روایت امام رضا(ع) از ولادت و خلقت امام حسن مجتبی (ع)
امام حسن مجتبی(ع) نخستین نوه ی پیامبر اسلام (ص) است که در مقدس ترین ماه های سال قمری یعنی پانزدهم رمضان سال سوم هجرت چشم به جهان گشود و حدود هفت سال و شش ماه از عمر شریفش را در کنار جد بزرگوارش سپری نمود و از محبت های بی دریغ و بسیار ایشان بهره برد.
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، ماجرای ولادت امام حسن مجتبی (ع) و نامگذاری ایشان در روایات شیخ صدوق(ره) در عیون اخبار الرضا(ع) چنین آمده است که امام رضا (ع) به روایت از پدران بزرگوار خویش به نقل از امام سجاد(ع) فرمود:
حدّثَتْنی أسماءُ بنتُ عُمَیسٍ قالتْ: حدّثَتْنی فاطمةُ علیها السلام : لمّا حَمَلت بالحَسَن علیه السلام و ولَدته جاءَ النّبیُّ صلى الله علیه و آله ... و أذّنَ فی اُذنِه الیُمنى و أقامَ فی اُذنهِ الیُسرى .... فلمّا کان بعدَ حَوْلٍ وُلِد الحُسینُ علیه السلام ، و جاء النّبیُّ صلى الله علیه و آله فقالَ : یا أسماءُ هَلُمِّی ابنِی ، فَدَفعتهُ إلیه فی خِرْقةٍ بیضاءَ ، فأذّنَ فی اُذنهِ الیُمنى و أقامَ فی الیُسرى و وَضَعه فی حِجْرهِ، فبکى ؛
چون فاطمه(س)فرزندش حسن را به دنیا آورد، به پدرش على(ع) عرض کرد: نامى براى او بگذار، على(ع)فرمود: من چنان نیستم که در مورد نامگذارى او به رسول خدا پیشى گرفته و سبقت جویم.
در این وقت رسول خدا(ص) بیامد، و آن کودک را در پارچه زردى پیچیده، به نزد آن حضرت بردند.حضرت فرمود: مگر من به شما نگفته بودم که او را در پارچه زرد نپیچید؟ سپس آن پارچه را به کنارى افکند و پارچه سفیدى گرفته و کودک را در آن پیچید، آنگاه رو به على(ع)کرده فرمود: آیا او را نامگذارى کرده اى؟
عرض کرد: من در نامگذارى وى به شما پیشى نمىگیرم! رسول خدا(ص)فرمود: من هم در نامگذارى وى بر خدا سبقت نمىجویم!
در این وقتخداى تبارک و تعالى به جبرئیل وحى فرمود که براى محمد پسرى متولد شده، به نزد وى برو و سلامش برسان و تبریک و تهنیت گوى و به وى بگو: براستى که على نزد تو به منزله هارون است از موسى، پس او را به نام پسر هارون نام بنه!
جبرئیل از آسمان فرود آمد و از سوى خداى تعالى به وى تهنیت گفت و سپس اظهار داشت: خداى تبارک و تعالى تو را مامور کرده که او را به نام پسر هارون نام بگذارى. رسول خدا(ص)پرسید: نام پسر هارون چیست؟عرض کرد: «شبر».فرمود: زبان من عربى است؟ عرض کرد: نامش را«حسن»بگذار، و رسول خدا(ص)او را حسن نامید و.. (1)
خلقتی از جنس نور
در حدیث دیگری در عیون اخبار الرضا(ع) سخن از خلقت امام حسن مجتبی و اتصال آنها به منبع نور الهی سخن رفته است. مطابق این روایت به نقل مفضل از امام صادق (ع) از پدرانش(ع) از امیرالمومنین (ع) به نقل از پیامبر اسلام (ص)آمده است که: لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَى السَّمَاءِ أَوْحَى إِلَیَّ رَبِّی جَلَّ جَلَالُهُ فَقَالَ: یَا مُحَمَّدُ إِنِّی اطَّلَعْتُ عَلَى الْأَرْضِ اطِّلَاعَةً فَاخْتَرْتُکَ مِنْهَا فَجَعَلْتُکَ نَبِیّاً وَشَقَقْتُ لَکَ مِنِ اسْمِی اسْماً فَأَنَا الْمَحْمُودُ وَأَنْتَ مُحَمَّدٌ ثُمَّ اطَّلَعْتُ الثَّانِیَةَ فَاخْتَرْتُ مِنْهَا عَلِیّاً وَجَعَلْتُهُ وَصِیَّکَ وَخَلِیفَتَکَ وَزَوْجَ ابْنَتِکَ وَأَبَا ذُرِّیَّتِکَ وَشَقَقْتُ لَهُ اسْماً مِنْ أَسْمَائِی فَأَنَا الْعَلِیُّ الْأَعْلَى وَهُوَ عَلِیٌّ وَخَلَقْتُ فَاطِمَةَ وَالْحَسَنَ وَالْحُسَیْنَ مِنْ نُورِکُمَا ...
هنگامى‌که مرا به آسمان سیر دادند، پروردگارم جل جلاله به من وحى کرد و فرمود: اى محمد! به راستى من یک نظرى به زمین کردم و تو را از آن برگزیدم و پیامبر قرار دادم و از نام خودم براى تو نامى باز گرفتم من محمودم و تو محمدى. سپس دوباره نظرى افکندم و على را در آن انتخاب کردم و او را وصى و خلیفه تو و شوهر دخترت و پدر نژاد تو نمودم و براى او نیز نامى از نامهاى خود برگرفتم، من على اعلایم و او على است و فاطمه و حسن و حسین را از نور شما آفریدم. سپس ولایت آنها را به فرشتگان عرضه داشتم، هر کس پذیرفت نزد من از مقربین شد. اى محمد اگر بنده‌اى مرا عبادت کند تا بریده شود و مانند مشک پوسیده گردد اما منکر ولایت آنان نزد من آید، من او را در بهشتم جا ندهم و زیر عرشم سایه نبخشم.
اى محمد دوست دارى آنها را ببینى؟ عرض‌کردم آرى پروردگارا خداى عز و جل فرمود: سر بلند کن، سر بلند کردم و ناگاه انوار على و فاطمه و حسن و حسین و على بن الحسین و محمد بن على و جعفر بن محمد و موسى بن جعفر و على بن موسى و محمد بن على و على بن محمد و الحسن بن على و محمد بن الحسن قائم را دیدم و قائم در وسط آنها مانند ستاره درخشان بود، عرض‌کردم پروردگار اینها کیانند؟ فرمود امامان و این قائم است، آن‌که حلال مرا حلال کند و حرام مرا حرام کند و به وسیله او از دشمنانم انتقام گیرم و او مایه راحتى دوستان من است و او است که دل شیعیانت را از ظالمان و منکران و کافران شفا مى‌دهد...(2)
پانوشتها:
1. عیون اخبار الرضا(ع)، ج2، ص 5، ح 5
2. کمال الدین و تمام النعمة، ج1، ص252، و عیون اخبار الرضا(ع) ج 1، ص108، ح 27
حدّثَتْنی أسماءُ بنتُ عُمَیسٍ قالتْ: حدّثَتْنی فاطمةُ علیها السلام : لمّا حَمَلت بالحَسَن علیه السلام و ولَدته جاءَ النّبیُّ صلى الله علیه و آله ... و أذّنَ فی اُذنِه الیُمنى و أقامَ فی اُذنهِ الیُسرى .... فلمّا کان بعدَ حَوْلٍ وُلِد الحُسینُ علیه السلام ، و جاء النّبیُّ صلى الله علیه و آله فقالَ : یا أسماءُ هَلُمِّی ابنِی ، فَدَفعتهُ إلیه فی خِرْقةٍ بیضاءَ ، فأذّنَ فی اُذنهِ الیُمنى و أقامَ فی الیُسرى و وَضَعه فی حِجْرهِ، فبکى ؛
چون فاطمه(س)فرزندش حسن را به دنیا آورد، به پدرش على(ع) عرض کرد: نامى براى او بگذار، على(ع)فرمود: من چنان نیستم که در مورد نامگذارى او به رسول خدا پیشى گرفته و سبقت جویم.
در این وقت رسول خدا(ص) بیامد، و آن کودک را در پارچه زردى پیچیده، به نزد آن حضرت بردند.حضرت فرمود: مگر من به شما نگفته بودم که او را در پارچه زرد نپیچید؟ سپس آن پارچه را به کنارى افکند و پارچه سفیدى گرفته و کودک را در آن پیچید، آنگاه رو به على(ع)کرده فرمود: آیا او را نامگذارى کرده اى؟
عرض کرد: من در نامگذارى وى به شما پیشى نمىگیرم! رسول خدا(ص)فرمود: من هم در نامگذارى وى بر خدا سبقت نمىجویم!
در این وقتخداى تبارک و تعالى به جبرئیل وحى فرمود که براى محمد پسرى متولد شده، به نزد وى برو و سلامش برسان و تبریک و تهنیت گوى و به وى بگو: براستى که على نزد تو به منزله هارون است از موسى، پس او را به نام پسر هارون نام بنه!
جبرئیل از آسمان فرود آمد و از سوى خداى تعالى به وى تهنیت گفت و سپس اظهار داشت: خداى تبارک و تعالى تو را مامور کرده که او را به نام پسر هارون نام بگذارى. رسول خدا(ص)پرسید: نام پسر هارون چیست؟عرض کرد: «شبر».فرمود: زبان من عربى است؟ عرض کرد: نامش را«حسن»بگذار، و رسول خدا(ص)او را حسن نامید و.. (1)
خلقتی از جنس نور
در حدیث دیگری در عیون اخبار الرضا(ع) سخن از خلقت امام حسن مجتبی و اتصال آنها به منبع نور الهی سخن رفته است. مطابق این روایت به نقل مفضل از امام صادق (ع) از پدرانش(ع) از امیرالمومنین (ع) به نقل از پیامبر اسلام (ص)آمده است که: لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَى السَّمَاءِ أَوْحَى إِلَیَّ رَبِّی جَلَّ جَلَالُهُ فَقَالَ: یَا مُحَمَّدُ إِنِّی اطَّلَعْتُ عَلَى الْأَرْضِ اطِّلَاعَةً فَاخْتَرْتُکَ مِنْهَا فَجَعَلْتُکَ نَبِیّاً وَشَقَقْتُ لَکَ مِنِ اسْمِی اسْماً فَأَنَا الْمَحْمُودُ وَأَنْتَ مُحَمَّدٌ ثُمَّ اطَّلَعْتُ الثَّانِیَةَ فَاخْتَرْتُ مِنْهَا عَلِیّاً وَجَعَلْتُهُ وَصِیَّکَ وَخَلِیفَتَکَ وَزَوْجَ ابْنَتِکَ وَأَبَا ذُرِّیَّتِکَ وَشَقَقْتُ لَهُ اسْماً مِنْ أَسْمَائِی فَأَنَا الْعَلِیُّ الْأَعْلَى وَهُوَ عَلِیٌّ وَخَلَقْتُ فَاطِمَةَ وَالْحَسَنَ وَالْحُسَیْنَ مِنْ نُورِکُمَا ...
هنگامى‌که مرا به آسمان سیر دادند، پروردگارم جل جلاله به من وحى کرد و فرمود: اى محمد! به راستى من یک نظرى به زمین کردم و تو را از آن برگزیدم و پیامبر قرار دادم و از نام خودم براى تو نامى باز گرفتم من محمودم و تو محمدى. سپس دوباره نظرى افکندم و على را در آن انتخاب کردم و او را وصى و خلیفه تو و شوهر دخترت و پدر نژاد تو نمودم و براى او نیز نامى از نامهاى خود برگرفتم، من على اعلایم و او على است و فاطمه و حسن و حسین را از نور شما آفریدم. سپس ولایت آنها را به فرشتگان عرضه داشتم، هر کس پذیرفت نزد من از مقربین شد. اى محمد اگر بنده‌اى مرا عبادت کند تا بریده شود و مانند مشک پوسیده گردد اما منکر ولایت آنان نزد من آید، من او را در بهشتم جا ندهم و زیر عرشم سایه نبخشم.
اى محمد دوست دارى آنها را ببینى؟ عرض‌کردم آرى پروردگارا خداى عز و جل فرمود: سر بلند کن، سر بلند کردم و ناگاه انوار على و فاطمه و حسن و حسین و على بن الحسین و محمد بن على و جعفر بن محمد و موسى بن جعفر و على بن موسى و محمد بن على و على بن محمد و الحسن بن على و محمد بن الحسن قائم را دیدم و قائم در وسط آنها مانند ستاره درخشان بود، عرض‌کردم پروردگار اینها کیانند؟ فرمود امامان و این قائم است، آن‌که حلال مرا حلال کند و حرام مرا حرام کند و به وسیله او از دشمنانم انتقام گیرم و او مایه راحتى دوستان من است و او است که دل شیعیانت را از ظالمان و منکران و کافران شفا مى‌دهد...(2)
پانوشتها:
1. عیون اخبار الرضا(ع)، ج2، ص 5، ح 5
2. کمال الدین و تمام النعمة، ج1، ص252، و عیون اخبار الرضا(ع) ج 1، ص108، ح 27
