به گزارش حوزه پارلمان باشگاه خبرنگاران به نقل از روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات زیربنایی این مرکز اعلام کرد: ایران با واردات بیش از یک میلیون تن برنج در سال‌های اخیر، پس از کشورهای فیلیپین، نیجریه و عربستان سعودی در رده چهارم واردات برنج جهان قرار گرفته است. این در حالی است که عملکرد تولید برنج ایران به تقریب با متوسط عملکرد جهان برابری می‌کند و میزان واردات کشور حدودا ۲ برابر میزان نیاز مصرف کشور است.

 
پیشی گرفتن میزان واردات برنج از میزان تولید این محصول در کشور، مسئله‌ای است که کسب و کار کشاورزانی را که به گونه مستقیم از این راه امرار معاش می‌کنند به خطر انداخته است؛ به ویژه آنکه در برخی از سال‌ها دیده شده واردات برنج در فصل برداشت قوت می‌گیرد و برنج کاران را با مشکلات بیشتری مواجه می‌سازد.
 
بررسی آمار واردات برنج طی سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۱ حاکی از آن است که طی این دوره میزان واردات این محصول از ۶۹۹ هزار تن در سال ۱۳۸۰ با سیر صعودی به ۱۲۸۹ هزار تن در سال ۱۳۹۱ رسیده که نشان دهنده افزایش ۴۵ درصدی در این دوره است.
 
لازم به ذکر است به طور کلی اگر مصرف سرانه برنج برای هر ایرانی ۴۰ کیلوگرم در نظر گرفته شود، سالیانه سه میلیون تن برنج مورد نیاز است که با احتساب تولید ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تن در داخل، نیاز به واردات ۶۰۰ هزار تن برنج است و اگر ۲۰۰ هزار تن هم به منظور ذخیره سازی این محصول در نظر گرفته شود سالیانه نهایتا باید ۸۰۰ هزار تن برنج خارجی وارد شود تا هم تامین کننده بازار مصرف باشد و هم به دسترنج کشاورزان لطمه نزند، ولی هم اکنون با واردات یک میلیون و ۲۸۹ هزار تن برنج ۴۸۹ هزار تن بیش از آنچه مورد نیاز است به کشور وارد می‌شود که این مقدار مازاد، تولیدکنندگان داخلی را با مشکلات بیشتری مواجه می‌سازد.

آمار و ارقام موجود نشانگر آن است که با گذشت زمان، درصد خوداتکایی کاهش پیدا کرده به طوری که از ۶۱ درصد در سال ۱۳۸۰ به ۴۴ درصد در سال ۱۳۹۱ رسیده است. مسئله فوق نشان دهنده این واقعیت است که در مورد خودکفایی برنج، به برنامه تولید برنج توجهی نشده است و دولت باید برای حفظ سرمایه‌های داخلی و جلوگیری از خروج ارز از کشور، حامی برنج کاران باشد.

واردات بی‌رویه، نبود نظارت دقیق و کافی بر واردات و تنظیم بازار برنج، همواره کشاورزان را برای فروش محصولات خود با مشکلات زیادی مواجه ساخته است. همچنین بررسی‌های نشان می‌دهند که واردات برنج متاثر از دو عامل تولید داخل و نرخ تعرفه تعیین شده بر برنج وارداتی است.
 
در بخشی از این گزارش آمده است: در تولید محصول برنج، مشکلات زیادی وجود دارند که بخشی از آن‌ها مربوط به ساختار و مراحل مختلف تولید و بخش دیگر مربوط به مراحل پس از تولید تا تبدیل شدن آن به برنج سفید می‌شود. کوچک بودن قطعات زمین‌های زیرکشت، هزینه بالای تولید، عدم مزیت نسبی درتولید برنج، ضایعات زیاد کارخانه‌های شالی کوبی و عدم استفاده مناسب از محصولات جانبی از این گونه موارد به شمار می‌روند. از سوی دیگر مصرف برنج در کشور نیز دارای مشکلاتی است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به اختصار یارانه به مصرف به جای تولید، الگوی نامناسب مصرف و مجزا بودن بازار برنج داخلی و وارداتی از لحاظ کیفیت و قیمت اشاره کرد.

همچنین تجارب برنج به دلیل شرایط موجود در بخش بازرگانی کشور دارای مشکلاتی است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به انحصاری و دولتی بودن واردات، عدم هماهنگی‌های لازم بین نهاد‌ها و ارگان‌های مربوطه، واردات بیش از اندازه، اخلال در نرخ ارز و نبود سیستم تعرفه‌ای مناسب اشاره داشت.

 سیاست‌های تعرفه‌ای کنونی در مورد برنج در کوتاه مدت باعث ضرر کشاورزان و کاهش درآمد آنان است و در میان مدت با تغییر ذائقه به تغییر الگوی مصرف و در بلندمدت الگوی کشت را متاثر کرده و تولید محصول استراتژیکی مانند برنج را به مخاطره خواهد انداخت و تولیدکنندگان سنتی داخلی را با حاشیه سود پایین در مقابل دنیای مکانیزه کشاورزی در بازار جهانی قرار خواهد داد با مشکلات و اخلال‌های فوق الذکر آثار فراوانی را بر تولید، مصرف و واردات برنج داشته‌اند. به طوری که در حال حاضر یکی از مهم‌ترین نقاط ضعف اساسی بازار، برنج اطلاعات تنظیم بازار آن است.

تا زمانی که شبکه دقیقی از مولفه‌های بازار شکل نگیرد، دولت نمی‌تواند در تنظیم بازار آن با موفقیت عمل کند. عدم برآورد دقیق میزان تولید همواره دولت را در تعیین میزان دقیق واردات با مشکل مواجه ساخته است. متاسفانه دولت تاکنون علی رغم مداخلات فراوان در بازار برای این مهم چاره‌ای نیاندیشیده است و اغلب مبادلات بازار، چه از بعد نرم افزاری و چه از بعد سخت افزاری در فضایی سنتی صورت می‌گیرند. واضح است که با توجه به رشد و توسعه بازار مصرف و تولید این محصول، روش‌های سنتی، دیگر پاسخگوی نیازهای بازارهای جدید و گسترده نیستند.

انتهای پیام/