به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران ،هر یک از آسیب های اجتماعی که به تعبیر بعضی از اندیشمندان حاصل و معلول مستقیم انقلاب صنعتی است، در بیشتر جوامع وجود دارد و تاثیرات خود را می گذارد. اما آنچه جوامع مختلف را در این مورد از هم متفاوت می سازد، نوع نگرش این جوامع به علل به وجود آورنده آسیب ها و راهکارهای اصلاح و بهبود آن است. در مورد نگرش، آن چه مهم بوده این است که این آسیب ها چرا به وجود آمده است؟ آیا وجود آسیب ها در جوامع امری لازم و ضروری است یا می توان جامعه ای بدون آسیب داشت؟ پاسخ به این پرسش ها مستلزم شناخت نظریه های مختلف جامعه شناسی و روان شناسی است که هرکدام سعی در تبیین مسائل، آسیب ها و بحران های اجتماعی از نظرگاه های مختلف دارند. این دیدگاه ها متاثر از باورهای سیاسی و اقتصادی هر جامعه است. برای بررسی آسیب های اجتماعی و ورود زنان به این حوزه گفت وگویی با سیدحسن موسوی چلک، مدیرکل دفتر توسعه مشارکت های مردمی و سازمان های مردم نهاد ستاد مبارزه با موادمخدر کشور انجام دادیم که در ادامه می خوانیم.

وضع آسیب های اجتماعی در ایران چگونه است؟

یکی از موضوعاتی که کشور ما با آن درگیر است موضوع آسیب های اجتماعی است که توجه به سطوح مختلف پیشگیری از این آسیب ها ضرورتی اجتناب ناپذیر و یک الزام در کشور است. مصداق این مساله هم این است که رئیس جمهور محترم جناب دکتر روحانی در روز تنفیذ حکم ریاست جمهوری در اولین مصاحبه بعد از تنفیذ رسما اعلام می کنند که دولت دو دغدغه مهم دارد که یکی از این دغدغه ها معیشت مردم و دیگری پیشگیری از آسیب های اجتماعی ست. تحلیل آمارها نشان می دهد در حوزه آسیب های اجتماعی مشکلات جدی داریم که اگر بدرستی تدبیر نشود امنیت ملی و اجتماعی را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

در حوزه آسیب هایی اجتماعی زنان چه جایگاهی دارند؟

متاسفانه تنوع آسیب های اجتماعی و گسترش آن در کشور مشهود است، یکی از مهم ترین دلایل آن تکنولوژی و فضای مجازی است که شادی های آنی را به دنبال دارد و باعث گرایش افراد با سنین پایین تر به حوزه آسیب های اجتماعی شده است. در این میان یکی دیگر از مشخصه های آسیب های اجتماعی در ایران زنانه تر شدن آنها نسبت به گذشته است. طبق اعلام ستاد مبارزه با مواد مخدر در سال 86 نزدیک به 6 درصد زنان برای درمان مراجعه کرده بودند که این رقم در سال 90 به 9 درصد رسیده بود. در آسیب های اجتماعی ناشی از فضای مجازی نیز زنان و دختران جوان آسیب پذیری بیشری را نسبت به مردان دادند. در حوزه جرائم مالی نیز زنان مجرم نسبت به گذشته از رشد بیشتری برخوردار هستند، البته این به منزله این نیست که آمار زنان بیشتر از مردان در حوزه آسیب های اجتماعی است بلکه مبین روند رشد گرایش زنان به حوزه آسیب های اجتماعی است و این نگرانی ایجاد شده که زنان در حوزه آسیب های اجتماعی در معرض خطرات بیشتری هستند.

در حوزه فرار از منزل نیز میزان آسیب پذیری زنان بیش از مردان است، متاسفانه حتی در حوزه طلاق که امروزه شاهد گسترش آن هستیم نیز آسیب پذیری زنان مطلقه به مراتب بیش از مردان است، چون جامعه نسبت به آسیب های اجتماعی که زنان با آن مواجه می شوند بیشتر عکس العمل و واکنش نشان می دهد.

همچنین در زمینه انتقال ویروس«اچ آی وی» هم متاسفانه شاهد افزایش ابتلای زنان به این بیماری هستیم، به طوری که طبق آمار موجود در زمینه انتقال ویروس «اچ آی وی» از سال 65 تا پایان سال 91 حدود 5/12 درصد انتقال این ویروس از طریق روابط جنسی محافظت نشده بود در حالی که این آمار در سال 91 به بالاتر از 36 درصد رسیده است که در این بخش نیز میزان آسیب پذیری زنان بیشتر از مردان است.

همه این موارد نشاندهده این است که آسیب های اجتماعی در حال زنانه تر شدن است و این مساله به این معناست که آسیب های اجتماعی خانواده ها را نشانه گرفته که بی شک اگر چنین اتفاقی افزایش یابد دیگر قانون و بخشنامه نمی تواند راه حلی برای آن پیدا کند.

خانواده چه نقشی در پیشگیری از آسیب های اجتماعی دارد؟

نقش نهاد خانواده به عنوان بنیادی ترین نهاد جامعه نه تنها در متون اسلامی بلکه در بسیاری از نظریه ها و پژوهش های علمی به عنوان یکی از اصلی ترین عوامل موثر در ایجاد جامعه ای سالم مورد تأکید قرار گرفته است. خانواده اصلی ترین نهاد اجتماعی و زیربنای ایجاد و رشد بسیاری از ارزشهاست، از سوی دیگر، بسیاری از مشکلات و آسیب های جامعه نیز به کنش و کارکرد این نهاد وابسته است. بی شک خانواده می تواند هم زمینه ساز و هم قوی ترین عامل پیشگیری آسیب های اجتماعی باشد. این در حالی است که در سال های اخیر آمارهای رسمی کشور موجب نگرانی در بعضی از متغیرهای مربوط به این نهاد شده و توجه صاحب نظران، دست اندرکاران امور اجرایی و اجتماعی و آحاد جامعه را بیش از گذشته ضروری کرده است.

در این حوزه مهم ترین نقش را خانواده ایفا می کند. خانواده مهم ترین نهاد اجتماعی است که می تواند در جامعه پذیری و آمادگی افراد برای ورود به جامعه و داشتن زندگی سالم و احساس تعلق و مسئولیت پذیری نقش اساسی ایفا کند. مسئولیت پذیری خانواده نسبت به اعضای خود یکی از اساسی ترین عوامل بازدارنده افراد از گرایش به آسیب های اجتماعی است.

امروزه آسیب های اجتماعی در منزل، خیلی از افراد بی سواد و باسواد، فقیر و غنی، پیر و جوان را درگیر خود کرده است، خانواده سالم، موثر و کارآمدی که در آن مسئولیت پذیری متقابل میان اعضا وجود دارد و فرهنگ گفت وگو در کنار صمیمیت و محبت وجود داشته باشد، بی شک یکی از عوامل پیشگیری از گرایش اعضا به آسیب های اجتماعی است، متاسفانه بسیاری از خانواده ها دچار فقر محبت و صمیمیت میان افراد خود هستند.

برای آسیب های اجتماعی مرز جنسیتی یا طبقه اجتماعی وجود دارد؟

آسیب های اجتماعی مرز جنسیتی نمی شناسد و دارای شدت و ضعف است. آسیب های خشن معمولا ویژه زنان است و آنها بیش از مردان در معرض این آسیب ها قرار دارند. متاسفانه آمارهای مربوط به اختلاس و پروژه های عمرانی از سوی مسوولان مطرح می شود اما در حوزه اجتماعی و آسیب های ناشی از آن هیچ گونه اطلاعاتی به مردم داده نمی شود این در حالی است که نبود اطلاع رسانی در این حوزه ظلم در حق مردم است. ممکن است نوع آسیب های اجتماعی در طبقات مرفه در قیاس با طبقه پایین دست جامعه متفاوت باشد اما باید این مساله را به یاد داشته باشیم که آسیب های اجتماعی طبقه نمی شناسد، چرا که هیچ کس مصون از آسیب نیست.

آسیب های اجتماعی زنان جدی گرفته شود

آسیب شناسی اجتماعی زنان یکی از موضوعاتی است که از قدیم الایام توجه اندیشمندان مختلف را به خود جلب کرده است. در قرون جدید با پیشرفت های گسترده علوم و از طرف دیگر گسترش دامنه حرکت ها و اعتراض زنان در کشورهای مختلف توجه هر چه بیشتر محافل علمی را متوجه خود کرده است.

طی سال های 1945 تا 1975 میلادی در سازمان ملل متحد کنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان به تصویب رسید. مصوبات این کنوانسیون لوایح جهانی در جهت حمایت از حقوق زنان است. به عنوان نمونه به ذکر یک مورد از لوایح تصویب شده این کنوانسیون می پردازیم:در سال 1963 مجمع عمومی سازمان ملل متحد از کمیسیون مقام زن در خواست کرد تا پیش نویس (اعلامیه رفع تبعیض علیه زنان) را تهیه کند. این اعلامیه که سال 1962 توسط مجمع عمومی تصویب شد شامل 11 ماده بود و تبعیض علیه زنان را یک بی عدالتی اساسی نامید و ضمن ناهماهنگ خواندن آن با رفاه خانواده و جامعه خواهان مجموعه قوانین جدید برای پایان دادن به تبعیض علیه زنان شد. در این اعلامیه تأکید شده بود همه زنان باید از حمایت کامل تحت قانون برخوردار شوند. (کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان 1379)

ورود به مساله زنان ورود به آسیب های جامعه است، شیوه ها و الگوهای زندگی در حال تغییر است و می باید کمیته های کاری مربوط به زنان مسائل آنان را به صورت کاربردی مورد بررسی قرار دهند تا این روند رشد زنانه شدن آسیب های اجتماعی متوقف شود و باز شاهد جامعه ای شکوفا، شاد، سرشار از امید و پیشرفت باشیم زیرا زنان، خواهران و مادران این سرزمین جایگاهی بسی ارزشمند دارند.