به گزارش
مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، ایرانیان
این تشکیلات اداری را از روزگاران بسیار دور بنیانگذاری و سازماندهی کردند
تا تمامی امور ارتباطی ایران زمین از آن طریق انجام شود. در ایران باستان،
چاپارخانه‌ها مشهورترین و حساس‌ترین تشکیلات اداری هخامنشیان بود که گروه
چابک‌سواران آن با اسب‌های تندرو و طی مسافت‌های طولانی، ارتباط دائم بین
مرکز و ایالات را برقرار می‌کردند و در کوتاه‌ترین زمان اخبار و گزارش‌های
واصله از گوشه و کنار ممالک را به مرکز و از مرکز به دور‌ترین نقاط کشور
می‌برد ند. داریوش هخامنشی برای اداره بهتر کشور و سهولت در زمینه نظارت بر
قلمرو وسیع و پهناور ایران نظام ارتباطی را سامان بخشید.
به دستور وی برای
آگاهی و اطلاع از جدیدترین رخدادها در سراسر قلمرو خود، جاده‌هایی ساخته
شد که مهم‌ترین آنها به راه شاهی معروف بود که 2400 کیلومتر مسافت داشت. به
فاصله هر 24 کیلومتر چاپارخانه‌ای ساختند که در این چاپارخانه‌ها همیشه
اسب‌های تازه نفس آماده بودند. پیک‌های دولتی با رسیدن به این چاپارخانه‌ها
اسب‌های خود را عوض می‌کردند و با اسبی تازه نفس با سرعت به راه خود ادامه
می‌دادند.
انتقال پیام از یک ایستگاه به ایستگاه دیگر به همین صورت ادامه
می‌یافت تا به مقصد می‌رسید. داریوش در‌باره چابک‌سواران دولتی خود
می‌گوید: نه برف، نه باران، نه گرما و نه تاریکی شب نمی‌تواند پیک‌های
تندرو را از حرکت بازدارد. امروزه این جمله در بالای سر در ساختمان اداره
پست نیویورک به چشم می‌خورد. چاپارخانه‌های ایران تا مدت‌ها یکی از
وسیع‌ترین شبکه‌های ارتباطی دنیای کهن محسوب می‌شد.
پست در دوره ناصری
در دوره ناصرالدین شاه قاجار پست دستخوش
تحولات بسیاری شد. پست در ایران تا پیش از سال 1258 به صورت «اداره» بود و
تمامی امور پستی در آن زمان توسط همین اداره صورت می‌گرفت. در پی
موفقیت‌های پست در انجام امور کشور، ناصرالدین شاه قاجار دستور تاسیس وزارت
پست را صادر کرد. کشور ایران سال 1264 دارای هفت خط اصلی و پنج خط فرعی
پستی بود. با تاسیس اتحادیه پستی جهانی، ایران به‌عنوان یکی از نخستین
کشورهای دنیا به عضویت این اتحادیه درآمد. همزمان با صدارت میرزا تقی خان
امیرکبیر تحولات تازه‌ای در پست کشور رخ داد و پست نوین بنیان شد. در این
دوره سرویس‌های پستی منظم بین شهرها ایجاد، تعرفه‌های پستی تعیین و
آیین‌نامه پستی به تصویب رسید. در سال 1288 وزارت پست تشکیلاتی نو یافت.
اداره تلگراف در این زمان به پست اضافه شد و وزارت پست و تلگراف تشکیل شد.
در اواخر سال 1308 با خرید سهام شرکت تلفن، وزارت پست و تلگراف و تلفن شکل
گرفت. با تاسیس وزارتخانه جدید، نظام پستی کشور توسعه چشمگیری یافت.
پست و انقلاب اسلامی
پس از انقلاب را می‌توان دوره سرنوشت‌ساز
همراه با تحولی عظیم در صنعت پست ایران شمرد. با پیروزی انقلاب اسلامی،
شیوه‌های نوین پستی روز به روز گسترش و کمیت و کیفیت خدمات ارتقا یافت. در
دوران انقلاب و سازندگی فعالیت‌های بی‌شماری در شبکه پستی کشور صورت گرفت.
تغییر ساختار پست و فعالیت آن به‌عنوان یک شرکت مستقل دولتی در سال 1367 را
می‌توان به‌عنوان مهم‌ترین رویداد این دوره برشمرد.
حذف ساختار سنتی پست و اجرای مکانیزاسیون و
اتوماسیون شبکه پستی، ایجاد سرویس‌های نوین و متنوع نظیر پست پیشتاز، پست
مستقیم، سلف سرویس پستی، تحویل هوشمند مرسولات به گیرندگان، پست تصویری،
پست جواب قبول، پست یافته، صندوق شخصی، پست تلفنی 193، پست اکسپرس، پست
خرید، پست رستانت، خرید اینترنتی، پست ویژه، پیک ویژه و ده‌ها خدمت دیگر را
موجب گردید.
رفته‌رفته پست با یافتن جایگاه واقعی خود
به‌عنوان مهم‌ترین ابزار ارتباطی توانست همکاری دیگر نهادهای دولتی را جلب
نموده و ارائه خدمات دولتی را از طریق پیشخوان خود سامان بخشد. در همین
زمینه شرکت پست جمهوری اسلامی ایران در اجرای طرح‌های کلان ملی ازجمله
توزیع کارت سوخت، توزیع کالابرگ‌های شهری، روستایی و عشایری، ثبت‌نام و
توزیع کارت ملی، تعویض پلاک‌های خودرویی، توزیع فرم‌های اطلاعات اقتصادی،
سرشماری عمومی نفوس و مسکن، ثبت‌نام تلفن همراه و... مشارکتی گسترده
داشت.
در این دوره با توسعه روزافزون فناوری‌های نوین ارتباطی، دفاتر خدمات
ارتباطی(ICT) در روستاها و دور‌افتاده‌ترین نقاط کشور ایجاد شد و ارائه
خدمات پستی و نیابتی دیگر سازمان‌ها به روستاییان روز به روز گسترش یافت.
شرکت پست جمهوری اسلامی ایران به منظور توسعه هرچه بیشتر رقابت‌پذیری،
پویایی در عرضه خدمات پستی و پاسخگویی مناسب به نیازهای متنوع و جدید
مشتریان، بستر مناسب جهت حضور و مشارکت فعال بخش غیردولتی را به موازات
اپراتور دولتی ایجاد کرده و خصوصی‌سازی آن در دست انجام است.
