به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران، بسیاری از دانشمندان اسلامی‎، در طول سال‎های گذشته‎، شرح‎ها و تفسیرهای‎ گران‎قدری بر نهج‎البلاغه نگاشته‎اند، که تعداد کمی از آن‎ها هم‎اکنون در دسترس ما قرار دارد.

1ـ علاّمه شیخ آقابزرگ تهرانی در کتاب الذّریعه 100 شرح نهج‎البلاغه را نام‎ می‎برد.

2ـ علاّمه امینی در کتاب الغدیر 81 شرح نهج‎البلاغه را شناسایی کرده است‎.

3ـ شیخ حسین جمعه‎، اسامی حدود 201 شرح نهج‎البلاغه را با تلاش فراوان و بهره‎برداری از کتابخانه‎های ایران‎، عراق‎، لبنان و... گرد آورده است‎.
         
4ـ محمّد مهدی علیقلی در کتاب‎شناسی نهج‎البلاغه 130 شرح نهج‎البلاغه را شناسایی کرده است‎.
        
 همان‎گونه که می‎دانیم‎، همه‎ی شروح یاد شده برای مطالعه و تحقیق فراهم‎ نبوده‎، و تنها نام آن‎ها در کتب تاریخی و فرهنگ‎نامه‎ها باقی مانده است‎.

در ادامه برخی از شرح‎های نهج‎البلاغه را، که به چاپ رسیده و در دسترس‎ است‎، نام می‎بریم‎:
 
1ـ شرح نهج‎البلاغه‎، ابن ابی‎الحدید (وفات 656 ه. ق‎).
2ـ شرح نهج‎البلاغه‎، ابن میثم بحرانی (وفات 679 ه. ق‎).
3ـ شرح نهج‎البلاغه‎، شیخ محمّد عبده (وفات 1323 ه. ق‎).
4ـ منهاج‎البراعه فی شرح‎نهج‎البلاغه‎، میرزاحبیب‎اللّه‎خویی (وفات 1324 ه.ق‎).
5ـ فی ظلال نهج‎البلاغه‎، محمّد جواد مغنیه (وفات 14هه ه. ق‎).
6ـ بهج‎الصّباغه فی شرح نهج‎البلاغه‎، محمّدتقی شوشتری (وفات 1415 ه. ق‎).
7ـ شرح نهج‎البلاغه‎، محمّدتقی جعفری (وفات 14 ه. ق‎)
8ـ توضیح نهج‎البلاغه‎، سیّدمحمد شیرازی (وفات 1423 ه. ق‎).
9ـ شرح نهج‎البلاغه‎، سیّدعبّاس علی‎الموسوی ــ معاصر
10ـ پیام امام شرح تازه و جامعی بر نهج‎البلاغه‎، ناصر مکارم شیرازی با همکاران ـمعاصر.

کتاب «پیام امام امیرالمومنین(ع)» شرحی‌‌ است مهم، جامع و تازه بر نهج البلاغه که از سوی حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی و با همکاری‌‌ جمعی‌‌ از فضلای‌‌ حوزه علمیه نگاشته شده و در سال 82 نیز به عنوان بهترین کتاب سال برگزیده شده است.

حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی در مقدمه این کتاب آورده است: «تنها کسانی‌‌ می‌توانند درباره این کتاب بزرگ و بی‌‌‌نظیر سخن بگویند که حداقل یکبار با دقّت کامل تمام آن را از آغاز تا پایان مطالعه کرده باشند آن گاه روشن خواهد شد هر چه درباره این مجموعه گرانبها گفته شود، کم است».

وی می‌افزاید: «اینجانب مانند بسیاری‌‌ دیگر از علاقه مندان به نهج البلاغه بخش هایی‌‌ از آن را بر حسب نیازهای‌‌ مختلف مطالعه کرده بودم، تا این که در پانزدهم خرداد سال 42 که به اتّفاق جمعی‌‌ از متفکّران بزرگ اسلامی‌‌ به زندان افتادم، عوامل شاه روزهای‌‌ اوّل را بر ما بسیار سخت و مشکل گرفتند و همه چیز را برای‌‌ ما ممنوع کردند، اما تدریجاً بر اثر فشار افکار عمومی‌‌ محدودیت‌ها کاسته شد و ما توانستیم از دوستانمان خواهش کنیم کتاب‌هایی‌‌ را برای‌‌ مطالعه در زندان برای‌‌ ما بیاورند، من نهج‌البلاغه را مطالبه کردم که در آن فرصت خوب با فراغت بال بتوانم به طور مرتب و منظم آن را مرور کنم؛ آن ایّام متوجّه شدم که نهج البلاغه چیزی‌‌ فراتر از آن است که ما فکر می‌‌کنیم و درباره آن می‌‌اندیشیم».

وی درباره ویژگی‌های این کتاب گوهربار می‌نویسد: «از امتیازات عجیب نهج‌البلاغه این است که همانند منبع اصلی‌اش قرآن مجید، علی‌‌ رغم کهنه و فرسوده شدن مکتب‌های‌‌ فکری‌‌ و سیاسی‌‌ و اخلاقی‌‌ با گذشت زمان، بیانات و تحلیل‌ها و منطقش چنان تازه و شاداب است که گویی‌‌ همین امروز، و برای‌‌ امروز و فردا، از زبان مولا امیرمؤمنان علی‌‌(علیه‌السلام) تراوش کرده است.

این مرجع تقلید می‌افزاید: «درباره نهج البلاغه هر چند بگوییم کم است و به یقین ادای‌‌ حقّ آن برای‌‌ ما غیر ممکن می‌‌باشد، بهتر آن است که این سخن را رها کرده به سراغ مطلب دیگری‌‌ که هدف اصلی‌‌ تحریر این سطور بوده است، برویم و آن این که در طول تاریخ اسلام شروح متعدّدی‌‌ بر نهج‌البلاغه نوشته شده، و علمای‌‌ عالی‌‌ قدری‌‌ چه در گذشته و چه در عصر ما برای‌‌ تبیین و تفسیر و کشف گنجینه‌های‌‌ آن کوشیده‌اند و خدمات پرارزشی‌‌ انجام داده‌اند، اما انصاف این است که نهج البلاغه هنوز دست نخورده است، هنوز مظلوم است، هنوز تلاش‌های‌‌ فراوان و فراوان دیگری‌‌ را می‌‌طلبد.

این مفسر قرآن تاکید می‌کند: به خصوص در عصر و زمان ما که عصر مشکلات پیچیده جوامع انسانی‌‌، عصر ظهور مکتب های‌‌ مختلف فکری‌‌، و عصر تهاجم بر اعتقادات و اخلاق و تقوا و فضیلت از سوی‌‌ دنیاپرستان و جهانخواران است، تا راه را برای‌‌ رسیدن به منافع آلوده و نامشروعشان هموار سازند، آری‌‌ در این عصر، نهج البلاغه تلاش و کوشش و کار بیشتری‌‌ را می‌‌طلبد. کار تحقیقاتی‌‌ و گروهی‌‌ برای‌‌ یافتن راه غلبه بر مشکلات معنوی‌‌ و مادّی‌‌ و فردی‌‌ و اجتماعی‌‌ و مقابله با مکتب های‌‌ ویرانگر فکری‌‌ و اخلاقی‌‌ به وسیله آن.

در آستانه عیدالله الاکبر، عید ولایت حضرت امیر المؤمنین علی (علیه آلاف التحیة و الثناء)، مجموعه گرانقدر "پیام امام امیرالمومنین" را جهت دریافت شما سروران گرامی قرار دادیم.

جلد اول
جلد  دوم
جلد  سوم
جلد  چهارم
جلد  پنجم
جلد  ششم
جلد  هفتم
جلد  هشتم
جلد  نهم
جلد  دهم
جلد  یازدهم
جلد  دوازدهم
جلد  سیزدهم
جلد  چهاردهم
جلد  پانزدهم