دو مقام ایرانی در هفته گذشته تایید کرده اند که احتمال دارد ایران تغییرات فنی در راکتور اراک اعمال کند تا نگرانی های گروه 1+5 نسبت به این راکتور رفع شود.

عباس عراقچی معاون وزیر خارجه و مذاکراه کننده هسته ای ایران گفته است ایران با استفاده از «فناوری های مدرن» برخی تغییرات را در این راکتور اعمال خواهد کرد.

علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی خک از تغییراتی سخن گفته است که منجر به کاهش توان راکتور اراک رای تولید پلوتونیوم می شود.

کارشناسان می گویند این اظهارات نشان دهنده دو اصل مهم حاکم بر تصمیمات دولت حسن روحانی درباره راکتور اراک است:

1- نخستین اصل این است که این دولت نگرانی های غرب درباره این راکتور را به رسمیت شناخته و در حال برنامه ریزی برای رفع آن است.

2- دولت روحانی می خواهد راکتور آب سنگین، آب سنگین بماند و با تغییر آن به یک راکتور آب سبک مخالف است.

کشورهای غربی از مدت ها قبل نسبت به راکتور اراک ابراز نگرانی کرده اند.

استدلال اصلی این کشورها این است که این راکتور می تواند پلوتونیوم لازم برای ساخت چند سلاح هسته ای را در یک سال تولید کند.

جان کری روز 10 فروردین در سنا گفته است: «این یک اصل قطعی است که ایران به یک راکتور آب سنگین تمام عیار نیاز ندارد».

«ایران هسته ای» پیش از این خبر داده بود که سناریوهای فنی متعددی برای تغییر راکتور اراک وجود دارد که احتمالا اعمال یکی یا چند تا از آنها در راکتور اراک در مذاکرات مورد بحث قرار گرفته است.

حداقل 3 سناریوی مهم چنین است:

اول- طریق کاهش قدرت راکتور اراک از 40 مگاوات به عددی پایین تر

دوم- اینکه راکتور اراک به جای اورانیوم خام، از اورانیوم 5 درصد غنا به عنوان سوخت استفاده کند.

سوم- سوخت مصرف شده راکتور اراک پس از چند ماه از استخر خنک کننده خارج شود.

با این حال، کارشناسان فنی به تازگی به «ایران هسته ای» خبر داده اند که اعمال هر کدام از این تغییرات در راکتور اراک می تواند به از دست رفتن و تعطیل شدن برخی از مهم ترین کارکردهای آن منجر شود.

یک تحلیلگر ارشد فنی در تهران به «ایران هسته ای» گفت راکتور اراک 4 کارکرد عمده دارد:

1- تولید برق

2- انجام امور تحقیقاتی

3- تولیید پلوتونیوم

4- تولید رادیو دارو

این تحلیلگر گفت: «هرگونه کاهش قدرت راکتور یا اعمال تغییران دیگر 3 کارکرد آخر را تعطیل می کند و صرفا کارکرد اول که کم اهمیت ترین کارکرد راکتور اراک است باقی خواهد ماند».

وی اضافه کرد: «به عنوان نمونه رادیو داروهایی که راکتور اراک تولید می کند منحصر بفرد است و راکتورهای آب سبک قادر به تولید آن نیستند».

یک کارشناس دیگر گفت: «این خطرناک است که ایران سناریوهایی را بپذیرد که ظاهر کار را حفظ می کند اما در عمل به معنی تعطیلی کامل یا تقریبا کامل تاسیسات است».

تحلیلگران فنی عقیده دارند اساسا ایران نباید نگرانی های ادعایی غرب از این راکتور را به رسمیت می شناخت چرا که اولا این راکتور به طور کامل زیر نظر آژانس است و ثانیا ایرانهیچ تاسیساتی برای بازفرآوری سوخت مصرف شده این راکتور به منظور استحصال پلوتونیوم ندارد.