یار هی‌یار، کیله‌لی جانم، دیلمانی، گیلکی، نوروزخوانی، عروس گوله و... از گروه‌های معروف موسیقی استان گیلان می‌توان به گروه موسیقی عشاق گیلان، گروه موسیقی گیل‌آوا، گروه موسیقی صبا و گروه موسیقی سارنگ اشاره کرد.
انتهای‌پیام/ اس
