دانستنیهای حقوقی؛
«عندالاستطاعه» یا «عندالمطالبه»؟
در برنامه «دیروز، امروز، فردا» مطرح شد؛
مسئولین به دعوت دانشجویان پاسخ مثبت نمی‌دهند/ فضای نامطلوب دانشگاه‌ها از نظر ۷۰ درصد مردم
معاون وزارت بهداشت گفت: آئین ملی روز دانشجو در دانشگاه علوم پزشکی ایران برگزار می‌شود. این برای اولین بار است که وزارت بهداشت و درمان میزبان این برنامه است و حضور رئیس جمهور هم تقریبا قطعی است.
به گزارش گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران، برنامه «دیروز، امروز، فردا» در آستانه 16 آذرماه، روز دانشجو با محوریت دغدغه‌های جنبش دانشجویی با حضور محمدرضا داودآبادی فراهانی، معاون فرهنگی و دانشجویی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و عضو اسبق دفتر تحکیم وحدت و محمد رئیس زاده، رئیس سازمان بسیج جامعه پزشکی و مسئول اسبق بسیج دانشجویی دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران برگزار شد.
فراهانی در ابتدا درباره تاریخ شکل‌گیری جنبش دانشجویی گفت: جنبش دانشجویی در ایران همراه با تولد نظام آموزش عالی در کشور شکل گرفت. این جنبش در گذشته دو خصوصیت مهم داشته است. ضد استبدادی بودن جنبش دانشجویی و نقد قدرت این ویژگی‌ها هستند. دانشجویان نظام شاهنشاهی را برای اداره کشور مناسب نمی‌دیدند و برای تغییر آن حاضر شدند که جان بدهند. یکی از ارکان مهم وقوع انقلاب اسلامی، جنبش دانشجویی بود که امام خمینی(ره) به آن اشاره داشتند. بر همین اساس امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری تاکید دارند که دانشگاه مبدا تحولات است.
وی افزود: پس از پیروزی انقلاب اسلامی، جنبش دانشجویی نظام حاکم را قبول کرد اما به عنوان یک نیروی نقد کننده داخلی نظام قدرت به کار خود ادامه داد. بعد از انقلاب در 8 سال دفاع مقدس وقتی استقلال کشور مورد تهدید قرار گرفت جنبش دانشجویی فعال شد و شهدای دانشجو را تقدیم کشور کرد.
وی افزود: در هر مقطعی وقتی شاهد پویایی دانشگاه و جنبش دانشجویی در انتخابات بودیم، درصد مشارکت در انتخابات بالا بوده است. در واقع دانشگاه بعد از انقلاب یک گروه مرجع در هدایت و روشنگری جامعه محسوب می‌شده است.
معاون فرهنگی و دانشجویی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با مقایسه عملکرد گذشته جنبش دانشجویی با عملکرد فعلی آن گفت: جنبش دانشجویی امروز مانند گذشته یک مرجع موثر نیست و قدرت و تاثیرش برجامعه مانند گذشته نیست.
همچنین رئیس‌زاده در ادامه گفت: جنبش دانشجویی امروز در یک دوره رکود به سر می‌برد. این به معنی رکود دانشگاه‌های ما نیست. دانشگاه‌های ما پویا و فعال هستند و بدنه علمی آنها کار خود را ادامه می‌دهند. اما جنبش‌های دانشجویی در یک دوره افول به سر می‌برند و در پی هویت‌یابی و بازخوانی نفش خودشان هستند. ما اکنون با خلا یک گفتمان غالب در جنبش دانشجویی روبرو هستیم. کم کم جنبش های دانشجویی در حال بازیابی هویت خود هستند تا به گفتمانی غالب برسند.
وی اضافه کرد: مقداری از فضایی که بر جنبش دانشجویی حاکم است ناشی از حرکت‌های رادیکال در سالهای گذشته و سرخوردگی دانشجویان به دلیل اثرات ناشی از آن حرکت‌های رادیکال در سالهای گذشته است. زمان لازم است تا دانشجویی از آن فضا فاصله بگیرد و به نشاط سالهای 60 برسد.
فراهانی با تاکید بر گفته‌های رئیس‌زاده گفت: یکی از دلایل آسیب‌هایی که به جنبش دانشجویی وارد شده است، حرکت‌های افراطی و به دور از خردورزی بوده است. اما این همه داستان نیست. عوامل بیرونی هم در افت جنبش دانشجویی موثر بوده است. از جمله آنها به هزینه کار سیاسی می‌توان اشاره کرد. در یک دهه اخیر هزینه کار سیاسی به شدت بالا رفته است.
وی افزود: کسانی که در جنبش دانشجویی از نظام و وضعیت موجود دفاع می‌کنند هزینه‌ای پرداخت نمی‌کنند و چه بسا در آینده در ساختار قدرت نیز از آنها دفاع می‌شود. نقد قدرت هزینه دارد ولی وضعیت موجود آن را خیلی بالا برده است. در قبل از انقلاب دانشجویان می‌خواستند ساختار قدرت را به کلی تغییر دهند و حاضر بودند جانشان را برای این کار بدهند اما در حال حاضر که نمی‌خواهند این کار را انجام دهند.
وی خاطرنشان کرد.:بعد از انقلاب همه معتقدند که این نظام مقبول و مشروع است و وقتی وارد جنبش دانشجویی وارد می‌شوند می‌خواهند ساحت قدرت را نقد کنند. هزینه‌های این نقد باید معقول باشد. ما پیش از این در دانشگاه‌ها شاهد حضور دو نحله فکری بودیم اما اکنون ببینید آیا هیچ جریان فکری در دانشگاه‌ها حضور دارد؟ اعتقاد من این است که زدگی سیاسی به وجود نیامده است بلکه به دلیل افزایش هزینه‌های فعالیت سیاسی، کسانی که می‌خواستند در این عرصه فعال باشند وارد حوزه‌های دیگری مانند فرهنگی شدند.
رئیس‌زاده با تشریح معنی جنبش گفت: جنبش تعریفی دارد. جنبش دانشجویی هم از این تعریف پیروی می‌کند. ما باید بین حرکت‌های دانشجویی و جنبش دانشجویی تفکیک قائل شویم.
وی در ادامه تصریح کرد: مقام معظم رهبری تاکید دارند که 16 آذر برای دانشجویان ضد آمریکا و ضد استکبار است. نباید منشا حرکت‌های دانشجویی را فراموش کنیم. در همه دورههایی که برای جنبش دانشجویی تعریف می‌کنند، بستر کار با حرکت‌های ضد نظام استکباری بوده است.
رئیس سازمان بسیج جامعه پزشکی به عنوان نکته سوم گفت: سیاست‌زدگی، سیاست‌بازی و سیاستگری سه نوع کار سیاسی هستند. منظور از کار سیاسی در دانشگاه‌ها قدرت فهم و تحلیلی سیاسی است. این با سیاست‌بازی و نقش بازی کردن به عنوان یک بازیچه عرصه‌های سیاسی احزاب فرق دارد.
وی اضافه کرد: سیاستگری به مفهوم واقعی‌اش در دانشگاه‌ها هزینه‌ای ندارد اما جایی که از این تعریف خارج می‌شویم هزینه ایجاد می‌شود. در 18 تیر 78 حرکتی منتسب شد به جریان دانشجویی که مسنا آن با همه جرکت‌های سیاسی جنبش دانشجویی فرق می‌کرد و سیاستگری نبود.
وی افزود: من با این گزاره که هزینه کار سیاسی و تشکیلاتی در دانشگاه‌ها بالاست موافق نیستم اما اگر این به حرکت‌هایی که بر خلاف امنیت نظام انجام می‌شود، اشاره دارید حرف دیگری است.
رئیس‌زاده گفت: یک اشتباه تاریخی دیگر درباره جنبش دانشجویی این است که این جنبش در راستای حرکت در منازعات سیاسی بوده است. ما در دورههایی جنبش دانشجویی را مترادف کردیم با حرکت‌های تند سیاسی و کار را به جایی رساندیم که دانشجویان تبدیل به شدند به نوک پیکان حرکت‌های سیاسی و کسانی که باید برای این کار هزینه دهند.
وی افزود: من نمی‌گویم هزینه های کار سیاسی را برای دانشجویان بالا بردیم بلکه بار سیاسی بیش از اندازه ظرفیت جنبش دانشجویی را بر روی آن سوار کردیم. ما کار را به جایی رساندیم که تمام هزینه‌های جریانات سیاسی را جنبش دانشجویی بپردازد. چون این کار را کردیم و شاخص فعالیت جنبش های دانشجویی را اینگونه حرکت‌های سیاسی تعریف کردیم، دانشجویان در این حوزه دچار سرخوردگی شدند. وگرنه امروز تشکل‌های دانشگاهی خدمات برجسته‌ای مانند فعالیت‌های جهادی، بحث‌های عدالت‌خواهی، فرهنگی و معنوی را دنبال می‌کنند. من قائل به این نیستم که جنبش دانشجویی در تمامی حوزه‌ها منفعل است.
در ادامه سید ضیاء هاشمی، معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم در ارتباطی تلفنی با برنامه «دیروز، امروز، فردا» گفت: تحلیل موقعیت سیاسی دانشجویان و دانشگاه‌ها تحلیل پیچیده‌ای است. علیرغم مشارکت خوب سیاسی دانشجویان می‌تواند وضعیت بهتر از این باشد. هنوز بسیاری از استعدادها در این حوزه شکوفا نشده و ما باید در این زمینه فعالیت کنیم.
وی افزود: فعالیت سیاسی بدون هزینه نمی‌شود. با توجه به اینکه فعالیت سیاسی دانشجویان در دانشگاه‌ها نقادانه است و پذیرش نقد در جامعه ما و هرجامعه‌ای ساده نیست، ممکن است دانشجو دچار هزینه‌هایی شود. به نظر من این هزینه‌ها باید کم شود. وضعیتی کنونی مطلوب نیست و اگر می‌خواهیم دانشگاه محل کارورزی و رشد سیاسی باشد باید هزینه‌ها کاهش پیدا کند.
وی افزود: البته در بحث‌هایی که شد به این نکته اشاره نشد که ما فعالیت‌هایی اجتماعی، فرهنگی و علمی در دانشگاه‌ها داریم اما اگر می‌خواهیم فعالیت‌های سیاسی که ناظر به حوزه قدرت توسعه پیدا کند باید هزینه‌ها را کاهش دهیم. البته سیاست‌های کلی ما بر این مبناست که نمی‌خواهیم دانشگاه سیاست‌زده شود.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم در رابطه با کرسی‌های آزاداندیشی گفت: تاکیدی که مقام معظم رهبری بر این موضوع دارند ناظر بر افزایش نقد و نقادی در عرصه‌های مختلف مانند سیاسی است. ما در یکسال گذشته تلاش کردیم تا در این مورد آسیب‌شناسی کنیم و به این نتیجه رسیدیم که در این زمینه نیاز به کارهای ساختاری وجود دارد.
وی گفت: یکسری ضوابط و آئین‌نامه‌ها باید اصلاح می‌شد. در جلساتی طولانی و با همکاری های مشترک این آئین‌نامه‌ها اصلاح شد و سه هفته پیش به دانشگاه‌ها ابلاغ شد. در دانشگاه‌ها باید کلاس‌هایی را برای آموزش کارشناسان و تشکل‌ها برگزار کنیم. اولین گام برای برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی برداشته شد تا با جلب اعتماد دانشجویان و اساتید در ترم آینده شاهد رونق این کرسی‌ها باشیم.
هاشمی در رابطه با ابراز نگرانی فرهادی وزیر علوم در زمینه محتویات برخی نشریه‌های دانشجویی گفت: یکی از فعالیت‌های بارز فرهنگی نشریه‌های دانشجویی است. ما چند هزار نشریه دانشجویی داریم که هیات‌های نظارت بر روی آن نظارت می‌کنند. در طول فعالیت این نشریات به طور طبیعی تخلفاتی وجود داشته است که هیات‌های نظارت به آن رسیدگی کردند.
وی افزود: سخنان وزیر هم به این موضوع اشاره داشته است. وزیر معتقد است ضمن توسعه فعالیت‌های فرهنگی دانشجویان باید این نظارت هم وجود داشته باشد تا فرصت برای قانون‌شکنان به وجود نیاید. ما 8 ماه پیش بخش‌نامه‌ای به معاونین فرهنگی ابلاغ کردیم که به رعایت ضوابط قانونی توجه کنند.
فراهانی در رابطه با ارتباط مسئولان کشور با دانشجویان گفت: مقامات اجرایی کشور باید پیش قدم شوند و در دانشگاه‌ها حاضر شوند. البته اگر قرار باشد این ارتباط در فضایی آزاد صورت بگیرد که هرکس نظرات خود را بازگو کند این ارتباط برای مسئولان هزینه خواهد داشت.
وی افزود: برخی چون دوست دارند فضای آرامش ادامه پیدا کند به دلیل اینکه از برخی گفته‌های مسئولان سو استفاده می‌شود و خیلی افراطی به آن نگاه می‌شود، مسئولان اجرایی فکر می‌کنند این می‌تواند مخل فعالیت‌هایشان شود. ما چون گفت‌وگو را بلد نیستیم و آستانه تحریک پذیری ما بالاست، فضای خوبی برای این موضوع وجود ندارد. در حال حاضر حضور و ارتباط کمرنگ است.
رئیس‌زاده با تاکید بر اینکه در 2 دولت قبلی و دولت فعلی مسئولان حضور مطلوبی در دانشگاه‌ها نداشتند، گفت: با وجود تاکیدات مقام معظم رهبری ما شاهد حضور مسئولان در دانشگاه‌ها نیستیم. این حضور فواید و برکات زیادی برای مسئولان دارد. دانشگاه‌ها میزان الحراره جامعه هستند و مسئولان با ارتباط با آنها می‌توانند از جامعه اگاه شوند. اگر مسئولی در دانشگاه حضور پیدا نکند ناشی از ضعف او است. دانشجو فرزند این جامعه است و ممکن است مانند فرزند خودمان که گاهی حرف تندی می‌زند، انتقادی بکند. این ناشی از تخریب و توهین نیست.
وی افزود: البته در دورههایی فضای افراطی بوجود آمد که این عدم اطمینان‌ها شادی ناشی از آن دوره‌ها باشد. در دوره‌ای از اصلاحات وقتی رئیس‌جمهور در یکی از دانشگاه‌های فنی کشور حاضر شد، اهانت‌هایی به این مقام عالی کشور از سمت افراطیون انجام شد که همان موقع هم ما با ان مخالف بودیم و جریاناتی که به ظاهر می‌شد با آن دولت رابطه ندارند نهایت ادب را رعایت کردند. به نظر من هرچقدر فاصله مسئولین با دانشگاه بیشتر شود به ضرر آنهاست و دیوار بی اعتمادی دانشجویان را نسبت به مسئولان بلندتر می‌کند.
فراهانی در مورد حضور رئیس‌جمهور در مراسم 16 آذر یکی از دانشگاه‌ها گفت: آئین ملی روز دانشجو در دانشگاه علوم پزشکی ایران برگزار می‌شود. این برای اولین بار است که وزارت بهداشت و درمان میزبان این برنامه است. حضور رئیس جمهور هم تقریبا قطعی است. بر اساس قولی که رئیس جمهور در ابتدای سال تحصیلی دادند مبنی بر اینکه در جلسه بعدی که حضور پیدا می‌کنند حرف‌های فعالان فرهنگی، دانشجویان و تشکل‌های دانشجویی را می‌شنوند و به سوالات آنها پاسخ می‌دهند، اینگونه برنامه پیش می‌رود.
رئیس‌زاده با اشاره به سخنانی مبنی بر شکاف بین جنبش دانشجویی و مردم، گفت: هیچ دلیل مقتنی برای اینکه دانشجو و دانشگاه از مطالبات مردم فاصله گرفته باشد وجود ندارد. دانشجویان نماینده قشر روشنفکر، جوان و مطالبه‌گر جامعه هستند و این روحیه در عموم دانشجویان وجود دارد. اما تشکل‌های دانشجویی که باید نیازها و دغدغه‌های بدنه دانشگاه را مطالبه کنند کم کاری کنند و این ریشه در 15 سال اخیر دارد. از سالهای 72 یکسری حرکت‌های افراطی روی داد که اوج ان را در سال 78 دیدیم و بعد از آن شاهد افول جنبش دانشجویی بودیم.
وی افزود: در ادامه در بحث جنبش‌های عدالتخواه، گفتمان‌هایی به راه افتاد اما تبدیل به یک گفتمان غالب فرهنگساز که بتواند با بدنه دانشجویی ارتباط برقرار کند و پشتیبانی شود نشد.
وی گفت: در دورههایی چنین برداشت‌هایی به وجود آمد که جریان دانشجویی در مسیری مخالف مردم است اما این نباید ملاک قضاوت قرار گیرد. در حال حاضر سردمداران این حرکت‌های دانشجویی در دامان دشمن هستند. شاخص آن حرکت‌ها کسانی بودند که اکنون در کنگره آمریکا فعالیت می‌کنند و جایزه می‌گیرند.
فراهانی در رابطه با امنیتی شدن فضای دانشگاه‌ها گفت: یک دوگانه آزادی و امنیت داریم که برخی ان را پارادایم می‌دانند و فکر می‌کنند اگر یکی افزایش پیدا کند دیگری کم می‌شود. من این پارادایم را قبول ندارم و فکر می‌کنم اگر آزادی بیشتر شود امنیت ملی نیز بالا می‌رود اما این مشروط به یک مدیریت هوشمند است. ما نقطه ضعفی داریم و آن این است که وقتی فضایی آزاد امنیت ما را تهدید می‌کند چون بازیگرهای خارجی از آن استفاده می‌کنند، آزادی ها محدود می‌شود. علت این امر ارتباط کم مسئولان با دانشگاه‌ها و هزینه دادن دانشجویی است. به نظر من باید یک نظر جدیدی به این مسئله کرد. من شخصا زیربنای توسعه اقتصادی و سیاسی را توسعه فرهنگی می‌دانم.
وی افزود: ما کشوری هستیم که سابقه 2500 سال حکومت پادشاهی را داریم و در هریک از ما تهماندهای از استبداد پادشاهی وجود دارد. ما تازمانی که مرئوسیم طور دیگری نگاه می‌کنیم ولی تا رئیس می‌شویم نگاه عوض می‌شود. ما نه با یکدیگر گفت‌وگو می‌کنیم و نه درقبال یکدیگر صبر و تحمل داریم. پس باید به حوزه فرهنگ نگاه دیگری بندازیم.
رئیس‌زاده در زمینه 18 تیر گفت: این حادثه قابل تامل است و هنوز هم جای بحث دارد. من از اولین لحظات تا دقایق آخر در صحنه حوادث بودم. این حوادث یک شباهتی با اتفاقات 13 آبان 58 دارد. هر دو موجی بودند که بر اساس جریان‌های دانشجویی صورت گرفتند.
وی گفت: بارزترین علت اتفاقات 18 تیر عدم مراقبت خود جنبش‌های دانشجویی بود. بیشترین واژه‌ای که امام خمینی(ره) در سخنرانی‌ها با انجمن‌های اسلامی دانشجویی بر آن تاکید داشتند جلوگیری از نفوذ منحرفین بود. نکته دوم طمع سیاسیون و احزاب به جنبش‌های دانشجویی است. پس باید مراقب ورود و نفوذ سیاسیون داخل و خارج به محیط دانشگاه‌ها باشیم.
عبدی، دبیر سیاسی اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل سراسر کشور در ارتباطی تلفنی با برنامه گفت: فضای دانشگاه خیلی فضای پررونق و بالنده‌ای نیست. اتفاقاتی که در جریان فتنه 88 افتاد میزان هزینه برای فعالیت‌های دانشجویی را بالا برد و شرایط را یه گونه‌ای رقم زد که مردم فکر کنند امکان فعالیت سیاسی در داخل و خارج دانشگاه به صورت درست وجود ندارد.
وی افزود: اگر قرار باشد رای 24 میلیونی مردم به یک رئیس جمهور در فضای کشور زیر سوال رود این شبهه به وجود می‌آید که در فعالیت‌های دانشجویی هم چنین فضایی به وجود می‌آید. اگر قاعده‌ای در فضای سیاسی کشور حاکم نباشد و در صورت باخت یکی از طرفین قرار باشد کافه را بهم بزنیم از اساس کنش و واکنشی در این فضا به وجود نمی‌آید.
وی افزود: فضای رخوت در دانشگاه‌ها به دلیل حرکت‌های افراطی است که برخی از جریان‌های تندرو اصلاح طلب رقم زنند. اینگونه هزینه‌ها برای فعالیت دانشجویان منتقد و حزب‌اللهی به شدت بالا رفته است و انگ تندروی و بی سواد بودن به همه زده می‌شود.
دبیر سیاسی اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل سراسر کشور در خصوص کمرنگ بودن حضور مسئولان در دانشگاه‌ها گفت: همان روزی که مقام معظم رهبری بر حضور مسئولان در دانشگاه‌ها تاکید کردند ما از مسئولین دعوت کردیم و مسئولین رده یک نظام در نشست‌های ما حاضر شدند اما متاسفانه در دعوت‌های بعدی ما و دیگر تشکل‌ها مسئولان به ندرت پاسخ مثبت دادند و این نشان از این دارد که کسانی که داعیه تبعیت از رهبر را دارند تنها در کلام بر این امر تاکید دارند و در عمل اینگونه نیست. در دیدار امسال دانشجویان با رهبر نیز این نقد را به ایشان منتقل کردیم.
فراهانی در رابطه با روند کند برپایی کرسی‌های آزاد اندیشی در دانشگاه‌ها گفت: آئین نامه کرسی‌های آزاداندیشی در شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها عوض شد و یکماه قبل به تصویب رسید. من در تصویب آئین نامه به این نکته تاکید کردم که افرادی که در کرسی های آزاد اندیشی مطالبی را بیان می‌کنند نباید برای این حرف‌ها بعدا مواخذه شوند. برای همین باید ممنوع کنیم که در فضای عمومی مطالبی که در کرسی‌های آزاداندیشی مطرح می‌شود، مطرح شود. البته هنوز این آئین نامه توجه کافی را به مطالبی که بیان کردیم، نکرده است.
رئیس‌زاده در ادامه گفت: هنوز کار درخوری در زمینه کرسی‌های آزاداندیشی انجام نشده است. برداشت نادرست از اجرای این کار موجب نتیجه ضعیف شد. تصور بر این است که برای اجرای کرسی‌ها باید جلسه‌ای در سالن آمفی تئاتری تشکیل دهیم و عده ای هم روی سن صحبت کنند و رسانه‌ها و دانشجویان به این مباحث گوش دهند. امروز سوالات فراوانی برای دانشجویان در زمینه ها مختلف وجود دارد. می‌شود برای دانشجویان که در مورد یک مسئله خاص مثلا حجاب سوالاتی دارند فضایی فرایم شود تا جمعی از دانشجویان سوالات خود را در مورد مثلا حجاب با حضور دو فرد مسلط به این بحث مطرح کنند و انها به پاسخ دادن بپردازند. اگر تلقی ما اینگونه باشد حتما صورت می‌گیرد. این کار عزم جدی و دلسوزی و تلاش می‌خواهد.
فراهانی در مورد حساسیت وزیر علوم به بحث نشریات دانشجویی گفت: دانشگاه‌های علوم پزشکی همیشه فضای آرامتری نسبت به دیگر دانشگاه‌ها دارند. اما من می‌خواهم به نکته مهمی اشاره کنم. ما در حوزه سیاسی تنها یک فرصت به دیگران می‌دهیم و اگر یک اشتباهی انجام دهد او حذف می‌شود. در دانشگاه هم اینگونه است. ما باید مخصوصا در دانشگاه‌ها در همه حوزه‌ها به دانشجویان اجازه اشتباه کردن دهیم. حضرت امام(ره) هم به روحانی‌ها می‌گفتند که به دانشجویان فرصت دهیم و سخت نگیریم.
رئیس‌زاده در پایان در زمینه راهبردهای باز شدن فضای فعالیت دانشجویان در دانشگاه‌ها گفت: ما نباید همه فضای جنبش دانشجویی را معطوف به فضای سیاسی کنیم. باید دست جناح‌های سیاسی را از دانشگاه‌ها به عنوان حیاط خلوت احزاب سیاسی کوتاه کنیم. قواعد سیاستگری نه سیاست بازی را به دانشجویان آموزش دهیم و سعه صدر را در مسئولان بالا ببریم.
در نظرسنجی برنامه «دیروز، امروز، فردا» 70 درصد مردم فضای سیاسی دانشگاه‌ها را مطلوب ندانستند.
انتهای پیام/
فراهانی در ابتدا درباره تاریخ شکل‌گیری جنبش دانشجویی گفت: جنبش دانشجویی در ایران همراه با تولد نظام آموزش عالی در کشور شکل گرفت. این جنبش در گذشته دو خصوصیت مهم داشته است. ضد استبدادی بودن جنبش دانشجویی و نقد قدرت این ویژگی‌ها هستند. دانشجویان نظام شاهنشاهی را برای اداره کشور مناسب نمی‌دیدند و برای تغییر آن حاضر شدند که جان بدهند. یکی از ارکان مهم وقوع انقلاب اسلامی، جنبش دانشجویی بود که امام خمینی(ره) به آن اشاره داشتند. بر همین اساس امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری تاکید دارند که دانشگاه مبدا تحولات است.
وی افزود: پس از پیروزی انقلاب اسلامی، جنبش دانشجویی نظام حاکم را قبول کرد اما به عنوان یک نیروی نقد کننده داخلی نظام قدرت به کار خود ادامه داد. بعد از انقلاب در 8 سال دفاع مقدس وقتی استقلال کشور مورد تهدید قرار گرفت جنبش دانشجویی فعال شد و شهدای دانشجو را تقدیم کشور کرد.
وی افزود: در هر مقطعی وقتی شاهد پویایی دانشگاه و جنبش دانشجویی در انتخابات بودیم، درصد مشارکت در انتخابات بالا بوده است. در واقع دانشگاه بعد از انقلاب یک گروه مرجع در هدایت و روشنگری جامعه محسوب می‌شده است.
معاون فرهنگی و دانشجویی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با مقایسه عملکرد گذشته جنبش دانشجویی با عملکرد فعلی آن گفت: جنبش دانشجویی امروز مانند گذشته یک مرجع موثر نیست و قدرت و تاثیرش برجامعه مانند گذشته نیست.
همچنین رئیس‌زاده در ادامه گفت: جنبش دانشجویی امروز در یک دوره رکود به سر می‌برد. این به معنی رکود دانشگاه‌های ما نیست. دانشگاه‌های ما پویا و فعال هستند و بدنه علمی آنها کار خود را ادامه می‌دهند. اما جنبش‌های دانشجویی در یک دوره افول به سر می‌برند و در پی هویت‌یابی و بازخوانی نفش خودشان هستند. ما اکنون با خلا یک گفتمان غالب در جنبش دانشجویی روبرو هستیم. کم کم جنبش های دانشجویی در حال بازیابی هویت خود هستند تا به گفتمانی غالب برسند.
وی اضافه کرد: مقداری از فضایی که بر جنبش دانشجویی حاکم است ناشی از حرکت‌های رادیکال در سالهای گذشته و سرخوردگی دانشجویان به دلیل اثرات ناشی از آن حرکت‌های رادیکال در سالهای گذشته است. زمان لازم است تا دانشجویی از آن فضا فاصله بگیرد و به نشاط سالهای 60 برسد.
فراهانی با تاکید بر گفته‌های رئیس‌زاده گفت: یکی از دلایل آسیب‌هایی که به جنبش دانشجویی وارد شده است، حرکت‌های افراطی و به دور از خردورزی بوده است. اما این همه داستان نیست. عوامل بیرونی هم در افت جنبش دانشجویی موثر بوده است. از جمله آنها به هزینه کار سیاسی می‌توان اشاره کرد. در یک دهه اخیر هزینه کار سیاسی به شدت بالا رفته است.
وی افزود: کسانی که در جنبش دانشجویی از نظام و وضعیت موجود دفاع می‌کنند هزینه‌ای پرداخت نمی‌کنند و چه بسا در آینده در ساختار قدرت نیز از آنها دفاع می‌شود. نقد قدرت هزینه دارد ولی وضعیت موجود آن را خیلی بالا برده است. در قبل از انقلاب دانشجویان می‌خواستند ساختار قدرت را به کلی تغییر دهند و حاضر بودند جانشان را برای این کار بدهند اما در حال حاضر که نمی‌خواهند این کار را انجام دهند.
وی خاطرنشان کرد.:بعد از انقلاب همه معتقدند که این نظام مقبول و مشروع است و وقتی وارد جنبش دانشجویی وارد می‌شوند می‌خواهند ساحت قدرت را نقد کنند. هزینه‌های این نقد باید معقول باشد. ما پیش از این در دانشگاه‌ها شاهد حضور دو نحله فکری بودیم اما اکنون ببینید آیا هیچ جریان فکری در دانشگاه‌ها حضور دارد؟ اعتقاد من این است که زدگی سیاسی به وجود نیامده است بلکه به دلیل افزایش هزینه‌های فعالیت سیاسی، کسانی که می‌خواستند در این عرصه فعال باشند وارد حوزه‌های دیگری مانند فرهنگی شدند.
رئیس‌زاده با تشریح معنی جنبش گفت: جنبش تعریفی دارد. جنبش دانشجویی هم از این تعریف پیروی می‌کند. ما باید بین حرکت‌های دانشجویی و جنبش دانشجویی تفکیک قائل شویم.
وی در ادامه تصریح کرد: مقام معظم رهبری تاکید دارند که 16 آذر برای دانشجویان ضد آمریکا و ضد استکبار است. نباید منشا حرکت‌های دانشجویی را فراموش کنیم. در همه دورههایی که برای جنبش دانشجویی تعریف می‌کنند، بستر کار با حرکت‌های ضد نظام استکباری بوده است.
رئیس سازمان بسیج جامعه پزشکی به عنوان نکته سوم گفت: سیاست‌زدگی، سیاست‌بازی و سیاستگری سه نوع کار سیاسی هستند. منظور از کار سیاسی در دانشگاه‌ها قدرت فهم و تحلیلی سیاسی است. این با سیاست‌بازی و نقش بازی کردن به عنوان یک بازیچه عرصه‌های سیاسی احزاب فرق دارد.
وی اضافه کرد: سیاستگری به مفهوم واقعی‌اش در دانشگاه‌ها هزینه‌ای ندارد اما جایی که از این تعریف خارج می‌شویم هزینه ایجاد می‌شود. در 18 تیر 78 حرکتی منتسب شد به جریان دانشجویی که مسنا آن با همه جرکت‌های سیاسی جنبش دانشجویی فرق می‌کرد و سیاستگری نبود.
وی افزود: من با این گزاره که هزینه کار سیاسی و تشکیلاتی در دانشگاه‌ها بالاست موافق نیستم اما اگر این به حرکت‌هایی که بر خلاف امنیت نظام انجام می‌شود، اشاره دارید حرف دیگری است.
رئیس‌زاده گفت: یک اشتباه تاریخی دیگر درباره جنبش دانشجویی این است که این جنبش در راستای حرکت در منازعات سیاسی بوده است. ما در دورههایی جنبش دانشجویی را مترادف کردیم با حرکت‌های تند سیاسی و کار را به جایی رساندیم که دانشجویان تبدیل به شدند به نوک پیکان حرکت‌های سیاسی و کسانی که باید برای این کار هزینه دهند.
وی افزود: من نمی‌گویم هزینه های کار سیاسی را برای دانشجویان بالا بردیم بلکه بار سیاسی بیش از اندازه ظرفیت جنبش دانشجویی را بر روی آن سوار کردیم. ما کار را به جایی رساندیم که تمام هزینه‌های جریانات سیاسی را جنبش دانشجویی بپردازد. چون این کار را کردیم و شاخص فعالیت جنبش های دانشجویی را اینگونه حرکت‌های سیاسی تعریف کردیم، دانشجویان در این حوزه دچار سرخوردگی شدند. وگرنه امروز تشکل‌های دانشگاهی خدمات برجسته‌ای مانند فعالیت‌های جهادی، بحث‌های عدالت‌خواهی، فرهنگی و معنوی را دنبال می‌کنند. من قائل به این نیستم که جنبش دانشجویی در تمامی حوزه‌ها منفعل است.
در ادامه سید ضیاء هاشمی، معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم در ارتباطی تلفنی با برنامه «دیروز، امروز، فردا» گفت: تحلیل موقعیت سیاسی دانشجویان و دانشگاه‌ها تحلیل پیچیده‌ای است. علیرغم مشارکت خوب سیاسی دانشجویان می‌تواند وضعیت بهتر از این باشد. هنوز بسیاری از استعدادها در این حوزه شکوفا نشده و ما باید در این زمینه فعالیت کنیم.
وی افزود: فعالیت سیاسی بدون هزینه نمی‌شود. با توجه به اینکه فعالیت سیاسی دانشجویان در دانشگاه‌ها نقادانه است و پذیرش نقد در جامعه ما و هرجامعه‌ای ساده نیست، ممکن است دانشجو دچار هزینه‌هایی شود. به نظر من این هزینه‌ها باید کم شود. وضعیتی کنونی مطلوب نیست و اگر می‌خواهیم دانشگاه محل کارورزی و رشد سیاسی باشد باید هزینه‌ها کاهش پیدا کند.
وی افزود: البته در بحث‌هایی که شد به این نکته اشاره نشد که ما فعالیت‌هایی اجتماعی، فرهنگی و علمی در دانشگاه‌ها داریم اما اگر می‌خواهیم فعالیت‌های سیاسی که ناظر به حوزه قدرت توسعه پیدا کند باید هزینه‌ها را کاهش دهیم. البته سیاست‌های کلی ما بر این مبناست که نمی‌خواهیم دانشگاه سیاست‌زده شود.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم در رابطه با کرسی‌های آزاداندیشی گفت: تاکیدی که مقام معظم رهبری بر این موضوع دارند ناظر بر افزایش نقد و نقادی در عرصه‌های مختلف مانند سیاسی است. ما در یکسال گذشته تلاش کردیم تا در این مورد آسیب‌شناسی کنیم و به این نتیجه رسیدیم که در این زمینه نیاز به کارهای ساختاری وجود دارد.
وی گفت: یکسری ضوابط و آئین‌نامه‌ها باید اصلاح می‌شد. در جلساتی طولانی و با همکاری های مشترک این آئین‌نامه‌ها اصلاح شد و سه هفته پیش به دانشگاه‌ها ابلاغ شد. در دانشگاه‌ها باید کلاس‌هایی را برای آموزش کارشناسان و تشکل‌ها برگزار کنیم. اولین گام برای برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی برداشته شد تا با جلب اعتماد دانشجویان و اساتید در ترم آینده شاهد رونق این کرسی‌ها باشیم.
هاشمی در رابطه با ابراز نگرانی فرهادی وزیر علوم در زمینه محتویات برخی نشریه‌های دانشجویی گفت: یکی از فعالیت‌های بارز فرهنگی نشریه‌های دانشجویی است. ما چند هزار نشریه دانشجویی داریم که هیات‌های نظارت بر روی آن نظارت می‌کنند. در طول فعالیت این نشریات به طور طبیعی تخلفاتی وجود داشته است که هیات‌های نظارت به آن رسیدگی کردند.
وی افزود: سخنان وزیر هم به این موضوع اشاره داشته است. وزیر معتقد است ضمن توسعه فعالیت‌های فرهنگی دانشجویان باید این نظارت هم وجود داشته باشد تا فرصت برای قانون‌شکنان به وجود نیاید. ما 8 ماه پیش بخش‌نامه‌ای به معاونین فرهنگی ابلاغ کردیم که به رعایت ضوابط قانونی توجه کنند.
فراهانی در رابطه با ارتباط مسئولان کشور با دانشجویان گفت: مقامات اجرایی کشور باید پیش قدم شوند و در دانشگاه‌ها حاضر شوند. البته اگر قرار باشد این ارتباط در فضایی آزاد صورت بگیرد که هرکس نظرات خود را بازگو کند این ارتباط برای مسئولان هزینه خواهد داشت.
وی افزود: برخی چون دوست دارند فضای آرامش ادامه پیدا کند به دلیل اینکه از برخی گفته‌های مسئولان سو استفاده می‌شود و خیلی افراطی به آن نگاه می‌شود، مسئولان اجرایی فکر می‌کنند این می‌تواند مخل فعالیت‌هایشان شود. ما چون گفت‌وگو را بلد نیستیم و آستانه تحریک پذیری ما بالاست، فضای خوبی برای این موضوع وجود ندارد. در حال حاضر حضور و ارتباط کمرنگ است.
رئیس‌زاده با تاکید بر اینکه در 2 دولت قبلی و دولت فعلی مسئولان حضور مطلوبی در دانشگاه‌ها نداشتند، گفت: با وجود تاکیدات مقام معظم رهبری ما شاهد حضور مسئولان در دانشگاه‌ها نیستیم. این حضور فواید و برکات زیادی برای مسئولان دارد. دانشگاه‌ها میزان الحراره جامعه هستند و مسئولان با ارتباط با آنها می‌توانند از جامعه اگاه شوند. اگر مسئولی در دانشگاه حضور پیدا نکند ناشی از ضعف او است. دانشجو فرزند این جامعه است و ممکن است مانند فرزند خودمان که گاهی حرف تندی می‌زند، انتقادی بکند. این ناشی از تخریب و توهین نیست.
وی افزود: البته در دورههایی فضای افراطی بوجود آمد که این عدم اطمینان‌ها شادی ناشی از آن دوره‌ها باشد. در دوره‌ای از اصلاحات وقتی رئیس‌جمهور در یکی از دانشگاه‌های فنی کشور حاضر شد، اهانت‌هایی به این مقام عالی کشور از سمت افراطیون انجام شد که همان موقع هم ما با ان مخالف بودیم و جریاناتی که به ظاهر می‌شد با آن دولت رابطه ندارند نهایت ادب را رعایت کردند. به نظر من هرچقدر فاصله مسئولین با دانشگاه بیشتر شود به ضرر آنهاست و دیوار بی اعتمادی دانشجویان را نسبت به مسئولان بلندتر می‌کند.
فراهانی در مورد حضور رئیس‌جمهور در مراسم 16 آذر یکی از دانشگاه‌ها گفت: آئین ملی روز دانشجو در دانشگاه علوم پزشکی ایران برگزار می‌شود. این برای اولین بار است که وزارت بهداشت و درمان میزبان این برنامه است. حضور رئیس جمهور هم تقریبا قطعی است. بر اساس قولی که رئیس جمهور در ابتدای سال تحصیلی دادند مبنی بر اینکه در جلسه بعدی که حضور پیدا می‌کنند حرف‌های فعالان فرهنگی، دانشجویان و تشکل‌های دانشجویی را می‌شنوند و به سوالات آنها پاسخ می‌دهند، اینگونه برنامه پیش می‌رود.
رئیس‌زاده با اشاره به سخنانی مبنی بر شکاف بین جنبش دانشجویی و مردم، گفت: هیچ دلیل مقتنی برای اینکه دانشجو و دانشگاه از مطالبات مردم فاصله گرفته باشد وجود ندارد. دانشجویان نماینده قشر روشنفکر، جوان و مطالبه‌گر جامعه هستند و این روحیه در عموم دانشجویان وجود دارد. اما تشکل‌های دانشجویی که باید نیازها و دغدغه‌های بدنه دانشگاه را مطالبه کنند کم کاری کنند و این ریشه در 15 سال اخیر دارد. از سالهای 72 یکسری حرکت‌های افراطی روی داد که اوج ان را در سال 78 دیدیم و بعد از آن شاهد افول جنبش دانشجویی بودیم.
وی افزود: در ادامه در بحث جنبش‌های عدالتخواه، گفتمان‌هایی به راه افتاد اما تبدیل به یک گفتمان غالب فرهنگساز که بتواند با بدنه دانشجویی ارتباط برقرار کند و پشتیبانی شود نشد.
وی گفت: در دورههایی چنین برداشت‌هایی به وجود آمد که جریان دانشجویی در مسیری مخالف مردم است اما این نباید ملاک قضاوت قرار گیرد. در حال حاضر سردمداران این حرکت‌های دانشجویی در دامان دشمن هستند. شاخص آن حرکت‌ها کسانی بودند که اکنون در کنگره آمریکا فعالیت می‌کنند و جایزه می‌گیرند.
فراهانی در رابطه با امنیتی شدن فضای دانشگاه‌ها گفت: یک دوگانه آزادی و امنیت داریم که برخی ان را پارادایم می‌دانند و فکر می‌کنند اگر یکی افزایش پیدا کند دیگری کم می‌شود. من این پارادایم را قبول ندارم و فکر می‌کنم اگر آزادی بیشتر شود امنیت ملی نیز بالا می‌رود اما این مشروط به یک مدیریت هوشمند است. ما نقطه ضعفی داریم و آن این است که وقتی فضایی آزاد امنیت ما را تهدید می‌کند چون بازیگرهای خارجی از آن استفاده می‌کنند، آزادی ها محدود می‌شود. علت این امر ارتباط کم مسئولان با دانشگاه‌ها و هزینه دادن دانشجویی است. به نظر من باید یک نظر جدیدی به این مسئله کرد. من شخصا زیربنای توسعه اقتصادی و سیاسی را توسعه فرهنگی می‌دانم.
وی افزود: ما کشوری هستیم که سابقه 2500 سال حکومت پادشاهی را داریم و در هریک از ما تهماندهای از استبداد پادشاهی وجود دارد. ما تازمانی که مرئوسیم طور دیگری نگاه می‌کنیم ولی تا رئیس می‌شویم نگاه عوض می‌شود. ما نه با یکدیگر گفت‌وگو می‌کنیم و نه درقبال یکدیگر صبر و تحمل داریم. پس باید به حوزه فرهنگ نگاه دیگری بندازیم.
رئیس‌زاده در زمینه 18 تیر گفت: این حادثه قابل تامل است و هنوز هم جای بحث دارد. من از اولین لحظات تا دقایق آخر در صحنه حوادث بودم. این حوادث یک شباهتی با اتفاقات 13 آبان 58 دارد. هر دو موجی بودند که بر اساس جریان‌های دانشجویی صورت گرفتند.
وی گفت: بارزترین علت اتفاقات 18 تیر عدم مراقبت خود جنبش‌های دانشجویی بود. بیشترین واژه‌ای که امام خمینی(ره) در سخنرانی‌ها با انجمن‌های اسلامی دانشجویی بر آن تاکید داشتند جلوگیری از نفوذ منحرفین بود. نکته دوم طمع سیاسیون و احزاب به جنبش‌های دانشجویی است. پس باید مراقب ورود و نفوذ سیاسیون داخل و خارج به محیط دانشگاه‌ها باشیم.
عبدی، دبیر سیاسی اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل سراسر کشور در ارتباطی تلفنی با برنامه گفت: فضای دانشگاه خیلی فضای پررونق و بالنده‌ای نیست. اتفاقاتی که در جریان فتنه 88 افتاد میزان هزینه برای فعالیت‌های دانشجویی را بالا برد و شرایط را یه گونه‌ای رقم زد که مردم فکر کنند امکان فعالیت سیاسی در داخل و خارج دانشگاه به صورت درست وجود ندارد.
وی افزود: اگر قرار باشد رای 24 میلیونی مردم به یک رئیس جمهور در فضای کشور زیر سوال رود این شبهه به وجود می‌آید که در فعالیت‌های دانشجویی هم چنین فضایی به وجود می‌آید. اگر قاعده‌ای در فضای سیاسی کشور حاکم نباشد و در صورت باخت یکی از طرفین قرار باشد کافه را بهم بزنیم از اساس کنش و واکنشی در این فضا به وجود نمی‌آید.
وی افزود: فضای رخوت در دانشگاه‌ها به دلیل حرکت‌های افراطی است که برخی از جریان‌های تندرو اصلاح طلب رقم زنند. اینگونه هزینه‌ها برای فعالیت دانشجویان منتقد و حزب‌اللهی به شدت بالا رفته است و انگ تندروی و بی سواد بودن به همه زده می‌شود.
دبیر سیاسی اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل سراسر کشور در خصوص کمرنگ بودن حضور مسئولان در دانشگاه‌ها گفت: همان روزی که مقام معظم رهبری بر حضور مسئولان در دانشگاه‌ها تاکید کردند ما از مسئولین دعوت کردیم و مسئولین رده یک نظام در نشست‌های ما حاضر شدند اما متاسفانه در دعوت‌های بعدی ما و دیگر تشکل‌ها مسئولان به ندرت پاسخ مثبت دادند و این نشان از این دارد که کسانی که داعیه تبعیت از رهبر را دارند تنها در کلام بر این امر تاکید دارند و در عمل اینگونه نیست. در دیدار امسال دانشجویان با رهبر نیز این نقد را به ایشان منتقل کردیم.
فراهانی در رابطه با روند کند برپایی کرسی‌های آزاد اندیشی در دانشگاه‌ها گفت: آئین نامه کرسی‌های آزاداندیشی در شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها عوض شد و یکماه قبل به تصویب رسید. من در تصویب آئین نامه به این نکته تاکید کردم که افرادی که در کرسی های آزاد اندیشی مطالبی را بیان می‌کنند نباید برای این حرف‌ها بعدا مواخذه شوند. برای همین باید ممنوع کنیم که در فضای عمومی مطالبی که در کرسی‌های آزاداندیشی مطرح می‌شود، مطرح شود. البته هنوز این آئین نامه توجه کافی را به مطالبی که بیان کردیم، نکرده است.
رئیس‌زاده در ادامه گفت: هنوز کار درخوری در زمینه کرسی‌های آزاداندیشی انجام نشده است. برداشت نادرست از اجرای این کار موجب نتیجه ضعیف شد. تصور بر این است که برای اجرای کرسی‌ها باید جلسه‌ای در سالن آمفی تئاتری تشکیل دهیم و عده ای هم روی سن صحبت کنند و رسانه‌ها و دانشجویان به این مباحث گوش دهند. امروز سوالات فراوانی برای دانشجویان در زمینه ها مختلف وجود دارد. می‌شود برای دانشجویان که در مورد یک مسئله خاص مثلا حجاب سوالاتی دارند فضایی فرایم شود تا جمعی از دانشجویان سوالات خود را در مورد مثلا حجاب با حضور دو فرد مسلط به این بحث مطرح کنند و انها به پاسخ دادن بپردازند. اگر تلقی ما اینگونه باشد حتما صورت می‌گیرد. این کار عزم جدی و دلسوزی و تلاش می‌خواهد.
فراهانی در مورد حساسیت وزیر علوم به بحث نشریات دانشجویی گفت: دانشگاه‌های علوم پزشکی همیشه فضای آرامتری نسبت به دیگر دانشگاه‌ها دارند. اما من می‌خواهم به نکته مهمی اشاره کنم. ما در حوزه سیاسی تنها یک فرصت به دیگران می‌دهیم و اگر یک اشتباهی انجام دهد او حذف می‌شود. در دانشگاه هم اینگونه است. ما باید مخصوصا در دانشگاه‌ها در همه حوزه‌ها به دانشجویان اجازه اشتباه کردن دهیم. حضرت امام(ره) هم به روحانی‌ها می‌گفتند که به دانشجویان فرصت دهیم و سخت نگیریم.
رئیس‌زاده در پایان در زمینه راهبردهای باز شدن فضای فعالیت دانشجویان در دانشگاه‌ها گفت: ما نباید همه فضای جنبش دانشجویی را معطوف به فضای سیاسی کنیم. باید دست جناح‌های سیاسی را از دانشگاه‌ها به عنوان حیاط خلوت احزاب سیاسی کوتاه کنیم. قواعد سیاستگری نه سیاست بازی را به دانشجویان آموزش دهیم و سعه صدر را در مسئولان بالا ببریم.
در نظرسنجی برنامه «دیروز، امروز، فردا» 70 درصد مردم فضای سیاسی دانشگاه‌ها را مطلوب ندانستند.
انتهای پیام/
یزدانپناه در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان:
صهیونها با کریدور آی مک در پی حذف ایران از مبادلات بینالمللی هستند
