از اینجا بود که یک ظرفیت جدید سازندگی وارد میدان شد: «قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا(ص) سپاه»

این قرارگاه بر پایه توان مهندسی و عمران سپاه پاسداران در طول 8 سال جنگ تحمیلی شکل گرفت و اگر سپاه در طول جنگ به سنگرسازی، ساخت پل های تاکتیکی، خاکریز و ... مشغول بود حالا می‌باید در حوزه‌های وسیع‌تری از عمران -آن هم نه فقط در محدوده مناطق جنگی بلکه در کل کشور- بپردازد.

اصل 148 قانون اساسی نیز راه را برای این دست اقدامات نیروهای مسلح روشن کرده و گفته که نیروهای مسلح در زمان صلح می‌توانند در امور عمرانی و سازندگی به کار گرفته شوند.

با شکل گیری این قرارگاه، و یک سال پس از پایان جنگ با تدبیر فرمانده وقت سپاه ابلاغ فرماندهی معظم کل قوا، سپاه وارد عرصه سازندگی می شود هرچند این ورود حرف و حدیث های فراوانی را رقم زد و قرارگاه خاتم نیز در نوک پیکان این انتقادات بود.

این حرف و حدیث‌ها خصوصا در چند سال اخیر شکل فزاینده‌ای به خود گرفت و از داخل و خارج کشور سپاه را به انحصارطلبی و تنگ کردن فضای رقابت برای بخش خصوص متهم کردند.

در این گزارش سعی شده به بررسی برخی از این شبهات به روایت سردار عبادالله عبداللهی فرمانده فعلی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا(ص) بپردازیم.

سردار عبداللهی با مدرک «کارشناس ارشد مدیریت ساخت»، از تاریخ 14 اسفندماه 1391 به عنوان فرمانده این قرارگاه مشغول به خدمت است.

* سپاه و بخش‌های خصوصی

اردیبهشت سال 90 سردار جعفری فرمانده کل سپاه در گفتگو با فارس، از ممنوعیت ورود سپاه به پروژه های زیر 100 میلیارد تومان خبر داد و گفت: البته اگر پروژه‌ای نیز بالاتر از 100 میلیارد تومان باشد ولی شرکت‌های خصوصی بتوانند آن را انجام دهند، سپاه وارد این پروژه‌ها نخواهد شد مگر آنکه شرکت خصوص بخواهد اجحافی کند که در این صورت سپاه برای ایجاد رقابت و تعدیل قیمت وارد خواهد شد.

سردار جعفری به این نکته نیز اشاره می کند که « یکی از راهبردهای ما که به تصویب رهبر معظم انقلاب نیز رسیده و اعمال می‌شود، این است که ورود سپاه به پروژه‌های مختلف، جایی را برای مردم و شرکت‌های خصوصی و کوچک، تنگ نکند.»

* قرارگاه خاتم؛ انحصارطلب یا انحصارشکن

سردار عبداللهی نیز در این باره می گوید: «امروز قرارگاه یک چتر ایمنی ایجاد کرده به صورتی که مجموعه‌های خصوصی می‌آیند با آن کار می‌کنند و رضایت هم دارند. ما بر اساس رسالت کار می‌کنیم که بالاتر از مأموریت است و دغدغه معیشت و اشتغال مردم را داریم و بر اساس خواست دولت‌ها هر کجا که بخواهند کمک می‌کنیم و اگر کاری بر زمین مانده باشد انجام می‌دهیم.»

او به این نکته نیز تصریح می‌کند که «گاهی برخی پروژه‌ها بوده که دیگران می‌توانستند انجام دهند و ما حتی در مناقصه آن هم شرکت نکردیم.»

* آمار نیروهای قرارگاه سازندگی سپاه

جلوگیری از ایجاد فضای اشتغال و تبدیل شدن قرارگاه خاتم به یک انحصار جدید در حوزه کار و صنعت یکی دیگر از شبهه‌های مطرح شده پیرامون عملکرد سازندگی سپاه است که سردار عبداللهی به آن نیز اشاره کرد: «در ایام دفاع مقدس سپاه نیروهای مردمی را آموزش می‌داد و مدیریت نیز بر عهده سپاه بود. امروز هم ما همان روال را دنبال می‌کنیم.»

وی از همکاری 5 هزار شرکت پیمانکار بخش خصوصی با قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا خبر داد و افزود: «قرارگاه سازندگی 135 هزار نفر نیرو دارد که از این بین تنها 2هزار و 560 نفر نیروی رسمی هستند و بقیه را نیروهای مردمی تشکیل می‌دهند.»

* استفاده و جذب نیروهای نخبه دانشگاهی

«البته ما نیروهای وظیفه‌ای که در دانشگاه‌ها مشغول به تحصیل هستند و نخبه محسوب می‌شوند -یعنی ویژگی‌های مد نظر ما را دارند- شناسایی و جذب می‌کنیم تا آنها بتوانند در میدان عمل نیز تجربه کسب کنند و بعد از پایان خدمت سربازی بر اساس تقاضای خود می‌توانند تبدیل به کادرهای قراردادی شوند.»

به گفته فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا(ص)، در میان 135 هزار نفر نیروی مشغول به کار در این قرارگاه، بالغ بر 35 هزار نفر در سطح مهندس، فوق‌لیسانس و دکتری هستند و بقیه نیروها نیز به لحاظ فنی، افراد ماهر و باتجربه‌ محسوب می‌شوند.

البته این 135 هزار نفر به صورت مستقیم مشغول به کار هستند و چند برابر اینها -بیش از 500هزار نفر- در حوزه های دیگر مثل پشتیبانی و تدارکات و غیره به صورت غیر مستقیم فرصت شغلی ایجاد شده است.»

* وقتی «شل» و «توتال» از ایران رفتند

فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا(ص) با ذکر نمونه‌ای در این باره می‌گوید: «زمانی که شرکت‌هایی نظیر «توتال»، «شل» و «هیوندا» در اواسط دهه 80 کار برروی فازهای پارس جنوبی را رها کردند و رفتند، ما با اتکا به توان داخل کشور فازهای 15 و 16 را به مرحله نهایی راه‌اندازی و حتی بهره‌وری رساندیم به صورتی که امروز گاز در حال استحصال است.»

به گفته عبداللهی «فاز 15 و 16 از بزرگترین فازهای پارس جنوبی، دارای 4 ترین است که 2 ترین آن کامل شده و 22 میلیون متر مکعب گاز را به شبکه سراسری تزریق می‌کند و تجهیز، طراحی، ساخت و بهره‌وری آن تماما توسط مهندسان ایرانی صورت گرفته است.»

بازدید رهبر معظم انقلاب از میدان گازی پارس جنوبی

«ما تمام تجهیزات اصلی پالایشگاه‌ها نظیر توربوکمپرسورها،‌ استراکچرها، تاورها، ایرکولرها، ترام‌ها و بویلرها را خودمان می‌سازیم و تاکنون به لطف خدا در هر کاری که اراده‌ کرده‌ایم موفق بوده‌ایم. البته ما هر چه پیش می‌رویم تجربه بیشتری کسب می‌کنیم اما امروز دیگر ساخت سد، راه و تونل برای ما یک امر عادی است. قرارگاه خاتم‌‌الانبیا(ص) انحصارها را شکست. قبل از انقلاب و یا در سال‌های ابتدایی انقلاب، این خارجی‌ها بودند که حتی پروژه‌های معمولی ما را ساخته، طراحی و بهره‌برداری می‌کردند و نیروهای ایرانی حق ورود به کارگاه‌ها را نداشتند.»

** آشنایی با برخی پروژه‌های ملی

* از حرم تا حرم؛ قطعه اول آماده افتتاح

یکی از پروژه‌هایی که قرارگاه خاتم در آن نقش اصلی را داشت آزادراه حرم تا حرم (قم تا مشهد) است، به گفته فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا(ص) «قطعه اول این آزادراه یعنی حد فاصل قم تا گرمسار به طول 156 کیلومتر آماده، خط‌کشی و حتی گاردریل آن نیز نصب شده است.»

عبداللهی این پروژه را یک پروژه بسیار موفق در کشور ارزیابی کرد که طی 2 سال به انجام رسیده و علاوه بر 2 لاین رفت و برگشت، امروز این اتوبان به 3 خط رفت و 3 خط برگشت مجهز شده و این علاوه بر 901 ابنیه‌ای است که با بهترین کیفیت در این مسیر ساخته شده است.

آبروها و پل‌های بزرگ ازجمله این ابنیه‌ها هستند.

فرمانده قرارگاه خاتم می‌گوید: «بر اساس نظر کارشناسان وزارت راه و شهرسازی، با بهره برداری از این پروژه، طی یک سال، 200 میلیارد تومان در مصرف سوخت صرفه‌جویی شده و زمان تردد در این مسیر برای کامیون‌ها 3 ساعت و برای خودروهای سواری یک ساعت و نیم کم می‌شود که اینها علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف سوخت، زمان و ترافیک را نیز کاهش خواهد داد و ترافیک استان‌های جنوبی و غرب به سمت شرق نیز به این اتوبان منتقل می‌شود.

* بزرگراه صدر؛ 22متر زیر زمین

اتوبان 2طبقه صدر در تهران یکی از مهمترین پروژه‌های عمرانی سالهای اخیر بود که سپاه در ساخت آن نقش اصلی را داشت که به گفته سردار عبداللهی «تمام این پروژه توسط قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) با بکارگیری 2 هزار و 500 نفر نیرو انجام شد.»

نمایی از پل طبقاتی صدر در تهران

او می افزاید: «البته مردم تنها عظمت ظاهری کار را می‌بینند. برای مثال پایه‌های شمع‌های این پل در عمق 22 متری فرو رفتند و ما برای انتقال تأسیسات، برق 6.5 کیلومتر تونل احداث کردیم  چرا که این سیم‌کشی‌ها و دکل‌ها ظاهر شهر را به هم می‌ریخت و ما همه آنها را به زیر زمین منتقل کردیم.»

* 730 کیلومتر تونل در زیر ایران

ساخت تونل های مترو، تونل‌های ابرو و خطوط انتقال نفت و گاز از دیگر مواردیست که توسط قرارگاه خاتم ساخته شده و عبدالهی در توضیح آن می‌گوید: «ما در کشور 730 کیلومتر تونل برای راه آبرو و مترو داریم مانند متروی قم، شیراز، مشهد، تهران. 17 دستگاه  T.B.M در اختیار داریم که اینها جزو پیشرفته‌ترین دستگاه‌های حفر تونل به حساب می‌آیند که همه اپراتورهای آن نیروهای ایرانی بوده و حتی ما بسیاری از قطعات آن را نیز خودمان می‌سازیم.»

به گفته وی «برای خطوط انتقال نفت، آب و گاز، 9 هزار و 500 کیلومتر پروژه اجرا و یا به اتمام رسیده است که برای نمونه می‌توان به خط صلح اشاره کرد که از عسلویه تا ایرانشهر به طول 905 کیلومتر با قطر 56 با هزینه و زمان کم صورت گرفته است.»

* آب شرب قم؛ دغدغه‌ای که توسط سپاه حل شد

بنا بر اظهارات فرمانده قرارگاه ختم، «یکی از دغدغه‌های کشور که مقام معظم رهبری نیز بر روی آن تأکید داشتند موضوع آب شرب قم بود که این پروژه از سال‌ها قبل مد نظر بوده و زمان مطالعات آن حتی به 54 سال قبل برمی‌گردد.»

عبداللهی می گوید: «برای تحقق این امر به 28 کیلومتر تونل نیاز بود که آب را از سرشاخه‌های دز به قم بیاورد. 238 کیلومتر خطوط انتقال نیز احداث شد که 450 بنا و 7 مخزن 20 هزار مترمکعبی نیز بر سر راه بود. برای این پروژه 5.5 سال زمان در نظر گرفته شد که ما توانستیم آن را در یک سال و نیم تمام کنیم که فقط 170 هزار تُن فولاد در اینجا مورد استفاده قرار گرفت.»

وی یکی از معضلات امروز کشور را موضوع آب است عنوان می کند: «کارهای بزرگی در این خصوص صورت گرفته و 21 میلیارد مترمکعب مخزن آب ساخته‌شده است. مانند سد کرخه و یا سد گُتوند که ظرفیت مخزن آن بیش از 5 میلیارد متر مکعب است و دریاچه آن 60 کیلومتر طول دارد و این سد بلندترین سد خاکی کشور است.»

نمایی از سد گُتوند

* «کیفیت، سرعت و قیمت» شعار سپاه در سازندگی

علاوه بر مشاورین و ناظران بیرون از مجموعه قرارگاه، در خود این قرارگاه نیز مشاورین زیادی هستند که پروژه های ساخته شده را به لحاظ کیفیت مورد بررسی قرار می دهند.

عبداللهی در این باره می گوید: «کیفیت، سرعت و قیمت از مؤلفه‌های قرارگاه خاتم‌الانبیاء است.

پروژه‌های ما به صورت E.P.C یعنی مهندسی، تأمین کالا و اجرا است و همه مراحل آن توسط نیروهای ایرانی صورت می‌گیرد البته ما پروژه‌های مشترکی بین مشاورین خود و بقیه افراد داخل کشور داریم که برای ما تفاوتی ندارد ما باشیم یا دیگران. ما امروز در حوزه مهندسی خودکفاییم و و قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) دارای 150 کتاب علمی در رشته‌های مختلف است.»

* محرومیت زدایی تا شعاع 70 کیلومتری

به گفته وی، «محرومیت‌زدایی از محل درآمد قرارگاه خاتم یکی از اولویت‌ها محسوب می شود و ما در همه پروژه‌ها موظف هستیم تا شعاع 70 کیلومتری به مردم خدمات داده و در عمران آن مناطق کوشش کنیم.

سردار عبادالله عبداللهی فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا(ص) سپاه

عبداللهی می‌گوید: «این محرومیت‌زدایی در حجم بالایی صورت گرفته و هیچ کجا نبوده که ما پروژه‌ای داشته باشیم و این اقدامات صورت نگیرد. حتی یک بار که برای سرکشی به یکی از پروژه‌ها رفته بودم، گفتم این پروژه را در اولویت دوم قرار دهید و ابتدا رفتیم اقدامات محرومیت‌زدایی شده توسط قرارگاه را دیدیم که بسیار رضایت‌بخش بود و مردم از ساخت مساجد، حسینیه‌ها، مدرسه، راه روستایی، مراکز عمرانی، خط آب و ... راضی بودند.»