به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، دوره دفاع مقدس یکی از مقاطع فراموش نشدنی و بی‌نظیر تاریخ ایران و خود یک مقطع تاریخی بسیار مهم است. مردم ایران در شرایطی که تازه با نهضت اسلامی خود توانسته بودند حکومتی جدید را در کشور شکل دهند و هنوز ساختارهای سیاسی و نظامی جدید را آرایش نداده بودند و تحت فشارهای تبلیغاتی و اقتصادی برخی  قدرت‌های بزرگ بودند و آشوب‌های داخلی در بعضی از نقاط کشور در جریان بود، دچار تهاجم نظامی ارتش عراق شدند.

در حین جنگ هم کشور مواجه با ترورهای منافقین و اختلافات سیاسی در سطح مقامات بالا از جمله ریاست جمهوری شد.از آن طرف، کشور عراق از همه امکانات برای شروع یک جنگ برخوردار بود، مشکل مالی نداشت و حمایت تسلیحاتی هم می‌شد و تبلیغات جهانی هم به نفع وی بود. در چنین وضعیتی ایران توانست به مقابله با قوای متجاوز عراق بپردازد و همه سرزمین‌های اشغالی خود را با عملیات نظامی بازپس بگیرد و برای نخسین بار یک وجب از خاک کشور هم در تصرف ارتش متجاوز باقی نماند.

با این وصف با هدایت و رهبری مدبرانه حضرت امام خمینی(ره) و ایستادگی مردم و مجاهدت رزمندگان اسلام، جمهوری اسلامی ایران در پایان جنگ، نتایج و دستاوردهای بزرگی را برای ملت به ارمغان آورد که در اینجا به شمه‌ای از آن‌ها اشاره می‌شود.

1- دستاوردهای داخلی

الف) عرصه سیاسی و امنیتی

یکی از تجربه‌های نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، مبارزه فعال با ضد انقلاب داخلی توأم با نبرد گسترده علیه تجاوز خارج بود. در شرایطی که صدام امریکایی‌ به ایران انقلابی تجاوز کرده بود، همه گروه‌های وابسته در کردستان، دیگر نمی‌توانستند انگیزه‌ای برای مقابله با حاکمیت انقلابی مردم و انقلاب اسلامی داشته باشند. همچنین احزاب مسلح دموکرات و کومله نیز سلاح خود را به زمین گذاشته و تا حد زیادی نفوذ سیاسی خود را در کشور از دست دادند. مهم‌ترین معضل ناامنی در ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی، همکاری و همراهی سازمان مجاهدین (منافقین) خلق با رژیم بعثی عراق بود که با سقوط صدام و از بین رفتن حزب بعث در عراق، قدرت نظامی منافقین نیز تا حدود زیادی منهدم شد.

ب) عرصه اجتماعی و فرهنگی

از برکات مهم دفاع مقدس، تقویت اعتماد به نفس و خود باوری بود. ملت ایران در دوران دفاع مقدس به این نتیجه رسید‌ که باید خود را باور کند و با تکیه بر توانمندی‌های خود بویژه جوانان، کشور را اداره نماید. تأثیر این خودباوری، بعد از جنگ در عرصه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و فناوری‌های نوین دفاعی، نمود فزاینده‌ای داشته است که بخش‌هایی از آن به شرح ذیل است:

1.داشتن روحیه قناعت و صرفه جویی
2. ابتکار عمل در ساخت قطعات، وسایل و تجهیزات مورد نیاز
3. خودکفایی در کالاها و تجهیزات اساسی در مقابل تحریم‌های اقتصادی
4. رشد باورهای دینی و معنوی
5. تولد تفکر بسیجی به عنوان ایدئولوژی کارآمد دفاع مقدس
6. رشد فضایل اخلاقی و معنوی
7. تکلیفی عمل کردن در دفاع به عنوان یک وظیفه

یکی از مهم‌ترین فرهنگ‌هایی که در دوران دفاع مقدس در افکار مردم رایج شد جنگیدن رزمندگان اسلام برای ادای تکلیف الهی بود و آن‌ها نتیجه را فرع بر انجام تکلیف می‌دانستند.

8. یکی دیگر از مهم‌ترین تجارب فرهنگی در دوران دفاع مقدس رواج فرهنگ ساده زیستی به جای فرهنگ رفاه طلبی و سرمایه‌داری بود.

ج) عرصه اقتصادی

تحریم اقتصادی جمهوری اسلامی ایران از همان اول پیروزی انقلاب اسلامی آغاز و در اوایل سال 1359 به صورت رسمی از سوی کشور امریکا اعلام شد و بخش قابل توجهی از نیازهای گسترده مردم و نیروهای مسلح را با مشکل جدی مواجه کرد.

ملت ایران در دوران دفاع مقدس با روحیه قناعت و صرفه‌جویی مقاومت کرد و در تولید و ساخت نیازهای مختلف عمومی و تخصصی تا مرز خودکفایی بخش قابل توجهی از نیازهای ضروری پیش رفت.

مسئولان توانستند با توزیع عادلانه کالا در این دوران مواد ضروری و مورد نیاز اکثر مردم را با قیمت مناسب در اختیار آنان قرار دهند و زمینه‌های نارضایتی عموم را رفع کنند. از طرفی بودجه هشت سال جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، برابر با یک‌سال بودجه کل کشور بود که این موضوع بیانگر اوج صرفه‌جویی در مسائل اقتصادی در جنگ بوده است. البته با تمام مشکلاتی که جنگ برای اقتصاد ایران به بار آورد، می‌توان گفت ایران به رغم آنکه در دوران جنگ در شرایط تحریم تسلیحاتی و اقتصادی بسر می‌برد ولی کشور دچار قحطی یا بیماری‌های ناشی از کمبودهای تغذیه‌ای نشد.

د) عرصه علمی و فناوری

تحول در حوزه صنایع دفاعی، از جمله ساخت انواع موشک‌ها، پیشرفت‌ در امور هوا – فضا، افزایش توان پدافند هوایی، ساخت انواع هواپیما، بالگرد و کشتی، ساخت انواع جدید هواپیماهای سبک شناسایی (پهپاد) و... این باور را در مراکز دانشگاهی و علمی- پژوهشی کشور به وجود آورد که خواستن، توانستن است. همچنین مقابله با اتکای به بیگانه در امر فناوری‌های جدید و درک فرایند رشد فناوری توسط متخصصان و نخبگان داخلی، فرهنگ خودباوری بود که در اندیشه رزمندگان کشور ایران در دوران دفاع مقدس تجلی کرد.

ه‍- عرصه نظامی

جنگ تحمیلی، فشار و مشکلات زیادی برای ملت و دولت ایران به وجود آورد و این فشارها، خصوصاً تحریم‌ تسلیحاتی از سوی بسیاری از کشورهای بلوک غرب و شرق و حمایت‌ مالی و انسانی تعدادی از کشورهای عربی منطقه باعث شد که:

1. نیروهای داوطلب مردمی در سازمان رزمی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به کارگرفته شوند و با گسترش توانایی‌های ایران، به عنوان قدرت بازدارنده در پیشروی‌های ارتش رژیم بعث عراق، مطرح شوند.

2. ارتش جمهوری اسلامی از وابستگی نظامی کشورهای بیگانه خصوصاً امریکا بیرون آید و قابلیت‌ها و توانمندی‌های خود را به نمایش بگذارد.

3. اندیشه‌های دفاعی امام خمینی(ره) تبیین و مردم با فرهنگ جهاد و شهادت آشنا شوند.

4. رژیم بعثی عراق با تلاش و فداکاری نیروهای مسلح و مردم از سرزمین مقدس اسلامی، عقب رانده شود.

5. ابتکار نظامی و تدبیر عملیاتی به غیر از سال اول جنگ، در اختیار نیروهای مسلح جمهوری اسلامی قرار گیرد.

6. شکست ارتش پولادین رژیم بعثی عراق که از حمایت‌های گسترده کشورهای دنیا برخوردار بود باعث شد تهدیدات نظامی منطقه‌ای و حتی بین المللی از کشور ایران دور شود.

7. ابتکارات و خلاقیت‌های فنی و مهندسی نظامی و طراحی نیازهای ویژه دوران دفاع مقدس از دستاوردهای بی‌نظیر در آن دوران است که رزمندگان اسلام موفق شدند با استفاده از این توانمندی‌ در حفظ نیروی انسانی، امکانات و نیز تسهیل در دفاع نابرابر به موفقیت‌های چشمگیری برسند.

8. تجربه جدید و منحصر به فرد جمهوری اسلامی ایران  در نحوه شناسایی و تأمین نیروی انسانی داوطلب، آموزش و به کارگیری در حین نبرد(باتوجه به محدودیت‌های زمانی و کمبود نیروی انسانی آموزش دیده) یکی از دستاوردهای موفق نظامی در دوران دفاع مقدس است.

2- دستاوردهای خارجی

الف) عرصه سیاسی

1. تثبیت اقتدار نظام جمهوری اسلامی در این دفاع باعث شد که چشم طمع جهانخواران از تجاوز به کشورمان کوتاه شود و اگر این اقتدار نبود براساس برخی قرائن و مستندات قطعاً امریکا در سال 2003 به جای حمله به عراق (حادثه سپتامبر سیاه) حمله به کشور ما را در دستور کار قرار   می‌داد.

2. از برکات هشت سال دفاع مقدس در عرصه سیاسی، ارائه شیوه‌های مبارزه با ستمگران برای کشورهای اسلامی و جهان مستضعفان است که کابوس شکست‌ناپذیری کشورهای بزرگ را با تردید مواجه ساخت.

3. اکثر کارشناسان مسائل سیاسی دنیا و منطقه به این رسیدند که بایستی نقش ویژه ایران را در تأمین امنیت منطقه، جدی بگیرند و در روابط سیاسی و منطقه‌ای خود تجدید نظر کنند.

4. آثار و برکات مقاومت در دوران دفاع مقدس باعث شد خواب و خیال رژیم صهیونیستی برای گسترش در منطقه خاورمیانه با شکست مواجه شود و در گرداب انتفاضه فلسطین و مقاومت حزب الله لبنان، گرفتار شود.

5. عملکرد سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای، خصوصاً شورای امنیت سازمان ملل و رفتار سیاسی آنان در نحوه برخورد با این بحران و حل و فصل  آن بشدت مورد تردید قرار گیرد.
6. وقوع جنگ تحمیلی، صداقت و مقاومت ملت شریف ایران، باعث مطرح شدن انقلاب مردمی ایران به عنوان الگوی مبارزه مردمی در سطح منطقه و جهان شود. امام خمینی(ره) در این رابطه می فرماید:

- ما درجنگ، به مردم جهان و خصوصاً مردم منطقه نشان دادیم که علیه تمامی قدرت‌ها و ابر قدرت‌ها، سالیان سال می‌توان مبارزه کرد.

- جنگ ما، کمک به فتح فلسطین را به دنبال داشت.

- جنگ ما موجب شد تمامی سردمداران نظام‌های فاسد در مقابل اسلام احساس ذلت کنند.
جنگ ما، بیداری پاکستان و هندوستان را به دنبال داشت.

- علاقه به اسلام‌شناسی مردم امریکا و اروپا و آسیا و آفریقا یعنی در کل جهان از جنگ هشت‌ساله ماست (صحیفه امام، ج21، ص 283-284).

7. و بالاخره سازمان ملل متحد با یک تأخیر طولانی 11 ساله و در سال 1370 رژیم بعثی عراق را به عنوان متجاوز به کشور جمهوری اسلامی ایران معرفی کرد.

ب) عرصه نظامی

1. تجربه تجاوز رژیم بعث عراق به منطقه و دنیا نشان داد که این کشور هر چند با توانمندی بالای نظامی و حمایت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی موفق به پیشروی در بخشی از خاک کشور ایران شد، لیکن واکنش نیروهای مسلح و مقاومت ملت غیور ایران، نشان داد که شاید کشوری بتواند شروع کننده  باشد، لیکن الزاماً پایان دهنده به آن بحران نیست و احتمال دارد که کشور مدافع با توانایی به ظاهر محدود، در صحنه‌های نظامی بتواند سال‌ها مقاومت کند.

2. دوران دفاع مقدس تجربه خوبی برای نیروهای مسلح و وابستگی آن‌ها به متن مردم و جامعه بود.

هر چه نیروهای مسلح به متن مردم وابسته‌تر باشند و شهروندان هر کشور، آن‌ها را از خود بدانند، پیوستگی و انسجام بهتری ایجاد می‌شود که می‌تواند با اتکای به پشتوانه مردم علیه متجاوزان داخلی و خارجی وارد عمل شود.

امام خمینی(ره)  در این باره خطاب به نیروهای مسلح می‌فرمایند: «ملت مسلمان ایران از شما قدردانی می‌کند و شما را از خود و خود را از شما جدا نمی‌داند و اکنون در جهان، کشوری نیست که پیوند ملت و قوای مسلحش بدین پایه باشد.»

3. حضور قدرتمند نیروهای نظامی با پشتوانه مردمی ایران با انجام عملیات‌های سنگین در دوران دفاع مقدس باعث شد که مسئولان سیاسی کشور ایران بتوانند خواسته‌های بحق نظام مقدس جمهوری اسلامی را در مجامع بین المللی، خصوصاً شورای امنیت سازمان ملل، به قدرت‌های بزرگ دیکته کنند. عملیات‌های غرور آفرین فتح المبین، بیت المقدس، والفجر 8 و کربلای 5، نمونه هایی از این شگفتی‌های فرزندان دلاور کشور جمهوری اسلامی ایران بودکه‌بندهای قطعنامه 598 را به مرور در صحن شورای امنیت به اعضای آن، دیکته کرد./ایران