هیئت وزیران اواخر اردیبهشت سال 79 ماده‌ واحده‌ قانونی را به تصویب رساند که بر اساس آن، ‌ضرورت‌ اخذ مجوز برای‌ ساخت‌، خرید و فروش‌، نگهداری‌، تبلیغ‌ و استفاده‌ از دستگاه‌ فلزیاب‌ تشریح و اعلام شد متخلفان‌ از مفاد این‌ قانون‌، به‌ ضبط‌ و مصادره‌ دستگاه‌ مذکور محکوم‌ می‌شوند. چنانچه‌ دستگاه‌ فوق در حفاری‌ غیر مجاز به‌ قصد کشف‌ اموال‌ فرهنگی‌ ـ تاریخی‌ مورد استفاده‌ قرار گیرد علاوه‌ بر مجازات‌ فوق، مرتکب‌ به‌ یک‌ سال‌ تا سه‌ سال‌ حبس‌ محکوم‌ می‌شود.

همچنین در سال 82 وزارت‌ صنایع‌ و معادن‌ مکلف‌ شد ضوابط‌ اعلام‌ شده‌ از سوی‌ سازمان‌ میراث‌ فرهنگی‌ کشور را‌ هنگام‌ ثبت‌ اعلامیه‌ تأسیس‌، به‌ متقاضیان‌ ساخت‌ دستگاه‌های‌ فلزیاب‌ ابلاغ‌کند. در پایان این بند آمده بود که صدور پروانه‌ بهره‌برداری‌ برای‌ این‌ واحدها منوط‌ به‌ موافقت‌ سازمان‌ میراث‌ فرهنگی‌ کشور خواهد بود.

اما این برخوردها تنها مدتی پس از تصویب این مواد قانونی صورت جدی به خود گرفت چون اکنون پس از 14 سال گویی دیگر چنین قانونی رنگی برای متخلفان ندارد که آشکارا به تبلیغ دستگاههای خود می پردازند و با یک تماس تلفنی این دستگاه را به درب منازل افراد می برند و آموزش و مشاوره می دهند که اگر دنبال طلا در خاک ایران هستید در کدام شهرها می توانید بیشتر موفق باشید و از چه دستگاهی با چه قدرتی استفاده کنید.

فقط مدتها پیش اداره کل حقوقی و معاونت میراث فرهنگی با تبلیغات فلزیابی که در روزنامه ها و مجلات منتشر می شد، برخورد کرد آن هم به واسطه رسانه ای شدن این موضوع.

چندی پیش نیز خبرگزاری مهر از چاپ آگهی مربوط به دستگاههای فلزیاب در یکی از مجلات نشریات کثیرالانتشار خبر داد و مدیریت آن شرکت هم اعلام کرد که از سازمان میراث فرهنگی مجوز دریافت کرده است ولی انتشار این گزارش باعث شد تا از ادامه روند چاپ هر روزه آن آگهی در مجله مورد نظر جلوگیری شود. با این حال تنها برخوردی که با این موضوع شده، ممانعت انتشار آگهی فلزیاب در نشریات بوده است به طوریکه امید غنمی مدیرکل حقوقی سازمان میراث فرهنگی نیز به خبرنگار مهر می گوید: با تعداد زیادی از نشریات برخورد کرده ایم.

با این حال غنمی، آگهی های فلزیاب در سطح شهر را ندیده و می گوید که یگان حفاظت از میراث فرهنگی می بایست طرح موضوع کند تا او علیه این کار شکایتی تنظیم کرده و از نظر حقوقی آن را دنبال کند.

یگان حفاظت میراث فرهنگی نیز که یکی از منفعل ترین حوزه های سازمان میراث فرهنگی به نظر می آید تا کنون آماری درباره این نوع اقدامات به رسانه ها اعلام نکرده و مدیرکل آن پاسخگویی به رسانه ها در این حوزه را منوط به طی کردن بوروکراسی های اداری می داند تا پاسخگویی شفاف به افکار عمومی.

چشمک رنگ زرد تبلیغ فلزیاب ها به طلایابان

در حالی که پیگیری انتشار تبلیغات این دستگاهها به افرادی که خیال خام پیدا کردن طلا در محوطه های تاریخی را دارند، کار سختی نیست. یک نمونه از  این تبلیغات  روی در و دیوارهای ورودی به سمت سازه های آبی شوشتر به صورت واضح قابل مشاهده است این تبلیغات با عنوان فلزیاب دارای کاغذی زرد رنگ است تا تداعی کننده طلا و طلایابی باشد.

آقای "ع" از فروشندگان فلزیاب و گردانندگان سایت های گنج یابی است که در پایگاه اینترنتی خود به کاربران نحوه استفاده از این دستگاهها را در محوطه های تاریخی می دهد، به خبرنگار مهر می گوید: این دستگاهها از دو تا 20 میلیون تومان نرخ دارند و هر چه قدر قیمت بیشتری داشته باشند، قدرت طلایابی آنها بیشتر است.

او می گوید که برچسب های مربوط به تبلیغات فلزیاب ها را به یکی از کارکنانش می دهد تا او در قبال روزی 50 هزار تومان حدود 200 برگه را روی دیوارها بچسباند و توزیع کند.

او ادامه می دهد: در تبلیغات از عنوان فلزیاب استفاده می کنم اما در حقیقت برخی از مردم آن را برای کارهای مربوط به معدن یابی و بسیاری دیگر آن را برای پیدا کردن طلا می خرند ولی هر کسی موفق نمی شود چون پیدا کردن اثر تاریخی تنها به وسیله فلزیاب ممکن نیست.

آقای "ع" که خود را مسئول قاچاق اشیای پیدا شده توسط مشتریانش نمی داند می گوید که استفاده از فلزیاب باعث می شود تا مردم از روی حدسیات خود دست به تخریب یک بنای تاریخی نزنند و این کار را علمی تر انجام دهند!

وی می گوید که تا کنون بابت انتشار تبلیغات خود چه در پایگاه اینترنتی اش و چه در سطح شهر تاکنون از سوی سازمان میراث فرهنگی و یگان حفاظت از آثار تاریخی برخوردی با وی نشده است و ادامه می دهد: اگر قرار بود برخورد کنند در این 5 سالی که فلزیاب می فروشم حتما اقدامی کرده بودند.

سامان یکی دیگر از فروشندگان فلزیاب است که شماره اش را روی برچسب تبلیغ فلزیاب در شهر یزد چاپ کرده او به خبرنگار مهر می گوید که دوستانش از امارات این دستگاهها را وارد ایران می کنند و ممکن است که از میان ده نفر تنها یک نفر گرفتار نیروی انتظامی شود اما این اواخر سخت گیری ها کمتر شده و راحت تر این کار را انجام می دهند. حتی اگر چند دستگاه توقیف شود، سود حاصل از فروش دستگاههای فلزیاب دیگر جبران خسارت می کند.

اکنون خرید و فروش فلزیاب ها آن هم برای استفاده های غیرقانونی بسیار راحت انجام می شود با این حال محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی چند روز پیش در جمع خبرنگاران اعلام کرد که دستگاه‌های مسئول پیش‌نویس قوانین چگونگی برخورد با فلزیاب را تهیه کرده‌اند و قرار است تا چندماه دیگر اعلام شود. در این پیش‌نویس مشخص شده که دستگاه‌های انتظامی و امنیتی چگونه باید با این پدیده برخورد کنند، حتا مطالعاتی نیز برای برخورد کشورهای دیگر با این پدیده انجام شده است. دستگاه‌های مختلف باید در این زمینه خرد جمعی داشته باشند و نقاط قوت و ضعف چنین پدیده‌ای را مشخص و سپس چگونگی برخورد با آن را ابلاغ کنند.

تبلیغ و فروش فلزیاب ها قدم اول از قاچاق اشیای تاریخی ایران است. روندی که از حفاری شروع می شود و به قاچاق آثار تاریخی در خارج از کشور می رسد. شاید بتوان تدبیری بهتر و قاطعانه تری در مقابله با فروشندگان فلزیاب اندیشید چرا که ذهن های هوشیار حتما می دانند فرد دارنده فلزیاب اگر کارمند یک اداره رسمی مربوط به معدن یابی نباشد هیچ وقت با یک دستگاه نمی تواند معدن بیابد!