فلسفه اعمال حج(7)؛
"اولین" کسی که در "جمرات" شیطان را "رمی" کرد چه کسی بود؟
هر يك از جمرات سه گانه به صورت ستوني چهارگوش است از سنگ‌هاي برهم چيده شده، با ملاطي از سيمان كه چهار طرفش باز است. اطراف هر يك از جمرات را مانند حوض و كاسه‌اي بزرگ به ارتفاع ۳۰/۱ متر براي جمع شدن سنگ ريزه‌ها ساخته‌اند.
بهگزارش خبرنگار معارف باشگاه خبرنگاران، پس از ورود به سرزمين مِنا، واجب است تمام حاجياني كه از سراسر جهان در اينجا گردآمده‌اند، از آغاز طلوع تا غروب آفتاب و برخي تا قبل از نيمه شب، جمره عقبه را رمي كنند.
رمي به معناي پرتاب است. جمره عقبه يكي از جمرات سه گانه است.
هر يك از جمرات سه گانه به صورت ستوني چهارگوش است از سنگ‌هاي برهم چيده شده، با ملاطي از سيمان كه چهار طرفش باز است. اطراف هر يك از جمرات را مانند حوض و كاسه‌اي بزرگ به ارتفاع ۳۰/۱ متر براي جمع شدن سنگ ريزه‌ها ساخته‌اند.
جمره به معني سنگ ريزه و يا محل سنگ ريزه‌هايي است كه حجاج پرتاب مي‌كنند.
تعداد سنگ ريزه‌هايي كه هر حاجي بايد روز اوّل رمي كند، هفت عدد است كه جزئيات و احكام آن در كتاب‌هاي مناسك مراجع عظام به تفصيل بيان شده است.
آنچه اكنون درصدد بيانِ آن هستيم، اصل معناي «رمي جمره»، «سابقه تاريخي» اين عمل و «نقش تربيتي» آن در زندگي و عمل هر زائر است.
درباره رمي جمرات، مشهور است كه حضرت ابراهيم خليل وقتي از طرف خداوند مأمور گشت كه فرزندش اسماعيل را در سرزمين منا قرباني كند، هنگامي كه براي انجام فرمان الهي در آنجا حاضر شد، در سه مكان، شيطان در قياقه ناصحي دلسوز بر سر راه او سبز شد و مي‌خواست او را از اين كار باز دارد. اما ابراهيم عليه السلام در هر سه موضع او را رمي كرد. اين نقل، منافات ندارد با مستندات تاريخي ديگري كه مي‌گويد: اولين كسي كه در اين سرزمين شيطان را رمي كرد حضرت آدم بود. (1)
و در برخي از نقل‌هاي تاريخي آمده است كه در محل جمرات سه گانه فعلي، در زمان جاهليت و صدر اسلام بت‌هايي نصب بوده كه آن‌ها را رمي مي‌كرده‌اند. (2)
هر كدام از موارد سه گانه فوق مبناي كار رمي و طرد شيطان باشد، درسي است كه هر مسلماني بايد با تمرين عملي، هم در وجود و هم در ذهن خود، آن را زنده نگه دارد و بداند كه همواره بايد با شيطان در نبرد باشد.
در احكام و كيفيت انجام رمي، آمده است كه: گذشته از قصد قربت و نيت صحيح، با سنگ‌هاي پاك كه هر كدام به منزله تيري هستند، روبه قبله بايستد با قصد قربت و با گفتن بسم اللّه و تكبير، هر كدام از سنگ‌ها را پرتاب كنيد. بايد مواظب باشيد كه حتماً سنگ به جمره اصابت كند.
حجاج پس از اطمينان از اصابت سنگ‌هاي خود و انجام اين فريضه مقدّس، نسبت به انجام وظيفه احساس آرامش مي‌كنند كه شيطان را رمي كرده‌اند. گرچه اين عمل را چون ساير اعمال از سر تسليم و تعبد انجام مي‌دهند، اما اين روحيه بلند كه پس از اعمال مختلف عبادي بايد براي قبولي اعمال و تكميل آن همواره خود را در معرض خطر ببيني و با شيطان مبارزه كني، خود از بهترين رازهاي عمل حج به شمار مي‌رود.
هنگامي كه موج ميليوني حجاج را در اطراف اين ستون‌هاي سنگي، با فاصله چند متر مي‌بيني كه حلقه وار با ازدحام و فشردگي و با هيجاني خاص، عرق ريزان از صميم جان و با همه قدرت، هر كدام به نوعي تلاش مي‌كنند تا سنگ ريزه‌ها را كه در حكم تيرهايي است، به سوي شيطان پرتاب كنند، اين تصور در تو زنده مي‌شود كه گويي راستي با شيطان مواجه شده‌اند؛ به گونه‌اي كه گويي او را مي‌بينند و قصد دارند همه خطاهايي راكه در اثر وسوسه او در طول عمر و زندگي خود مرتكب شده‌اند تلافي كنند.
خوشا به حال كساني كه هميشه در اين حال و هوا هستند و با مراقبت از نفس خود، هميشه و در همه جا شياطين جن و انس را از خود طرد مي‌كنند.
1 ـ امام باقر عليه السلام.
2ـ اخبار مكّه، ازرقي، ج ۲، ص ۱۷۶
