قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم و نقش مهم ایران در اتصال آسیا به اروپا باعث شده سفرهای زمینی بین‌المللی از طریق این کشور مورد توجه بسیاری از کشورهای همسایه قرار گیرد.

در کنار مسیرهای ترانزیتی مختلفی که احداث و نهایی کردن آن‌ها در دستور کار راه آهن جمهوری اسلامی ایران قرار دارد و بناست در آینده نزدیک مقدمات اتصال خطوط ریلی ایران به همسایگان شمالی و شرقی فراهم شود؛ خطوطی که از نظر اقتصادی اهمیت بسیار زیادی خواهند داشت.

در کنار این اهداف، خطوط ریلی دیگری نیز در سال‌های گذشته فعال شده‌اند که اهداف توریستی را نیز مدنظر قرار داده و در خطوط خود جایی را برای قطارهای مسافری در نظر گرفته‌اند.

شرکت حمل و نقل ریلی رجاء با همکاری راه آهن سوریه و ترکیه و در پی توافقات صورت گرفته از سوی مقامات عالی کشورهای مزبور، نسبت به راه اندازی دو خط قطار بین المللی تهران – دمشق و تهران – استانبول اقدام کرده است.

این قطارها از اسفند سال 1379 با هدف گسترش روابط فرهنگی، اقتصادی و سیاسی این کشورها و تامین رفاه و راحتی سفر برای ایران‌ گردی و جهانگردی در سیر سفر قرار گرفتند.

ایمنی، آسایش،‌ ارزانی و جاذبه‌های طبیعت بین راه قطار به عنوان مزایای این مسیرها مطرح شده و البته طبق آمارها در سال‌های گذشته مورد استقبال مسافران نیز قرار گرفته است.

در حال حاضر در این دو مسیر اصلی بین المللی راه آهن ایران توان زیر بنایی جابجایی مسافران را دارد، هرچند مشکلات امنیتی اخیر سوریه یکی از این دو خط را به حالت تعطیلی درآورده است اما به محض فراهم شدن شرایط ، این مسیر بار دیگر فعال می‌شود.

قطار مسافری تهران – دمشق از تهران به سمت پایتخت سوریه حرکت می‌کند و پس از طی کردن 2347 کیلومتر مسیر و عبور از خاک‌های ایران، ترکیه و سوریه به مقصد می رسد.

این قطار مسافری که برای رسیدن به مقصد 62 ساعت(بیش از دو روز) در حرکت است، صبح روز پنجشنبه وارد دمشق می‌شود و مسیر برگشت نیز در روز دوشنبه از دمشق آغاز می‌شود و به سمت تهران حرکت می‌کند.

در زمان فعالیت، دو نوع قطار در این مسیر حرکت می کردند که یکی از آن‌ها مربوط به راه آهن ایران و دیگری مربوط به سوریه بود.

قطار ایران اکسپرس خواب چهار تخته به همراه هفت واگن بود که ظرفیت حمل 228 مسافر را داشت و قطار سوریه نیز اتوبوسی درجه یک خواب دو تخته ظرفیت‌ مشابه را داشت.

دیگر مسیر بین المللی مورد اقبال مسافران ایرانی و خارجی مربوط به قطار تهران – استانبول است؛ این قطار که روزهای پنجشنبه از تهران به سوی این شهر تاریخی حرکت می‌کند و پس از 71 ساعت و 40 دقیقه ( سه روز) طی مسیر، عصر روز یکشنبه وارد ایستگاه حیدرپاشا (بخش آسیایی استانبول) می‌شود. برگشت این قطار نیز از استانبول در روزهای چهارشنبه انجام می‌شود و روز شنبه به تهران می‌رسد.

مسیر 2966 کیلومتری تهران – استانبول جاذبه‌های گردشگری فراوانی دارد که یکی از اصلی‌ترین آن ها عبور از دریاچه وان به حساب می‌آید مسافران این قطار پس از رسیدن به این دریاچه در خاک ترکیه با استفاده از کشتی، مسافت دریاچه را طی می‌کنند و سپس مسیر خود را با قطار کشور میزبان ادامه می‌دهد.

مدت زمان سفر به کشتی در این دریاچه حدود پنج ساعت است. قطارهای این مسیر ظرفیت حمل 308 مسافر را دارند و به شکل اکسپرس خواب چهار تخته و اکسپرس خواب شش تخته این مسیر را طی می‌کنند.

در حال حاضر با توجه به عملیات عمرانی کشور ترکیه در مسیر آنکارا - استانبول و طرح سریع السیر شدن این مسیر، تنها امکان سفر زمینی از تهران به آنکارا فراهم است و مسافران می‌توانند با پرداخت 195 هزار تومان این تور زمینی طولانی را تجربه کنند.

به گزارش ایسنا، البته به نظر می‌رسد با توجه به طولانی بودن مسیر و ساعت حرکت قطار، بسیاری از مسافران سفر با هواپیما را در این مسیرها ترجیح دهند.

هر چند سفر طولانی با قطار و طی کردن مسیرهای مختلف در چند کشور از جذابیت بالایی برخوردار است و بسیاری از مسافران را وسوسه می‌کند که برای این سفر از حمل و نقل ریلی استفاده کنند.

هر چند ناامنی‌های چند سال گذشته سوریه باعث بر هم خوردن نظم یا شرایط امنیت این خط شده اما با توجه به مهیا بودن زیرساخت‌ها در طول این مسیر به محض فراهم آمدن شرایط لازم امکان برقراری سفر در راه آهن تهران – دمشق وجود دارد.