هر روز و هر لحظه وضعیت ذخایر و منابع آبی این استان نگران کننده تر می شود و این در حالی است که به اذعان کارشناسان 70 درصد ظرفیت سدهای خراسان رضوی خالی است و این امر خطری بزرگ برای این استان پهناور محسوب می شود.

کاهش 42 درصدی ذخیره آب سدهای خراسان رضوی

رئیس گروه مطالعات آب های سطحی خراسان رضوی در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: امسال 42 درصد ذخیره آب سدهای خراسان رضوی نسبت به سال گذشته کاهش داشته است.

محمد رضا صادقی فرد از خالی بودن ظرفیت 70 درصدی سدهای این استان خبر داد و بیان کرد: در حال حاضر437میلیون متر مکعب میزان آب جمع شده در پشت سدهای این استان است که این مقدار نیز کمتر از 30 درصد ظرفیت آنها را دربرمی گیرد.  

بارندگی هایی که موثر واقع نشد

وی ادامه داد: گنجایش ذخیره سازی آب سدهای استان خراسان رضوی در مجموع یک میلیارد و 521 میلیون متر مکعب است و علیرغم اینکه سال جاری شاهد بارندگی های مناسبی در سطح استان بوده ایم اما به علت خشکسالی های متوالی و کاهش بارندگی های موثر نمی توان این بارندگی ها را موثر قلمداد کرد.

رئیس گروه مطالعات آب‌های سطحی خراسان رضوی با اشاره به تعداد سدهای این استان، یادآور شد: خراسان رضوی دارای 24 سد است که هم اکنون ظرفیت اغلب آنها خالی است.

سدسازی راهکار نهایی تامین آب نیست

مديرعامل شركت آب منطقه‌اي خراسان رضوي نیز در گفتگو با مهر عنوان کرد: تامین آب برای زائران و مجاوران یکی از دغدغه های اصلی و اساسی است که در این راستا باید جدایی از اجرای طرح هایی برای تامین آب شرب، فرهنگسازی لارم در زمینه صرفه جویی شهروندان در دستور کار قرار گیرد.  

محمد حسین جعفری گفت: مشهد سالانه میزبان 25 میلیون زائر است و این امر ضرورت توجه به مصرف آب را دوچندان می کند همچنین باید در نظر داشت که سدسازی راهکار نهایی و حتمی ذخیره و تامین آب نیست.

وی افزود: اکنون 393 میلیون مترمکعب آب در پشت سدهای خراسان رضوی وجود دارد و این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 764 میلیون مترمکعب است.

مديرعامل شركت آب منطقه‌اي خراسان رضوي بیان کرد: گنجایش ذخیره‌سازی آب سدهای استان حدود یک میلیارد و 521 میلیون متر مکعب بوده که در حال حاضر یک چهارم ظرفیت این سدها پر آب است.

جعفری عنوان کرد: در حال حاضر سدهایی که که برای تامین آب احداث شده پاسخگوی نیاز این استان نیست چرا که این سدها به خاطر مسئله کاهش بارندگی و کمبود 60 درصدی روان آب ها دارای آب کافی نیست طوری که اکنون مخزن سد طرق تنها 14.5 ميليون مترمکعب و در مخزن سد کارده 11.5 ميليون مترمکعب آب ذخيره شده است.

دوران سد سازی به سرآمده است

یک کارشناس در حوزه آب نیز به مهر گفت: دوران سدسازی دیگر به سرآمده و اجرای طرح های این چنینی نمی‌تواند راهکاری برای ذخیره و تامین آب باشد.

هوشنگ اسلامی عنوان کرد: سدسازی علیرغم هزینه گزافی که دارد دارای معایب متعددی نظیر خشکاندن رودخانه‌ها، میزان بالای تبخیر و از دست رفتن حجم زیادی از آب در فصول گرم سال است.

وی یادآور شد: کشور و استان خراسان رضوی به لحاظ سدسازی در جهان پیشرو است اما باید در نظر داشت که سدسازی طی سالیان گذشته تا حدود کمی توانست نیازهای آبی این استان را برطرف کند و این روزها به دلایل متعددی ظرفیت این سدها خالی است و با توجه به کمبود بارش ها شیوه سدسازی دیگر پاسخگو نیست.

وی افزود: اگر بخواهیم آن روی سکه سدسازی را بررسی کنیم درمی یابیم که میزان بهره‌مندی کشاورزان از خروجی و آب پایین‌دست سد، خیلی کمتر از مقدار پیش از احداث سد بوده و از سویی دیگر چشمه‌های طبیعی خشکیده و این امر موجب تغییر و افت پوشش گیاهی به لحاظ کمی و کیفی شده است.

این کارشناس حوزه آب با اعلام اینکه سدسازی زلزله را نیز به دنبال دارد، بیان کرد: سدسازی تشدید زلزله را به دنبال داشته همچنین منابع طبیعی و جنگل‌ها که برای تأمین زمین مورد نیاز احداث سد از بین برده می‌شوند را می توان یکی دیگر از معایب سدسازی عنوان کرد.

معایب سدسازی بیشتر از مزایای آن است

اسلامی بیان کرد: در مجموع به اعتقاد من معایب سدسازی بیشتر از مزایای آن است چرا که علیرغم تمامی معایبی که ذکر کردم این موضوع موجب آسیب زدن به محیط زیست می شود.

این کارشناس حوزه آب تاکید کرد: با وجود خشکسالی های متعدد، سدسازی در سرزمین خراسان از رونق خاصی برخوردار است طوری که اغلب این سدها خالی و یا نیمه خالی است اما دست اندرکاران این حوزه تمایل دارند تا سالانه میلیاردها تومان در این زمینه هزینه کنند.

وی با اعلام اینکه بی تردید پروژه سدسازی باید متوقف شود، گفت: سالانه میلیون ها مترمکعب روان آب از مرزهای استان خارج می شود در صورتی که با توجه بیشتر به راهکارهای دیگر نظیر پروژه آبخیزداری می توان روان آب ها را مهار و دشت ها را از حالت بحرانی خارج کرد. همچنین می توان مانع خشکسالی شد.

سرزمین خراسان تسلیم روزهای بی‌آبی شد

اسلامی تصریح کرد: در شرایط خشکسالی سدها خالی است و در این راستا باید از حداقل بارندگی که در این استان صورت می گیرد استفاده و مانع تبخیر و از دسترس خارج شدن آن شد.

این کارشناس حوزه آب عنوان کرد: خراسان رضوی ۱۴ سال با خشکسالي روبرو بوده و همواره با نوسانات بارش باران دست و پنجه نرم کرده بنابراین تمام موارد ذکر شده نشان می دهد که سدهای این استان از شرایط خوبی برخوردار نیست و نباید دیگر  برای تامین آب از این شیوه استفاده کرد.

سرزمین خراسان تسلیم روزهای بی آبی شده و به نظر می رسد با وضعیت سدهای نیمه خالی دیگر نمی توان اهالی این سرزمین و زائران را از این طریق سیراب کرد و باید برای رفع تشنگی ها و تامین منابع آب دست به راهکارهای بهتری زد.