این در حالی است که فقط یکی از تمام این بافته‌ها قالی یا همان فرش دستباف خودمان است که باید دارای مشخصاتی چون تار‌و‌پود و پرزدار باشد و پرزها دورتادور تارهای فرش گره خورده باشند. اما تعاریف مهم‌ترین بافته‌های کشورمان به صورت زیر است:

جاجیم

جاجیم فرشی است ضخیم شبیه گلیم که راه‌راه و رنگین بافته می‌شود و به‌عنوان زیرانداز مورد استفاده قرار می‌گیرد. آن را از نخ‌های رنگین پنبه‌ای یا پشمی و بعضا از کرک می‌بافند. بهترین جاجیم در بین ایلات و عشایر بویژه ایلات ترکمن و نیز آذربایجان و کردستان بافته می‌شود. انواع این نوع زیرانداز عبارتند از: جاجیم پشمی یا پشم در پشم، جاجیم پشم و پنبه که تار آن از نخ پنبه و پود آن از نخ پشم است، جاجیم ابریشم و پنبه که تار آن از نخ پنبه و پود آن از نخ ابریشم است و جاجیم ابریشمی یا ابریشم در ابریشم که بسیار کمیاب و تزئینی است.

گبه

این بافته نیز نوعی قالی است؛ یعنی به غیر از تاروپود، پرز هم دارد اما فرش ‌فروشان موقع تقسیم‌بندی انواع قالی، گبه را به عنوان قالی حساب نمی‌کنند و آن را یکی از انواع فرش‌ها معرفی می‌کنند؛ شاید چون ضخامت پرز و طول گره آن نسبت به پرز انواع قالی، بسیار کلفت‌تر و بلندتر است.

گبه دست‌بافتی مخصوص عشایر بوده و البته امروز به شکل سفارشی در کارگاه‌های قالی‌بافی شهری هم تولید می‌شود. گبه نقشه ندارد و طرح‌هایش ذهنی است؛ یعنی بافنده، براساس ذهن خود یا منظره‌ای که می‌بیند، نقش حیوان، آدم و درخت یا حتی اشکال هندسی را می‌بافد. اندازه گبه معمولا از یک و نیم تا چهار و نیم متر است و بزرگ‌تر از این متراژ را تقریبا نمی‌توانید در بازار پیدا کنید

پلاس

این نوع فرش که در قدیم بیشتر در زندگی روستاییان کاربرد داشته، امروزه دیگر کمتر کاربرد دارد و کمتر بافته می‌شود. پلاس فرشی است که در آن تار و پود، هر دو پنبه‌ای هستند. پیش از این، نوعی پلاس در بیشتر روستاهای ایران بافته می‌شد که تار آن از نخ پنبه‌ای بود و پود آن از رشته‌های باریک شده‌ لباس‌های کهنه روستاییان.

نمد و حصیر

این دو زیرانداز را هم جزو فرش محسوب می‌کنند. البته امروز به غیر از محل تولید، در مناطق دیگر کمتر کاربرد زیرانداز را دارد. حصیر در مناطقی که در آن درخت نخل یا نی می‌روید، بافته می‌شود و با آن چیزهای مختلفی از فرش و سفره گرفته تا کیف و ظرف می‌بافند و نمد هم نوعی از فرش محسوب می‌شود که از فرورفتن و به هم چسبیدن پشم شتر به وسیله مالش دادن و فشار آنها به هم شکل می‌گیرد، اما در این نوع فرش خبری از گره و تار‌و‌پود نیست بلکه هرچه هست در هم تنیده شدن است.

گلیم

گلیم که شاید برای همه ما نامی آشناست به زیرانداز و بافتنی بدون پرز می‌گویند. در بافت این نوع فرش، پودها از میان تارها رد می‌شود. گلیم انواع مختلفی دارد که هر نوعش زیبایی مخصوص به خود را دارد. بعضی‌ از انواع گلیم پر زحمت بافته می‌شود، در نتیجه گران‌تر است و بعضی‌ ساده‌تر بافته می‌شود و ارزان‌تر هم در بازار عرضه می‌شود./جام جم