به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، در روز 31 فرودین ماه سال 1393 ، از پنج دستاورد جهاد خودکفایی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران رونمایی شد که یکی از آنها تانک "سبلان" بود. سبلان برای همه ایرانیان یادآور سومین قله مرتفع ایران واقع در استان اردبیل در شمال غرب کشور است که اقتدار و عظمتش همواره در یاد ایرانیان خواهد ماند. اما این که سبلان دقیقا چه تانکی بوده و چگونه به اینجا رسیده است را باید در ادامه بخوانید.

تانک سبلان در حقیقت یک ارتقاء سنگین بر روی تانکهای قدیمی ام 47 پاتن است که اوایل دهه 1950 میلادی در زمان رژیم طاغوت از آمریکا خریداری شد. بر اساس اطلاعات منابع خارجی، ایران در حال حاضر چیزی نزدیک به 160 دستگاه از این تانکها را در اختیار دارد.


ام 47 تانکی میان وزن بود که در سالهای اوایل جنگ سرد به منظور مقابله سیل پایان ناپذیر تانکهای روسی که در نقاط مختلف از جمله منطقه آلمان در حال رشد بودند ساخته شد. این تانک در حدود 48 تن وزن داشته و با یک قبضه توپ 90 میلی متری مسلح شده بود.

عمده "ام 47 " های ایرانی در زمان جنگ در خدمت لشکر 81 زرهی کرمانشاه بوده و در هشت سال دفاع مقدس حضور داشتند. اما این تانک مشخصا در قرن بیست و یکم با شرایط اولیه خود حرفی برای گفتن نداشت و یا باید برای اوراق شدن استفاده و یا این که فکری برای تغییر اساسی در آن داده می شد.

سال گذشته و در جریان رونمایی از نمونه جدید تانک ذوالفقار و تانک صمصام، امیر پوردستان فرمانده نزاجا از برجک جدید ساخت جهاد خودکفایی نزاجا خبر داد و اعلام کرد که در فروردین 1393 از این تانک جدید رونمایی خواهد شد. نزاجا به وعده خود عمل کرد و در آخرین روز از فرودین ماه از تانک سبلان رونمایی شد.

امیر پوردستان همچنین سال گذشته اعلام کرده بود که سبلان یک بروز رسانی بر روی تانک ام 47 است و با این اوصاف، در نگاه اول برجک مورد نظر به عنوان مشخص ترین تغییر در سبلان به چشم می آید.


برجک مورد نظر در کناره های توپ و بخش های کناری برجک، شباهت خاصی به نمونه مورد استفاده در تانک ذوالفقار دارد. این موضوع نشان از افزایش بقاء پذیری و فاکتور حفاظت در این تانک دارد. همچنین دو عدد سامانه نارنجک انداز مخصوص پرتاب نارنجکهای دود زا نیز بر روی دو طرف این برجک نصب شده است که می تواند در مواقع خطر از آن برای پخش دود بهره برد. همچنین بر روی چرخ های تانک نیز یک پوشش حفاظتی افزوده شده است.

نکته بعدی که شاید یکی دیگر از مهم ترین خصوصیات پروژه سبلان باشد، تغییر سلاح اصلی تانک ام 47 یعنی توپ 90 میلی متری به توپ 105 میلی متری است. چند نکته در مورد این تغییر وجود دارد که بایستی به ترتیب به آن پرداخت .

توپ 105 میلی متری موجود بر روی سبلان شباهت خاصی به گونه مورد استفاده بر روی تانک های ام 60 ایرانی و همچنین گونه ارتقاء یافته صمصام دارد. در حقیقت می توان این گونه نتیجه گیری کرد که این دو تانک ایرانی از یک توپ مشترک بهره می برند. این توپ در حقیقت مدل L7 ساخت انگلستان می باشد که به نوعی مشهورترین توپ 105 میلی متری، خصوصا در جهان غرب به شمار می آید. آمریکایی ها حتی از این توپ در مدل اولیه تانک آبرامز نیز بهره بردند.


با استفاده از این توپ امکان استفاده از طیف وسیعی از مهمات های ضد زره و شدید الانفجار برای تانک "سبلان" به وجود می آید که اصولا توپ 90 میلی متری فاقد این توانایی می باشد. بحث دیگر این است که با استفاده از توپ 105 میلی متری مورد نظر یک گونه شبیه سازی بین تانک سبلان و تانکهای صمصام ایران شکل می گیرد و هر دو تانک از یک نوع توپ و مشخصا یک نوع مهمات بهره می برند. این امر پشتیبانی در زمان جنگ را از واحدهای استفاده کننده از هر دو تانک را راحت تر و البته ارزان تر می کند.

البته این مسئله در بخش آموزش نیز به کاهش زیرساختهای مورد نظر و در نتیجه صرفه جویی در هزینه می شود. بر اساس اعلام فرمانده نیروی زمینی هزینه آماده سازی یک تانک ام 47 ، یک سوم یک تانک تی 72 می باشد که تایید دیگری برای به صرفه بودن تولید این تانک می باشد.

اما نگاهی دقیق تر به برجک تانک سبلان نکته دیگری را نیز برای ما مشخص می کند و آن هم نصب سامانه پریسکوپ توپچی بر روی برجک این تانک است که کمک می کند تا کاربر مورد نظر به راحتی به کنترل محیط اطراف پرداخته و به هدف یابی بپردازد. می توان این گونه نتیجه گرفت که مسئولین نزاجا سامانه هدف یابی و پریسکوپ مخصوص توپچی مشترکی را برای هر سه تانک صمصام، ذوالفقار و سبلان در نظر گرفته اند تا به نوعی استاندارد سازی را در تانکهای ایرانی به انجام برسانند.


البته ذکر این نکته نیز مهم است که با توجه به وجود زیر ساختهای مورد نظر برای تعمیر و نگهداری تانک ام 47 در داخل کشور و همچنین تولید برجک و سامانه های جدید به صورت بومی هیچ نیازمندی به کشورها و یا قطعات وارد شده از خارج وجود نداشته و می توان با استفاده از توان داخلی و بدون هیچ کمکی از خارج از کشور تانکی پیشرفته برای نیازهای امروز کشور را در اختیار داشت.

در بخش موتور نیز به نظر می رسد با توجه به این نکته که سیستم پیشرانه این تانک سالها بدون مشکلی برای تانک مورد نظر کار کرده و می تواند سرعتی تا 60 کیلومتر بر ساعت را برای این تانک به ارمغان آورد و مسئولین نیز اشاره ای به تغییر در سیستم پیشرانه تانک سبلان نداشتند، می توان این گونه نتیجه گرفت که پیشران تانک مورد نظر همچنان به مانند تانک ام 47 یک دستگاه موتور بنزینی با توان 810 اسب بخار است که البته توان کامل سرویس و نگهداری از آن نیز در داخل کشور وجود دارد.

در پایان ذکر این نکته مهم به نظر می رسد که تانک سبلان در ابتدای راه قرار دارد و در طول سالهای آینده می تواند با شرکت در آزمایش های گوناگون و همچنین استفاده از فناوری های دیگر موجود در این بخش در کشور به سطح بالاتری از توان رزمی رسیده و سپس به تولید انبوه برسد.

نزاجا به عنوان کاربر اصلی تانک در نیروهای مسلح کشورمان، علی رغم تمامی تحریم ها و مشکلاتی که در طول دوران پس از پیروزی انقلاب متحمل شده است، هنوز هم حرف های بسیاری در زمینه طراحی و تولید تجهیزات مدرن دفاعی داشته است و حالا "ذوالفقار" به دستان نیروی زمینی، آماده نشان دادن عظمت سبلان به دشمنان این مرز و بوم هستند.