به گزارش
خبرنگار معارف باشگاه خبرنگاران،حجر اسماعيل در بناى معروف به بناى ابراهيم، داخل كعبه بود، قريش در بازسازى كعبه، حجر را به خاطر عدم توانايى مالى در بازسازى كامل، از كعبه بيرون گذاشتند؛ يعنى حدود سه متر.
بنابراين، از ديوار كعبه تا ۳ متر در طول، جزو كعبه است. طول حِجر ۸۰/ ۶ متر است.
ياقوت حموى انتخاب نام حِجر را هم براى آن از همين روى مى داند كه در بناى قريش آن را بيرون گذاشته اما حدود آن را مشخص كردند. به همين دليل است كه حجر مى بايد در داخل محدوده طواف باشد و نمى بايست كسى آن را از طواف خارج كند.
پيامبرصلى الله عليه و آله به عايشه فرمودند: هرگاه خواستى دركعبه نماز بگزارى، درحجرنمازگزار كه بخشى از كعبه است، ليكن قوم تو آنگاه كه كعبه را مى ساختند، از طول آن كاستند و آن را بيرون كعبه قرار دادند. اين گفته پيامبرصلى الله عليه و آله نيز سندى است براى اينكه طواف در داخل حجر جايز نيست.
خلاصه آنكه حجر اسماعيل، در نگاه فقه حرمت خاصى يافته است، وبا آنكه جزء كعبه نيست، ليكن بايد چون كعبه مورد طواف قرار گيرد، ومسلمانان بايد آن را بسان كعبه، در طواف خود قرار دهند، ودر طواف حق داخل شدن در آن وحتى حركت بر ديوار آن را ندارند، گويا حِجْر، كعبه است وهمچون كعبه بايد دل نزد آن سپرند، وبه هنگام احرام بستن براى حج، احرام بستن از درون آن مستحب شمرده شده است. اكنون گذرا برخي از مباحثي را كه در فقه پيرامون حجر مطرح شده است را بازگو مينماييم:
۱. نماز در حجر اسماعيل
همانطور كه ذكر شد حجراسماعيل دومين يا سومين مكاني است كه در مسجدالحرام از جهت اهميت و ثواب براي اقامه نماز معرفي شده است. البته در خود حجر نيز زير ناودان رحمت از امتياز بيشتري برخوردار است.
۲. لزوم طواف در خارج حجر اسماعيل
از آنجا كه حجر را جزو كعبه دانستهاند لذا طواف از داخل آن باطل است.
۳. جايز نبودن حركت روى ديوار حجر در طواف
۴. جايز نبودن خواندن نماز طواف واجب در حجر
ذكر شد كه (برابر فتواي عموم مراجع و مشهور) نماز طواف واجب را حتما بايد پشت مقام ابراهيم اقامه نمود.
۵. استحباب نماز پيش از احرام حج در حجر
مستحب است حاجي پيش از احرام حج دو ركعت نماز پشت مقام يا در حجراسماعيل بجا آورد.
۶. استحباب احرام حج در حجر اسماعيل
هشتم ذى الحجه را روز ترويه گويند. بيشتر حاجيان در اين روز محرم شده و آماده حركت به سوى عرفات مىشوند. بايد در مكه احرام بست، اما فضيلت آن، احرام بستن از مسجد الحرام از كنار مقام ابراهيم يا در ميان حجر اسماعيل است.
۷. حجر اسماعيل محل اعلام
هداياى كعبه و چگونگى مصرف آن، يكى از مسائلى است كه در فقه مطرح است. شيخ صدوق (ره) روايت كرده است: كعبه نمى خورد، و نمى آشامد هر چه كه براى آن هديه آورده شود براى زائران كعبه است. همچنين روايت كرده است: بر روى حجر ندا شود: هر كس كه خرجى او تمام شده است حاضر شود، آنگاه از هديه كعبه به او داده شود.
۸. ناودان حجر و قبله مدينه
در مباحث مربوط به ناودان گذشت كه پيامبر فرمودند: محرابي علي الميزاب يعني محراب ايشان به سمت اين ضلع از كعبه و در واقع به سمت حجر اسماعيل است.