پشت پرده روابط عربستان و واشنگتن و نقش ایران در این میان
به ندرت پیش می آید که وزیر خارجه عربستان، سعود الفیصل، به افشاگری در خصوص مواضع مهم و نیمه پنهان بپردازد؛ ولی ظاهرا شکاف گسترده در روابط واشنگتن و ریاض موجبات این امر را فراهم آورده است.
به گزارش سرويس بين الملل باشگاه خبرنگاران به نقل از سایت الاخبار لبنان، پیش از این ممکن بود که اختلافات میان آمریکا و عربستان پشت درهای بسته و به دور از رسانه ها، حل‌وفصل شود ولی در مرحله کنونی، رویدادها و مسائل جدید، روابط گسترده و قوی گذشته را مختل کرده است. ظاهرا دلیل تغییر روابط دیپلماتیک عربستان با آمریکا، به تصمیم اوباما در خصوص لغو حمله نظامی به سوریه در سال 2013 برمی گردد که با سردرگمی و واماندگی سیاسی عربستان در خصوص پرونده‌های منطقه ای و بین المللی، هم زمان بود؛ گویی راه حل تمام مشکلات عربستان در گرو حمله آمریکا به سوریه بوده است.
در حقیقت، انصراف اوباما از حمله نظامی، آخرین فرصت برای بهبود روابط آمریکا و عربستان بوده است، اما پیش از این نیز مواردی وجود داشته که موجب تغییر در روابط این دو کشور گردیده است؛ یکی از این موارد به زمان سقوط حسنی مبارک مربوط می شود که ملک عبدالله در پیامی به اوباما، خواستار یافتن راه حلی برای حفظ حسنی مبارک در قدرت به عنوان متحد دیرین شده بود،که اوباما برخلاف خدماتی که حسنی مبارک در راستای سیاست های آمریکا در خاورمیانه، مانند حمایت از عراق در جنگ با ایران و ایستادگی در مقابل به اصطلاح زیاده خواهی‌های(!) ایران، انجام داده بود، عملا از او حمایت نکرد.
از آن زمان به بعد، اختلافاتی اساسی در رویکرد سیاسی دو طرف آمریکا و عربستان، بروز کرد. مقامات آمریکایی، در پیام هایی پی درپی، از متحدان سعودی خود خواستند که از پیامدهای شدیدی که آمریکا نمی تواند در آن، از عربستان حمایت کند، اجتناب کند.
هنگامی که قیام های مردمی در کشورهای حوزه خلیج فارس بروز کرد، عربستان سعودی نیز با چالش عدم مشروعیت دینی و سیاسی از جانب گروه های مختلف اجتماعی و سیاسی که خواستار اصلاحات دینی و سیاسی فراگیر بودند، مواجه شد. با این وجود، روابط ریاض و واشنگتن، براساس منافع مشترک و مبادلات دو جانبه مانند نفت در مقابل حمایت، همچنان ادامه دارد. هنوز اختلاف شدیدی روی نداده تا باعث تیرگی روابط و یا لغو پیمان ها شود. آمریکا در دوره حکومت سرمایه داری خود با توجه به نقطه ضعف و نیاز عربستان به او، از درآمدهای نفتی این کشور، به نفع خود بهره می برد و درمقابل عربستان برای انحصاری کردن روابط واشنگتن با خود و جلوگیری از ایجاد روابط حسنه میان آمریکا ودیگر کشورهای منطقه که در رأس همه ی آنها ایران قرار دارد، فعالیت می کرد. ریاض به خوبی می داند که بهبود روابط ایران و آمریکا، بیشترین خسارت را به آن وارد خواهد کرد.
این خلاصه‌ای از روابط گذشته آمریکا و عربستان بود، اما زوایای پنهانی در این روابط وجود دارد که نیازمند تأمل است؛ طبق اطلاعات جدید، دو عامل تولید نفت صخره ای در آمریکا و توجه آمریکا به کشورهای شرق دور، دلیل بروز شکاف در روابط استراتژیک واشنگتن و ریاض می باشد.اما این گونه موارد برای درک عمیق حقیقت کافی نیست، بلکه حقیقت امر به هنگام بررسی سخنان وزیر خارجه عربستان در همایش «اقتصاد و همکاری کشورهای عربی با کشورهای آسیای میانه»در ریاض به تاریخ 13 مه، روشن می شود. دعوت او از همتای ایرانی خود برای سفر به ریاض به هدف حل اختلافات میان دو کشور، توجه همگان را به خود جلب کرد، اما در سخنان او جملات مهم تری وجود دارد که از اختلاف و تغییر گسترده در روابط میان ریاض و واشنگتن پرده برمی دارد. او در آغاز در خصوص تغییر توازن سیاست بین المللی صحبت می کند، که دراینجا منظور از بین المللی تنها آمریکاست که البته او خود، در جملات بعدی تقریبا آن را افشا می کند و می گوید: پیش از این، دولت های بزرگ براساس مبانی سازمانهای بین المللی،رفتار می کردند و براساس ایجاد منافع مشترک برای جلوگیری از بحران های بین المللی تلاش می کردند..
شرح این جمله بسیار آسان است، دولت های بزرگ را می توان در آمریکا خلاصه کرد و سازمان های بین المللی نیز سازمان هایی هستند که آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان و متحدان شرقی آن ها مانند عربستان، مصر و اردن در آن عضو هستند و منظور از بحران های بین المللی، کشورهای سوریه، ایران، لبنان و عراق است و در نهایت، منافع مشترک، منافعی است که از تعامل سازمان های بین المللی حاصل می شود؛ سعود الفیصل در ادامه با انتقاد از واشنگتن می-گوید: پیش از این، از دولت های بزرگ، نشنیده بودیم که بگویندسیاست خارجی ما تنها براساس منافع ملی خود مبتنی است، بلکه باید منافع مشترک بین خود و دولت های کوچک تر را نیز در نظر داشته باشند.
شرح این جمله بسیار آسان است، دولت های بزرگ را می توان در آمریکا خلاصه کرد و سازمان های بین المللی نیز سازمان هایی هستند که آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان و متحدان شرقی آن ها مانند عربستان، مصر و اردن در آن عضو هستند و منظور از بحران های بین المللی، کشورهای سوریه، ایران، لبنان و عراق است و در نهایت، منافع مشترک، منافعی است که از تعامل سازمان های بین المللی حاصل می شود؛ سعود الفیصل در ادامه با انتقاد از واشنگتن می-گوید: پیش از این، از دولت های بزرگ، نشنیده بودیم که بگویندسیاست خارجی ما تنها براساس منافع ملی خود مبتنی است، بلکه باید منافع مشترک بین خود و دولت های کوچک تر را نیز در نظر داشته باشند.
مسئله فراتر و مهم تر از یک دیدگاه است؛ چرا که او از تغییر بزرگ و مهم در مواضع آمریکا سخن می گوید و اشاره می کند که آمریکا دیگر به حاکمیت کشورهایی مانند عربستان در منطقه اهمیت نمی دهد و با رویکرد تغییر، بر ارتباط اصلاح مشکلات بین المللی به اصلاح سیاست در خوداین کشورها تأکید می کند. این اولین بار است که یک دیپلمات سعودی متحد آمریکایی خود را متهم می کند و با لحن انتقادآمیز در مورد او سخن می گوید؛ البته سعود الفیصل در سخنان خود، به دخالت های کشورش در امور دیگر دولت ها مانند سوریه، عراق، لبنان، یمن و... هیچ اشاره ای نمی کند.
در هر صورت، وقتی بارویکردی نقدی به روابط ریاض و واشنگتن و دیدگاه جدیدآمریکا در خصوص بهبود روابط با ریاض براساس ایجاد تغییر در رویکرد سیاسی عربستان و دعوت سعود الفیصل از همتای ایرانی خود بنگریم، متوجه خواهیم شد که هدف ریاض از ایجاد ارتباط با تهران، فرار از اصلاح و تغییر رویکرد سیاسی ای است که آمریکا برای ادامه روابط خود با این کشور شرط کرده است.
انتهای پیام/
