به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران،جنگنده تهاجمی مشترک F-35 JSF ساخت شرکت لاکهید مارتین آمریکا که قرار است در آینده تبدیل به ستون فقرات یگان جنگنده ارتش آمریکا و متحدانش بدل شود هر روز با دردسری جدید رو به رو می شود.

مشکلات نرم افزاری، نشت روغن از درون جنگنده و آخرین مورد، بروز انفجار در موتور از جمله دلایلی است که بارها به خاطر آن ناوگان این جنگنده زمین گیر شده است. آخرین اتفاق فاجعه بار برای برنامه اف 35 زمین گیر شدن کل ناوگان این جنگنده و عدم شرکت آن در نمایشگاه هوایی فارنبرو در انگلستان (که در حال برگزاری است) به دلیل حادثه انفجار در موتور آن بود.

این پروژه که تا کنون چیزی در حدود 1 تریلیون دلار هزینه در بر داشته و به عنوان گران ترین پروژه تسلیحاتی تاریخ شناخته شده است شاید چیزی بیشتر از یک فاجعه تمام عیار برای آمریکا و متحدانش نباشد. در این مطلب نگاهی دقیق تر به این جنگنده آمریکایی و مشکلات آن خواهیم داشت.



می توان این گونه گفت که آمریکایی ها به نوعی قصد دارند تا با برنامه اف 35 تجربه موفق جنگنده افسانه ای اف 4 فانتوم ساخت شرکت مکدانلد داگلاس را زنده کنند. این جنگنده به طور همزمان در نیروی هوایی، دریایی و سپاه تفنگداران دریایی آمریکا خدمت کرده و بازار صادراتی بسیار خوبی را نیز برای آمریکا به وجود آورد.

نیروی هوایی ایران قبل از پیروزی انقلاب اسلامی نزدیک به 190 فروند فانتوم را خریداری کرد. اما برای جانشینی فانتوم هر کدام از بخش های نیروی های مسلح آمریکا به دنبال نیاز های جدید خود رفتند و جنگنده های جدیدی مثل F-14 ، F-15 ، F-16 ، F-18 ، AV-8B و A-10 از جمله پرنده های رزمی بودند که هر کدام بخشی از وظایف فانتوم را در نیروهای مسلح آمریکا بر عهده گرفته و در ضمن به متحدین این کشور نیز در بسیاری از نقاط جهان صادر شدند.


F-35 در سه مدل A ، B و C طراحی و ساخته شده است که مدل A متعلق به نیروی هوایی ، مدل B متعلق به سپاه تفنگداران دریایی و مدل C متعلق به نیروی درایی آمریکا است. دیگر کشورهای حاضر در این طرح عبارت اند از : انگلستان، نروژ، هلند، ترکیه، دانمارک، رژیم صهیونیستی، استرالیا، کانادا، ایتالیا و سنگاپور.

با ورود به فضای قرن بیست و یکم و پایان جنگ سرد و تغییر کلی فضای نبردها آمریکایی ها به دنبال این قضیه رفتند که شاید بتوانند تجربه موفق فانتوم را یک بار دیگر تکرار کنند. ولی باید گفت که مشکلات از همین نقطه آغاز می شود.

جنگنده جدید می بایست پنهان کار بوده و در همچنین در مدل مورد استفاده برای سپاه تفنگداران دریایی قابلیت نشست و برخواست عمودی مثل جنگنده هریر را نیز داشته باشد. علاقمندان به هوانوردی حتما مطلع هستند که فانتوم با وجودی که در ابتدا یک جنگنده ناونشین بود اما با کمترین تغییر ممکن، خصوصا در بخش طراحی کلی بدنه و سامانه پیشران به خدمت سایر نیروهای آمریکایی و مشتریان جهانی در آمد و در آن زمان خبری از طراحی پنهانکار، قابلیت حمل تسلیحات در داخل بدنه و یا قابلیت عمود پروازی نبود.

برای فهم بهتر این مسئله خوب است به سراغ یک مقایسه بین جنگنده اف 35 به عنوان یک پرنده پنهان کار نسل پنج و جنگنده روسی سوخوی 35 به عنوان یک جنگنده نسل 4++ داشته باشیم. در نگاه اول شاید بسیاری از افراد تصور کنند که اف 35 به راحتی سوخوی روسی را از میان برمی دارد اما مطالعات انجام شده توسط خود غربی ها حقایق بسیار جالبی را در مورد این به اصطلاح ابر جنگنده آمریکایی مشخص می کند.


در ابتدا با یک سری از مولفه های ساده پروازی مثل برد، سرعت و سقف پروازی شروع می کنیم. برد جنگنده اف 35 با سوخت قابل حمل در درون بدنه خود در مدل A در حدود 2200 کیلومتر و برای سوخوی 35 در حدود 1800 کیلومتر است. البته سوخوی 35 می تواند با حمل یک مخزن سوخت 6 هزار لیتری در زیر بدنه خود به راحتی برد را 4500 کیلومتر افزایش دهد.

در زمینه سقف پروازی عدد مورد نظر برای هر دو پرنده در حدود 18 کیلومتر از سطح زمین است. در بخش سرعت اما سوخوی 35 با قابلیت پرواز با سرعت بیش از 2 برابر سرعت صوت دست برتر را نسبت به اف 35 که بیشترین سرعت آن 1.6 ماخ است را دارد.

در بحث ارتفاع عملیاتی خصوصا برای نبردهای هوا به هوا این عدد برای اف 35 در حدود 7 کیلومتر یا به عبارتی 25 هزار پا و برای سوخوی 35 در حدود 40 هزار پا یه به عبارتی 12 کیلومتر است. این اعداد در بحث شلیک های فراتر از میدان دید بسیار موثر هستند. نکته این جاست که بر اساس اصول فیزیک هواپیمایی که از ارتفاع بالاتر و با سرعت بیشتر موشکی را پرتاب کند سلاح پرتاب شده خود را به برد و سرعت بیشینه می رساند.
 
در این جا این سوال پیش میاید که آیا هواپیمای اف 35 نمی تواند سوخوی 35 را زودتر شناسایی کند؟

برای پاسخ به این سوال به رادارها و سامانه های شناسایی در دو هواپیما اشاره می کنیم. هر دو هواپیما از رادار باند ایکس آرایه فازی بهره می برند که برای اف 35 این مدل APG-81 از نوع فعال و برای سوخوی 35 مدل Irbis-E از نوع غیر فعال است. هر دو رادار تقریبا از توانایی های مشابهی در این بخش برخوردار هستند و اف 35 در این بخش خصوصا به خاطر این که در بخش جلویی خود از کمترین سطح مقطع راداری برخوردار است به نظر دست بالا را دارد.

اما سوخوی 35 یک رادار کمکی باند L در اختیار دارد که به طور خاص در فلپ های جلویی بال هواپیما نصب شده و به صورت اختصاصی برای کشف اهداف پنهان کار طراحی شده است و به سوخوی 35 در کشف اهداف پنهان کار کمک می کند. همچنین باید به این مسئله اشاره که مجموعه راداری و سنسورهای اف 35 توان جستجوی محیطی به زاویه 120 درجه در مقابل خود را داشته و این در حالی است که این عدد برای سوخوی 35 240 درجه می باشد.

در ضمن باید به این نکته نیز اشاره کرد که در بحث برد موشک های فراتر از میدان دید برتری متعلق به سوخوی 35 بوده و موشک هایی مثل سری R-77 از برد بیشتری نسب به موشک اصلی میان برد اف 35 یعنی امرام برخودار است.

هواپیمای اف 35 به سامانه AAQ-40 که یک سیستم الکترواپتیک است و در زیر بدنه نصب شده مجهز است. این سامانه توان کشف اهداف هوایی و زمینی را داشتی ولی بیشتر توجه و تمرکز این سامانه بر روی جستجوی اهداف زمینی می باشد.

در مقابل هواپیمای سوخوی 35 به یک سامانه پیشرفته جستجوی فروسرخ پیشرفته مجهز است که عمدتا از آن برای کشف اهداف هوایی بهره می برد. بر اساس اطلاعات مندرج در پایگاه اینترنتی Air Power Australia  این سامانه نصب شده بر روی هواپیمای سوخوی 35 که البته بر روی سایر اعضای خانواده فلانکر مثل سوخوی 30 نیز نصب شده است به راحتی توان کشف اف 35 را پیش از رسیدن به برد لازم برای پرتاب موشک را دارد.

 این مسئله را نیز به یاد داشته باشید که موتور مورد استفاده در اف 35 یعنی F-135 ساخت شرکت پرات اند ویتنی یکی از داغ ترین موتورها در دنیای امروز به حساب می آید که تشعشعات فروسرخ گسترده ای را پخش کرده و کشف آن را به وسیله سامانه های جستجو گر فروسرخ آسان تر می کند.

حال به بحث پرتاب موشک و دفاع در برابر حملات در برابر موشک های هدایت راداری می پردازیم. موشک اصلی اف 35 برای نبردهای فراتر از میدان دید موشک AIM-120 امرام در مدل C است که البته در حال حاضر کار بر روی مدل D نیز به عنوان مدل پیشرفته تر ادامه دارد. در مقابل هواپیمای سوخوی 35 با موشک های سری R-27 و R-77 برای نبرد در فواصل دور مجهز شده است.


ذکر نکاتی در اینجا مهم به نظر می آید ، اول این که موشک روسی R-77 از لحاظ برد دست برتر را نسبت به امرام آمریکایی دارد و این برتری همچنین در زمینه مانور پذیری به لطف طراحی باله های صلیبی شکل در انتهای این موشک نیز تضمین شده است. در عین حال و همان گونه که در ابتدای متن نیز اشاره شد ارتفاع پروازی بالاتر و همچنین سرعت بیشتر سوخوی 35 در بحث بدست آوردن برد و شتاب بیشینه در موشک مذکور بسیار مهم است.


مسئله دیگر بحث سامانه های جنگ الکترونیک و مانور پذیری هر دو پرنده است. با نگاهی به تاریخ نبردهای هوا به هوا خصوصا با استفاده از موشک های هدایت راداری یک نکته مشخص می شود و آن هم این که در بسیاری از موارد قربانیان موشک های هدایت راداری پرنده های ضعیف تر از لحاظ سامانه های الکترونیکی و همچنین مانور پذیری بودند.

اکثر پیروزی های هوایی بدست آمده به وسیله موشک آمریکایی امرام تا کنون بر علیه هواپیماهایی چون میگ 21 و میگ 29 آن هم در مدل A بدست آمده است که تقریبا فاقد هر گونه سامانه جنگ الکترونیک بودند.


اما در بحث نبردهای فاصله نزدیک بحث بسیار جالب تر می شود. بر اساس نوع طراحی اف 35 این جنگنده در زمانی که نیاز به حمل محموله خود در درون بدنه برای رعایت اصول پنهان کاری دارد توان حمل موشک های فروسرخ را نخواهد داشت. موشک های فروسرخ در صورت لزوم در زیر بالها نصب خواهند شد که در آن صورت نکته مثبت اصلی این جنگنده یعنی پنهانکاری آن از بین خواهد رفت.

مسئله بعدی بحث مانور پذیری دو هواپیما است. سوخوی 35 با توجه به دارا بودن قابلیت تغییر بردار رانش در دو موتور خود قابلیت انجام مانورهای فوق العاده سنگین از جمله مانور معروف کبری و چرخ ش های 180 درجه با زاویه بسیار تنگ را دارد که البته هیچ کدام از این مانورها از عهده اف 35 بر نخواهد آمد.

در بحث توپ نیز باید گفت که سوخوی 35 دارای یک توپ 30 میلی متری و اف 35 دارای یک توپ 25 میلی متری است. مشخص است که قدرت تخریب توپ روسی بیشتر بوده و در صورت برخورد یک یا چند گلوله آن به بدنه یا موتور اف 35 نبرد برای جنگنده آمریکایی پایان یافته است. و حال نکته این است که این نتایج در برابر یک جنگنده نسل 4++  بدست آمده است. تصور کنید با ورود جنگنده های نسل 5 روسی و چینی چه بر سر اف 35 خواهد آمد.


پیش از آن که به ادامه مطلب بپردازیم بد نیست تا نگاهی به قیمت ها نیز داشته باشیم . قیمت هر فروند اف 35 برای مدل A : 124 ، مدل B : 158 میلیون و برای مدل C : 142  میلیون دلار و برای سوخوی 35 روسی بین 45 تا 65 میلیون دلار است.

اما نتایج جالب تری نیز در جریان یک شبیه سازی کامپیوتری در سال 2008 بدست آمد. رزمایشی به نام " Pacific Vision " که در آن نبردی شبیه سازی شده بین جنگنده های آمریکایی اف 18 ، اف 22 و اف 35 با جنگنده های سوخوی 30 و سوخوی 35 درگرفت.

در این نبرد شبیه سازی جنگنده های اف 18 و اف 35 تقریبا به طور کامل نابود شدند و تعداد معدودی از اف 22 ها باقی ماندند. این شبیه سازی در اصل مربوط به نبردی با کشور چین بر سر تایوان بوده است. بر اساس اطلاعات درز کرده از این رزمایش که به درخواست اتاق فکر RAND منتشر شده است در سه مرحله نیرویی به قدرت 240 فروند جنگنده از مدل های اف که در بالا نام برده شده به نبرد با سوخوهای چینی رفتند.

در زمان حمله اف 18 ها هیچ کدام از آنها بازنگشتند، از 240 فروند اف 35 تنها 30 فروند بازگشتند و از گروه 240 فروندی اف 22 ها 139 فروند بازگشتند.

این گروه از جنگنده با تانکرهای سوخت رسان و 4 فروند آواکس پشتیبانی می شدند. البته باید این نکته را در این جا ذکر کنیم که در کل 187 فروند اف 22 عملیاتی در جهان وجود دارند و در پایگاه های مختلف این کشور در نقاط مختلف جهان گرد آمده اند و تصور حتی جمع آوری حتی 187 رپتور در یک مکان  آن هم در برابر دشمنی مثل چین که توان موشکی فوق العاده بالایی خصوصا برای نابودی پایگاه های هوایی آمریکا در اطراف خود را دارد بیشتر به یک دیوانگی شبیه است.


اما نکته جالب تر جلسه کمیته دفاعی کشور استرالیا با تعدادی از کارشناسان به تاریخ 7 فوریه 2012 است که در آن به نکات جالبی در مورد این رزمایش و نتایج آن اشاره شده است.

ظاهرا در جریان این برگزاری این رزمایش تعدادی از نظامیان استرالیایی نیز حضور داشته اند. بر اساس صحبت های صورت گرفته در این جلسه ، جنگنده های سوخوی 35 در جریان این رزمایش به سرعت آواکس های طرف مقابل را هدف قرار دادند. البته این امر با استفاده از موشک های سری KS-172 که در روسیه در دست ساخت است کاملا ممکن می باشد.

این موشک های دور برد هوا به هوا به طور اختصاصی برای هدف قرار دادن تانکرهای پرنده سوخت رسان و هواپیماهای آواکس طراحی و ساخته شده اند. البته بعد از درگیر شدن هواپیماها در این رزمایش سوخت رسان ها نیز نابود شدند.


از دیگر مطالبی که در این جلسه به آن اشاره شده است این است که موتور جنگنده اف 35 حرارتی در حدود 871 درجه سانتی گراد را تولید می کند که کشف و شناسایی آن برای سامانه های کشف فروسرخ که امروز بر روی اکثر جنگنده های مدرن روسی نصب شده است بسیار آسان می کند.

این جنگنده در هر ثانیه 3.38 کیلوگرم سوخت مصرف می کند و اگر پشتیبانی سوخت رسان ها نباشد زمان بسیار کمی برای اف 35 به جهت ماندن در آسمان و نبرد وجود خواهد داشت.


مشکل بزرگتر برای متحدان آمریکا وجود دارد که در نقاط مختلف دنیا قرار است این جنگنده را تهیه کرده و از آن برای دفاع از خود بهره ببرند. استرالیا یکی از این کشورهاست که ممکن است به دلیل انتخاب این جنگنده شدیدا ضرر کند. مدل های صادراتی که قطعا ضعیف تر بوده و می تواند مشکلات بیشتری را نیز ایجاد کند.

به نظر بیش از این پرداختن به مشکلات تکنیکی و فنی این جنگنده از حوصله این مکان خارج باشد. اما مطمئنا برای شما هم این سوال پیش آمده است که چگونه این جنگنده تا به امروز به راه خود ادامه داده و همچنان مقامات آمریکایی از آن دفاع می کنند. پاسخ این سوال را باید نه در بحث های نظامی و فنی و بلکه در راهروهای کاخ سفید، پنتاگون و خصوصا کنگره آمریکا پیدا کرد.

بر اساس اطلاعات موجود تنها در سال 2012 میلادی شرکت لاکهید مارتین به 425 عضو کنگره آمریکا از تعداد کل 535 عضو کمک مالی پرداخت کرده است.

یکی از توجیهات بزرگ این نمایندگان برای حفظ برنامه "JSF" بحث اشتغال زایی است. بر اساس اطلاعات منتشره در روزنامه لس آنجلس تایمز نزدیک به 127 هزار شغل مستقیم و غیر مستقیم از طریق این برنامه در نقاط مختلف آمریکا ایجاد شده است.

 و از طرف دیگر این شرکت لاکهید مارتین در سالهای اخیر اخیر میلیارد ها دلار به شکل قراردادهای مختلف از دولت آمریکا دریافت کرده است. این شرکت در حال حاضر بزرگترین پیمان کار دفاعی آمریکا به حساب آمده و در عین حال گران ترین پروژه نظامی تاریخ نیز به این شرکت سپرده شده است. منابع مستقل آمریکایی اعتقاد دارند که نزدیک به هزاران نفر از اعضای دولت، وزارت دفاع و کنگره آمریکا از جمله لابی گرهای فعلی شرکت لاکهید مارتین و برنامه اف 35 هستند و اجازه کنسل شدن آن را نخواهند داد.

با این وجود مقامات آمریکایی همچنان بر موفقیت طرح F-35 تاکید دارند و حتی به دنبال یافتن مشتری های جدیدی نیز برای آن هستند. به نظر به دلایلی غیر فنی که به بخشی از آن در اواخر این نوشته اشاره شد این طرح همچنان ادامه خواهد یافت ، طرحی که می تواند به قیمت از بین رفتن برتری هوایی آمریکا در آینده منجر شود.