به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، هر سال همزمان با ماه مبارک رمضان از جمله بحث‌هایی که در بین ورزشی‌ها دیدگاه‌های متفاوتی پیرامون آن وجود دارد روزه‌داری ورزشکاران و این پرسش است که آیا اساسا ورزشکار می‌تواند روزه بگیرد؟ بهترین کسانی که می‌توانند به این پرسش پاسخ بدهند کسانی هستند که در هر دو بخش تئوری و عملی ورزش دستی بر آتش داشته و سال‌ها در کنار ورزش و ورزشکاران حضور داشته‌اند، به همین منظور در این گزارش سراغ دکتر رشید حیدری مقدم، دکترای فیزیولوژی ورزش و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان و دکتر رضا سعیدی، پزشک ورزشی و ازجمله کسانی که سال‌ها در این عرصه در کنار تیم‌های مختلف ورزشی حضور داشته است، رفتیم.

نبود منافات بین ورزش و روزه

دکترحیدری‌مقدم با بیان این‌که در صورت توجه به توصیه‌های علمی، روزه‌داری هیچ منافاتی با ورزش کردن نداشته و گاه به انجام هر چه بهتر فعالیت‌های ورزشکاران نیز کمک می‌کند، به جام‌جم می‌گوید: به جوانان و نوجوانان پرتحرک توصیه می‌شود که برای پیشگیری از ضعف قوای جسمانی در ماه مبارک رمضان، از انجام حرکات سنگین ورزشی اجتناب کنند. ورزشکاران باید توجه داشته باشند در این ایام از ورزش‌های سنگین اجتناب کرده و صرفا در حد حفظ آمادگی خود به ورزش بپردازند. همزمان باید از مصرف مکمل‌های ورزشی بدون توصیه پزشک خودداری کنند، چرا که عوارض جانبی مصرف مکمل‌ها می‌تواند کلیه‌ها و دستگاه گوارش را با آسیب جدی مواجه کند.

در این باره دکتر رضا سعیدی، پزشک ورزشی نیز به جام‌جم می‌گوید: روزه نیز مانند ورزش یک فریضه و بر مسلمانان واجب است و همان طور که ما زندگی روزمره خود را با فریضه نماز تطبیق داده و هنگام فرارسیدن نماز دست از کار می‌کشیم، باید خود را با فریضه روزه نیز تطبیق بدهیم؛ امری که به لحاظ علمی نیز شدنی است و این تصور که ورزش و روزه در تضاد با هم است، دور از ذهن می‌نماید.

نخوابید تا ترش نکنید

بسیاری از جمله ورزشکاران پس از خوردن سحری می‌خوابند، این نکته از نظر علمی مشکلی برای ورزشکار ایجاد نمی‌کند؟ دکتر حیدری‌مقدم در این باره این گونه توضیح می‌دهد: ورزشکاران سعی کنند بعد از خوردن سحری تا حد امکان نخوابند، چون درازکشیدن سبب برگشت مواد به مری و ترش کردن می‌شود و گذشته از آن پس از بیداری احساس خوبی نخواهند داشت. این کار در درازمدت باعث سوزش سر دل و بیماری رفلکس معده و مری می‌شود. در این بیماری غذا از معده و مری برمی‌گردد و به اصطلاح به آن احساس ترش کردن می‌گویند.

مشخصا فعالیت زیاد یا همان ورزش کردن موجب هدر رفتن بیشتر آب بدن و در نتیجه تشنگی می‌شود، چه راهی را توصیه می‌کنید که از این تشنگی کاسته شود؟ عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان در پاسخ به این پرسش می‌گوید: کم‌آبی بدن می‌تواند در برخی از موارد بخصوص هنگام ورزش کردن مشکل‌ساز شود، اما با تغییر زمان در برنامه‌های ورزشی می‌توان با این مشکل مقابله کرد. ورزشکاران می‌توانند برنامه ورزشی صبح خود را به بعد از افطار منتقل کنند و به این ترتیب، احتمال وقوع مشکلات را به حداقل برسانند. به افرادی که امکان تغییر برنامه ورزشی خود را ندارند نیز توصیه می‌شود که در هنگام سحر و افطار آب مورد نیاز بدن را تامین کرده و احتمال وقوع خطرات ناشی از کم‌آبی را به حداقل برسانند.

مدیریت انرژی و آب، راهکار اساسی

درباره مساله احساس تشنگی و گرسنگی دکتر رضا سعیدی در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به همزمانی روزهای گرم و طولانی تابستان تصریح می‌کند: با توجه به این موضوع و این‌که فعالیت بدنی سوخت و ساز بدن را تا حد زیادی افزایش می‌دهد، ضروری است که در این باره ورزشکاران انرژی و آب مورد نیاز بدن خود را مدیریت کنند. معتقدم نگرانی برخی در بحث تامین انرژی مورد نیاز بدن در صورت روزه گرفتن، بی‌مورد است و می‌توان با مدیریت این بحث هم روزه گرفت و هم ورزش کرد. اولین نکته‌ای که در این باره توصیه می‌شود این است که ورزشکاران حتما سحری بخورند و یک تا یک ساعت و نیم پیش از اذان صبح خوردن سحری را با خوردن مایعات به صورت آرام آغاز کنند، البته ما به هیچ عنوان ورزشکاران را به پرخوری توصیه نمی‌کنیم، چرا که خود پرخوری باعث ایجاد مشکلاتی چون سوءهاضمه می‌شود. آنچه اهمیت دارد این‌که در وعده سحری ورزشکاران پروتئین و فرآورده‌های لبنی مورد نیاز بدن و کربوهیدرات‌های لازم را تامین و از خوردن چربی‌ها نیز خودداری کنند.

وی تاکید می‌کند: غذاهایی مثل شله‌زرد به دلیل برنج و شکری که در پخت آنها به کار رفته است کربوهیدارت و شکر بالایی دارند و مصرف آنها به ورزشکاران در افطار توصیه می‌شود. ضمن این‌که آب مورد نیاز بدن را یا از طریق مصرف آب آشامیدنی یا آبمیوه تامین کنند. علاوه بر این هنگام افطار، تغذیه را با نوشیدن آب ولرم یا شیر ولرم و عسل آغاز کنند، خرما مصرف کرده و با خوردن غذاهایی مثل شله‌زرد نسبت به تامین کربوهیدرات‌ها و قند بدن اقدام کنند. این پزشک ورزشی در ادامه توصیه‌های تغذیه‌ای خود به ورزشکاران روزه‌دار، اضافه می‌کند: علاوه بر این‌که ورزشکاران باید خوردن مایعات را شب‌ها ادامه دهند، می‌توانند با خوردن میوه و سبزیجات ذخایر مورد نیاز آب و الکترولیت‌های (مایعات) بدن را تامین کنند.

ورزش زیر تابش نور خورشید ممنوع

دکتر سعیدی با تاکید بر این‌که ورزشکاران باید از ورزش کردن در مکان‌های گرم و زیر تابش نور خورشید خودداری کنند، اضافه می‌کند: در صورت عدم رعایت این توصیه ورزشکار با مشکل کمبود آب بدن مواجه می‌شود و ممکن است آسیب‌هایی به او وارد شود. رعایت نکردن این مهم و ورزش نکردن در هوای گرم باعث گرفتگی عضلانی شدید می‌شود، از طرفی از انجام تمرینات سنگین نیز باید خودداری شود و ورزش را حتی‌الامکان باید به سه چهار ساعت پس از افطار موکول کرد. باشگاه‌ها نیز باید حتی‌الامکان ساعت تمرینات خود را به ساعات منتهی به افطار تنظیم کنند تا خیلی برای ورزشکاران ایجاد مشکل نشود.

برای ورزشکاران حوزه همگانی چه توصیه‌ای دارید؟ وی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: ورزشکاران همگانی با توجه به این‌که اجباری به ورزش کردن ندارند در طول روز ورزش نکنند خیلی بهتر است و باید فعالیت ورزشی خود را به سه چهار ساعت پس از افطار موکول کنند. گرچه در این مقطع از سال این فاصله عملا نیمه‌شب می‌شود، اما می‌توانند به ورزش‌های مفرحی چون شنا، دویدن یا والیبال بپردازند. به هر حال آنها موکدا باید توجه داشته باشند که از ورزش‌هایی چون کوهنوردی و زیر تابش نور خورشیدن دویدن خودداری کنند.

بهترین ورزش در طول ماه مبارک رمضان چه ورزش‌هایی است؟ دکتر حیدری‌مقدم، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان در پاسخ به این پرسش می‌گوید: بهترین ورزش‌ها در طول ماه مبارک رمضان، شنا و پیاده‌روی پس از صرف افطار است، چرا که از گرفتگی عضلات و بروز یبوست نیز پیشگیری می‌کند. ورزش در ماه رمضان از تجمع چربی در بدن جلوگیری و عمل سوخت و ساز را تسهیل می‌کند، به طوری که ورزشکارانی که روزه می‌گیرند کمتر دچار مشکلات گوارشی و قند خون می‌شوند، لذا ورزشکاران می‌توانند با یک برنامه غذایی غنی، انرژی مورد نیاز خود را تامین کنند.