به گزارش گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران، فردا بيست و چهارمين روز از شهريورماه است. روزي كه در تاريخ ميراث فرهنگي ما به ثبت اثر ملي(تپه­هاي باستاني و تاريخي سيلك كاشان)، به عنوان يكي از نخستين سكونت­گاههاي بشري اختصاص دارد. موضوعي كه حالا 83 سال از ثبت آن ميگذرد.

سی و هشتمین اثر ثبت شده در فهرست آثار ملی ایران زمین، گنجینه ای ارزشمند از تاریخ هشت هزار سال پیش این سرزمین است، كه این روزها حال و روز خوشی ندارد و با دلی پر از درد و غصه روزگار را میگذراند. تپه هایی كه كم كم گرد و غبار عزلت برتنشان نشسته و رفته رفته به حریم و محوطه شان تجاوز و تصرف شده است.

باغات و زمین های كشاورزی از طرفی و ساختمان های كوتاه و بلند از طرفی دیگر، كم كم خودشان را به تپه­های سیلك رسانده اند و از دور و نزدیك نظاره گر از بین رفتن این اثر مهم تاریخی هستند. اتفاقاتی ناگوار، كه هم صدای مسؤولین را در آورده و هم فعالان و دوستداران میراث و هویت تاریخی این سرزمین را به تكاپو وا داشته است.

رئیس پژوهشکده باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بر آمادگی این سازمان برای ساماندهی و رفع مشکلات تپه های سیلک کاشان خبر مي دهد و ميگويد: این اثر با ارزش تاریخی قدیمی ‏ترین خاستگاه تمدن بشری است. طبق آثار برجا مانده، سیلک اولین جایی است که شهرنشینی در آن شکل گرفته و قدمت این تپه‏ ها به حدود هشت هزار سال می ‏رسد. از ۳۲ زیگورات شناسایی شده در ایران و عراق، پنج زیگورات در ایران قرار دارد که کهن ترین آنها زیگورات سیلک کاشان است.

سازمان جهانی یونسكو برای ثبت جهانی این اثر تاریخی متر و معیارهایی دارد كه متأسفانه هیچ كدام از آنها در این محوطه رعایت نشده است. از ساخت و سازهای گسترده در اطراف سیلك گرفته تا تصرف زمینهای مجاور این اثر باستانی.

"مهران سرمدیان" سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان نیز اظهار ميكند: کارگروه ساماندهی محوطه باستانی سیلک با عضویت فرماندار کاشان، نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی، میراث فرهنگی، جهادکشاورزی، دادستان، شهرداری و شورای اسلامی شهر کاشان تشکیل شده و عزم جدي همگاني براي نجات بخشي سيلك مهيا شده است.

معاون استاندار اصفهان و فرماندار کاشان پيرامون اين موضوع ميگويد: عدم ثبت جهانی "تپه های تاریخی سیلک كاشان" با وجود داشتن مصوبه دولتی در سال 88 برای آزادسازی حریم این منطقه باستانی، جای تامل دارد.

ابوالفضل صدرائیه در نشست "کمیته نجات بخشی و آزادسازی تپه های سیلک"، اهمیت این محوطه باستانی را فراملی ميداند و اضافه ميكند: این اثر، معیاری برای سنجش آثار باستانی در جهان است که در این راستا مسؤولان باید راهکارهای لازم را در جهت معرفی بیشتر آن به دنیا داشته باشند.


وی با بیان اینکه سیلک نماد برتر شهر کاشان است، مي افزايد: برای معرفی نماد شهرهای جهان، سرمایه گذاری های زیادی می شود، ولی ما تاکنون در استفاده از داشته های خود فرصت سوزی کرده ایم.

صدرائیه مي گويد: جهاد کشاورزی و راه و شهرسازی باید در آزادسازی حریم و عرصه سیلک مطابق با استانداردهای یونسکو، سازمان میراث فرهنگی را کمک کنند.

وي با اشاره به ساخت و سازهای غیرقانونی در سیلک يادآور مي شود: اگر برخورد قانونی با این ساخت و سازها صورت نگیرد، علاوه بر به خطر انداختن ثبت جهانی این اثر، در سال های آینده این تخلفات گسترش خواهد یافت.

شهرداري كاشان پاي ديگر ماجرا است. شهردار جوان و پر تلاش کاشان نیز در این نشست اظهار داشته است: برای آزادسازی حریم محوطه سیلک باید برنامه ریزی های کوتاه، میان و بلندمدت تعیین کرد.

سید "محمدناظم رضوی" مي افزايد: باید قوانین مربوط به محوطه سیلک را ارتقا دهیم و با تاکید بر رعایت میزان ارتفاع قانونی ساخت و سازها از حفاری های پنهانی و غیرقانونی نیز جلوگیری کنیم.

وی خاطرنشان مي كند: شهرداری کاشان آماده همکاری در جهت حفظ این محوطه تاریخی برای صیانت از این اثر تاریخی است.

البته در اين ميان، فعالان فرهنگي و دوستداران ميراث فرهنگي هم براي مورد توجه قرار دادن جامعه جهاني به اهميت حفظ تپه های تاريخي و باستانی سیلک به عنوان کهن ترین و مهمترین مراکز استقرار بشر در فلات مرکزی ایران در تكاپو و تلاش گسترده اي هستند. آنها بنا دارند همزمان با ثبت اين اثر ملي در تقويم، با تشكيل يك زنجيره انساني، گرد اين محوطه باستاني جمع شده و با برگزاري جشن ملي "سيلك را دريابيم" توجه همگاني را به اين سو جلب كنند.


اين برنامه در روز 24 شهريورماه ساعت 17 در محوطه باستاني سيلك، با حضور مقامات و مسؤولين و فعالان فرهنگي و مردم ميراث دوست كاشان برگزار خواهد شد.

در پايان اين گزارش يادآور ميشود: "آثار به دست آمده از این محوطه باستانی یادآور سیر زندگی و تمدن در این منطقه با قدمت هشت هزار سال است. ناحیه سیلک(Sialk)، به عنوان یکی از قدیمی ترین مراکز سکنای بشر ماقبل تاریخ در ایران شناخته شده است. تا پیش از آغاز کاوش های علمی، کسی به ارزش باستانی و اهمیت تاریخی آن پی نبرده بود. در سال 1311 هجری خورشیدی، هیاتی فرانسوی به سرپرستی دکتر گریشمن از طرف موزه لوور فرانسه، در این تپه ها به عملیات اکتشافی پرداختند و بعد از کندن کانال ها و گمانه های حفاری، نمونه ها و اشیای نفیس و نوید بخشی به دست آوردند که موجب شد تا سال 1316 خورشیدی، متناوبا این کاوش ها ادامه یابد.


این منطقه مسکونی در جوار بقایای دریای تتیس (دریای عظیمی که تمام فلات مرکزی ایران و افغانستان را در برگرفته بوده) قرار گرفته و شاید با خشک شدن آرام دریا و پدید آمدن خشکی های حاصلخیز، انسان هایی را که احتمالا در ارتفاعات زندگی می کرده اند، به سمت خود کشانده است. منطقه ای بسیار کهن با قدمتی در حدود 8000 سال!

با تمام ویژگی های منحصر به فرد سیلک، افراد زیادی به دیدن تپه نمی روند چرا که در نگاه ابتدایی یک تپه خاکی جاذبه برای دیدن، آن هم در گرمای شهر کاشان ندارد، ولی با کمی توجه به قدمت و شناخت تاریخ، آن وقت این تپه دالانی برای ورود به دنیایی دیگر محسوب خواهد شد و این، وسوسه دیدار از آن را برخواهد انگیخت.


این تپه در مغرب مسیر کاشان _ فین و در مجاورت جاده قرار دارد. سیلک در حال حاضر مشتمل بریک تپه شمالی و یک تپه جنوبی است که به فاصله 500 متر از یکدیگر قرار دارند. در جلو این تپه ها گورستان هایی از انسان های ما قبل تاریخ وجود دارد. به نظر آنوبانینی؛ این تپه ها برای افراد عادی جذابیت فراوانی ندارد. به غیر از قسمت کوچکی از دیوارهای خشتی و چند ابزار و اسکلت به نمایش گذاشته شده، تنها تپه های خشک و بی آب و علف دیده می شود که احتمالا توجه افراد عادی را جلب نخواهد کرد."

گزارش و گردآوری: وحيد مدرس زاده