احمد بن محمد بن يعقوب مَسكويه از فلاسفه، حكما و مشاهير اطبّاي اسلامي اوايل قرن پنجم هجري است كه با ابوريحان بيروني و ابوعلي سينا، معاصر بود. وي همچنين در لغت، منطق، ادبيات و فنون شعر و كتابت، رياضيات و انواع فلسفه و حكمت متبحر و صاحب نظر بوده است. تَجارِبُ الاُمَمْ، اَقْسامُ الحِكْمَةِ و الرّياضي و نيز تَهذيبُ الاخلاق از جمله تاليفات اوست. ابن مسكويه در اصفهان وفات يافت و در تخت فولاد اصفهان مدفون گشت.

ابوالوَليد محمد بن احمد بن رشد معروف به ابن رشد از بزرگ‏ترين فلاسفه و حكماي اسلامي قرن ششم هجري مي‏باشد كه در فلسفه و حكمت، يگانه‏ي روزگار خود بود و در فقه، حديث، ادبيات، منطق و ديگر علوم متداول نيز تبحّر داشت. وي كه در اندلس مي‏زيست، نزد ملوك آن سامان مقرب گرديد و قاضي يكي از مناطق آن شد. بيشتر از صد كتاب به او نسبت داده شده است كه التحصيل، بِدايَةُ المجتهد، فلسفه‏ي ابن رشد و الكليات و... از آن جمله ‏اند.

ميرزا عبدالرحيم بن نصر اللَّه انصاري جابري كليبري، از علماي اماميه و از فقهاي اصولي و ادبا و فُصَحا بوده است. وي از شاگردان آخوند خراساني و ميرزا حبيب اللَّه رشتي و مامقاني بود و سپس سال‏ها در تبريز به تدريس فقه و اصول پرداخت. الاجتهاد و التقليد و قاعده‏ي لاضرر از جمله تأليفات اوست.

پس از پايان جنگ صفين ميان امام علي(ع) و معاويه بن ابي‏سفيان و تحميل حَكَميَّت بر امام، كوفيان كه خود را بازنده‏ي اين ماجرا مي‏دانستند، امام را براي جنگ دوباره با معاويه، تحريك كردند كه با مخالفت آن حضرت مواجه گرديدند. از آن پس عَلَم ناسازگاري با امام را برداشته و پس از ماجراهاي فراوان، در مقابل آن حضرت صف آرايى كردند. امام با نصيحت و هشدار، تعداد زيادي از آنان را از جنگ با آن حضرت منصرف ساخته و به بقيه مادامي كه دست به سلاح نبرده بودند، اجازه‏ي حضور در شهر را مي‏داد. ولي از آن زمان كه به جنايت و قتل دست زدند، امام به جنگ آنان شتافت و در جنگ نهروان، جز 9 نفر از سپاه چهار هزار نفري آنان، كسي زنده نماند. اين افراد را كه از دين برگشته و به امام اهانت كردند، خوارج يا خارجي مي‏ گويند.