مردم آذربایجان، مردمی اصیل و هنرپروند، موسیقی جایگاه ویژه ای در دل آنها، از روستایی و ایلیاتی گرفته تا شهرنشین دارد و روح تک تکشان با صدای سازوآواز و داستان سرایی عاشق ها پیوند خورده است و از شنیدن آن در هر کجا که باشند احساس غرور و شعف می کنند،در این بین ساز قوپوزکه یکی از اصیل ترین و قدیمی ترین سازهای ایران و بویژه منطقه آذربایجان می باشد این ساز حرف ها و درد دلهای ملت است، که در طول زمانها بین مردم مطرح بوده، در واقع سازی مردمی است که از دل زندگی مردم برخاسته است.

چنگیز مهدی پور درگفتگو با خبرنگارباشگاه خبرنگاران تبریز، با اشاره به تاریخچه ساز قوپوز در ایران افزود: این ساز از قدیمی ترین سازهای ایران است که حدود 4600 سال قبل از میلاد ساخته شده است که شاید بتوان گفت سازی قدیمی تر از این در طول تاریخ وجود ندارد هر چند عده ای فولاد  را نیز مطرح می کنند ولی این ساز با توجه به آثار  کشف شده از قدیمی ترین ساز های ایران است.

وی  با بیان مختصری از زندگینامه خود اذعان کرد:از کودکی شیفته موسیقی بودم،به دلیل علاقه وافر به موسیقی سنتی آذربایجان  و اینکه این موسیقی نوعی موسیقی اجدادیم  نیز بود، از کودکی ساز را در محضر عمویم آشیق عین‌اللّه که از اساتید معروف آن دیار بود بهره جستم و با ساز قوپوز آشنا شدم. در سال ۱۳۵۶ در تهران به یادگیری فنون موسیقی ادامه دادم و چندین سال به فراگیری نغمات موسیقی ترکی و هنر آشیقی پرداختم.همچنین از تکنیکهای استاد حسین اسدی در نوازندگی قوپوز بهره جستم.در سال ۱۳۶۲ در تهران در آموزشگاه موسیقی چنگ با فراگیری نتهای موسیقی به گردآوری، تحقیق و تألیف قطعات نت نویسی شده پرداختم. در سال ۱۳۶۸ به تبریز بازگشتم و در محضر استاد یحیی اسماعیل‌زاده تئوری موسیقی را فراگرفتم. در سال ۱۳۶۹ گروه دالغا را تشکیل داد م و سرپرستی آن را بر عهده گرفتم. در سال ۱۳۷۱ آموزشگاه موسیقی روشن را تأسیس کردم و در کنار تعلیم قوپوز به تألیف کتاب مکتب قوپوز و آموزش علمی آن پرداختم. این کتاب در سال ۱۳۷۹ چاپ گردید و پس از آن در سال ۱۳۸۳ کتاب آشیق هاوالاری را به چاپ رساندم.

وی در ادامه با بیان اینکه ساز عاشيقي يكي از مهم ترين سازهاي موسيقي آذري است، افزود: سازي كه امروزه در دست عاشيق هاي آذربايجان ديده مي شود به ساز عاشيقي معروف است. اجداد عاشيق هاي كنوني در قديم اوزان ناميده شده اند و سازهاي آنها قوپوز يا چگور نام داشته است. در حال حاضر اين ساز در آذربايجان غربي، شرقي، زنجان، اردبيل، همدان و ... نواخته مي شود.

آهنگساز و نوازنده ساز قوپوز ایران  ابراز کرد: به طور كلي كميت و كيفيت تزيينات روي ساز عاشيقي در هيچ ساز ديگر وجود ندارد، قپوزکه  به عنوان قدیمی ترین سازهای عاشیقی است ، هرچند در طول تاریخ تحولات تاریخی نیز بر آن تاثیر گذاشته و شکل ظاهری آن تغییر یافته است اما در اصل همان ساز با کمی تغییرات می باشد، با انگشت و آرشه نواخته می شود،این ساز قابل حمل و نقل است، اندرونی است و در فضای باز کمتر نواخته می شود و نیز وسیله مناسبی برای بداهه نوازی و انتقال احساسات گوناگون است. درواقع تمام ویژگی  های موسیقی خلق را دارد.

چنگیز مهدی پور یادآورشد: موسیقی غنی، سنتی و اصیل آشیق (عاشیق) برخاسته از منطقه قره داغ ایران است و هنرمندان ما در زمان های گذشته این صنعت زیبا را در سراسر آذربایجان گسترانیده اند، اما متاسفانه برخی عوامل در کشور و بی توجهی مسئولان و مردم به این موسیقی، طی سالهای اخیر مورد بی توجهی قرارگرفته است.

استاد ساز قوپوز موسیقی عاشقهای آذربایجان شرقی ادامه داد: ساز قوپوز كه در اصل در ایران بیشتر ساز پایه ی  ترك‌ها بود، در بين ايل‌هاي ترك براساس الحان و نغمه‌هاي هر ايل تغيير پيدا كرد و در نواحي مختلف به اسامي متفاوت خوانده شد. قدیمی‌ترين نوع قوپوز امروزه در شمال آسيا يافت مي‌شود كه همچنان دسته كج دارد و سيمهايي از جنس موي اسب در آن استفاده مي‌شود. اين ساز كه نام آن در افسانه باستاني تركان، كتاب دده قورقود نيز آمده است، پدر باغلاما وساز عاشقی و دوتارو تنبوركنوني محسوب مي‌شود.

وی با اشاره به اینکه ساز قوپوز ساز حرف ها و رد دل مردم است خاطر نشان کرد:  نوازندگان ساز سنتی آذربایجان میراث داران بخشی از ادبیات شفاهی ایران هستند که از دیرباز پاسدار میراث فرهنگی و فولکلوریک ایران بوده و دارای خصوصیاتی ارزنده از جمله مردم داری، خوش باطن بودن و داشتن سجایای اخلاقی و انسانی و معنوی بالایی هستند که با الهام از طبیعت و زیبایی های آن با آهنگ دلنوازشان تاریخ، هنر، طبیعت، جنگ آوری، مهر، محبت و عطوفت را پیش چشم انسان ها زنده کرده و در ذهن آنها مجسم می سازند.

وی یادآورشد: موسیقی سنتی آذربایجان به پنج دسته عاشیق‌ها (خنیاگران محلی)، ترانه‌های ملی و مقام‌ها (خلق ماهنیلاری و موغاملار) موسیقی عزا و مذهبی (تعزیه موسیقی سی)، موسیقی كار و تلاش روزانه (امك ماهنیلاری) و موسیقی عروسی و رقص‌های مربوطه (توی و دیون موسیقی سی) تقسیم می‌شود البته این پنج نوع از موسیقی شامل تمام اقوام موجود در آذربایجان می‌شود و فقط از لحاظ فرم اجرایی دارای تفاوت و گاهی نیز دارای اشتراكاتی است.

نوازنده ساز سنتی قوپوز آذربایجان با بیان اینکه موسیقی یکی از نیازهای ذاتی بشر است، گفت: ادبیات و موسیقی نشان دهنده هویت هر ملتی است و اگر ملتی ادبیات و موسیقی مخصوص خود را نداشته باشد، هیچ جایگاهی میان دیگر ملت‌ها نخواهد داشت.

چنگیز مهدی پور با بیان اینکه موسیقی اصیل عاشیق های آذربایجان با سازقوپوز روایت می شود، خاطر نشان کرد: در ۵۰ سال اخیر نام قوپوز به ساز”تغییر یافته و با تغییر و تحولات در این عرصه امروز معنی و مفهوم گذشته موسیقی آشیقی از بین رفته است. متاسفانه در حال حاضر هنرمندان موسیقی آشیقی در جایگاه واقعی خود قرار ندارد.

وی ادامه داد: بیش از ۲۰ سال است که هنرمندان موسیقی آشیقی در آذربایجان شرقی به صورت تخصصی این هنر را آموزش می‌دهند و می‌توان گفت که هنرمندان ما نسبت به هنرمندان کشور آذربایجان دارای علم و تخصص بیشتری هستند و به صورت اصولی این صنعت را ارایه می‌دهند.

این استاد برجسته ساز قوپوز ایران  اظهار داشت: وجود لهجه‌های خاص در منطقه‌ها مهم‌ترین وجه تمایز موسیقی آشیقی است.

وی با اشاره به اینکه موسیقی ایرانی و بویژه آذربایجان ریشه های قدیمی و مردمی دارد خاطر نشان کرد: متاسفانه مردم ما در کشور از آلات موسیقی سنتی و اصیل ایرانی و آذربایجانی بی خبر هستند، اما آلات موسیقی دیگر کشورها را به خوبی می‌شناسند.

استاد ساز قوپوز موسیقی عاشقهای آذربایجان شرقی یاد آورشد: متاسفانه به دلیل عدم آگاهی و اطلاع رسانی های کافی یکی از پرطرفدار ترین موسیقی های آذربایجان شرقی و بسیاری از نواحی ایران کم رنگ شده و بیشتر مردم بویژه نسل های اخیر آگاهی کمتری نسبت به این موسیقی اصیل  و مردمی ندارند.

چنگیز مهدی پور ناآگاهی مردم و نداشتن اطلاعات کافی از هویت واقعی خود را باعث مرگ تدریجی موسیقی های سنتی دانست و ابراز کرد:  ناآگاهی‌های مردم از هویت واقعی خود باعث افزایش قدرت استعمار می‌شود و تا زمانی که مردم به درجه خودشناسی نرسیده‌اند،مشکلات یعنی بی هویتی و تقلید کورکورانه بیش از پیش در کشور رواج خواهد یافت.

محقق و پژوهشگر موسیقی آذربایجان شرقی ادامه داد: با توجه به اینکه ادبیات و موسیقی هر ملتی، هویت مردم آن کشور به حساب می‌آید، ضروری است که متولیان امر با ترویج موسیقی اصیل ایرانی آشیق (آشیق) را از طریق رسانه‌ها به خصوص صدا و سیما، آن را برای مردم داخل کشور و همچنین دیگر کشورهای دنیا معرفی و تبلیغ کنند، چرا که با کم‌ترین امکانات مانند ایجاد فضاهای مناسب، هنرمندان موسیقی آشیقی می‌توانند با ارایه هنر خود به دور از برخی حاشیه‌ها حتی باعث جذب گردشگران خارجی به کشور شوند.

وی با اشاره  به اینکه موسیقی اصیل ملتها را نباید از فرهنگ جدا دانست، گفت: هنر در ایران مظلوم واقع شده، در بسیاری از کشورها حتی ریاست جمهوری نیز در اجرای موسیقی های سنتی حضور می یابد اما متاسفانه در کشور ما گاهی توجه به ریشه های فرهنگی و ملی مورد غفلت قرار می گیرد. استاد ساز قوپوز موسیقی عاشقهای آذربایجان افزود: مردم آذربایجان برای هزاران سال است كه با توجه به آداب و رسوم زندگی خود شكل‌های متنوعی از آواها و نواها را پدید آورده‌اند ، از این روست که توجه و حمایت بیشتر مسئولین و دست اندرکاران فرهنگی کشور جهت حفظ و ترویج موسیقی سنتی و اصیل ایرانی را می طلبد.

وی افزود: در کشور ما حتی هنرستان‌های موسیقی جایگاه واقعی خود را به دست نیاورده است و انتخاب برخی از مدیران ناآگاه در مدیریت حوزه‌های موسیقی تاسف برانگیز است.

محقق و پژوهشگر موسیقی آشیقی با بیان اینکه ریشه و اساس یک ملت در هویت و داشته های فرهنگی  است، اظهار داشت: متاسفانه تعداد هنرمندان آشیقی ایرانی نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافته است و بی توجهی و بی رغبتی مسوولان کشوری باعث بی میلی جوانان نسبت به این صنعت شده است.

چنگیز مهدی پوربا بیان اینکه اکثر عنرمندان عرصه موسیقی سنتی به دلیل علاقه وافربا وجود عدم حمایت اقتصادی در این عرصه فعالیت می کنند،گفت: با وجود چاپ چندین کتاب تخصصی در زمینه موسیقی اصیل و سنتی آذربایجان توسط بنده و سایر همکاران متاسفانه هیچ گونه حمایت اقتصادی حتی در این راستا از سو ی مسئولین مربوطه انجام نگرفته است و این در حالی است که هیچ هنرمندی نمی تواند به تنهایی جهت حفظ  و انتشار میراث فرهنگی وملی خود برای نسل امروز و آینده گامهای اساسی بردارد.

هنرمند موسیقی آشیقی آذربایجان با اشاره به اینکه بی توجهی مسئولان به موسیقی آشیقی باعث کاهش استقبال نسل جوان شده است افزود: ترویج موسیقی عاشقی در کشور بدون آگاهی مردم و مسئولین امکان پذیر نیست، اکثر کنسرت‌های موسیقی آشیقی در کشور ضعیف برگزار می‌شود .

وی که نشان درجه یک هنری ایران را کسب کرده است یادآور شد: ادبیات و موسیقی نشان دهنده هویت ملت‌هاست از این رو تبلیغ هنرمندان در داخل کشور به خصوص از طریق رسانه‌ها به خصوص صدا و سیما ضروری است.

چنگیز مهدی پور با بیان اینکه درسراسر جهان مردم بیشتر به موسیقی اصیل خودشان وابسته هستند، تاکید کرد: جوانان ما نیز باید قبل از اینکه به دنبال هنر و موسیقی بروند در خصوص هنر مورد علاقه خود مطالعه و تحقیق کامل انجام دهند چرا که هنر و بویژه موسیقی به قدری غنی است که می توان از هر قطره آن استفاده کرد.

این استاد برجسته ساز قوپوز ایران با اشاره به  اهمیت ساز قوپوز و اینکه آشیق‌ها این ساز بیان كننده افكار و آرزوهای مردم عادی اجتماع هستند و در واقع حرف دل آنها را می‌زنند و نوازندگی و خوانندگی از پدرانشان سینه به سینه با گوش كردن و به خاطر سپردن به آنها رسیده است،خاطر نشان کرد: اشعاری كه توسط آشیق‌ها سروده می‌شوند در اوزان هجایی هستند و با مضامین عرفانی اجتماعی و حماسی توسط شاعران محلی و یا خود آشیق‌ها خلق شده‌اند.

چنگیز مهدی پور استفاده از اشعار مولانا را در آثارش جز برنامه های آتی خود عنوان کرد و گفت: استفاده از اشعار شاعران به نام کشور از جمله سعدی، حافظ و مولانا می تواند به غنای موسیقی اصیل بیفزاید.

وی تاکید کرد: با نگاهی دقیق وکارشناسانه به میراث فرهنگی و شفاهی خطه آذربایجان نخستین هنرمندان آذربايجاني هستم که برای قوپوز متدی آموزشی نوشته و برای اولین بار است که در کنار این ساز از سازهایی چون جوره،تاوار و آنا در اجرای برنامه زنده استفاده کرده ام ،این ویژگی برای اجرای آثار فولکلوریک آذری به نوعی نوآوری محسوب می شود.

گفتنی است: این هنرمند برجسته ساز قوپوز ایران نشان درجه یک هنری ساز قوپوز ایران را در کارنامه هنری خود دارد، به علاوه دریافت دیپلم افتخار از فستیوال موسیقی بین المللی فولکوریک جهانی در کشور اسپانیا ،دریافت دیپلم افتخار از فستیوال کشور و عنوان تکنواز برگزیده، آهنگسازی و اجرای موسیقی فیلم سارای، دریافت لوح تقدیر بهترین آهنگ ساز از طرف داوران دهمین جشنواره کشوری تولیدات رادیو و تلویزیون ،دریافت دیپلم افتخار از فستیوال موسیقی بین المللی فولکلوریک و جشنواره فیتور را نیز در کارنامه‌ی هنری خود دارد.

وی همچنین  کنسرت های متعدد بومی  آشیقی را در شهرهای مختلف کشور و همچنین خارج از کشور اجرا نموده و شرکت در جشنواره موسیقی فجر و کسب دیپلم افتخار و لوح زرین در سال و مقام برتر تکنوازی در سال و دهها عنوان برتر کشوری را درنیز کارنامه‌ی هنری خود دارد .

از تالیفات وی می‌توان به کتاب مکتب قوپوز، کتاب پژوهشی آشیق های قدیم و جدید،‌ کتاب عاشیق هاوالاری و همچنین تولید و اجرای ۵ کاست موسیقی اشاره کرد.
 
انتهای پیام/
اخبار پیشنهادی
تبادل نظر
آدرس ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد نمایید.
نظرات کاربران
انتشار یافته: ۱
در انتظار بررسی: ۰
Iran (Islamic Republic of)
محمدحسین علیزاده
۱۶:۱۲ ۲۱ دی ۱۳۹۶
یکی از بهترین ساز هایی است که در گینس ثبت شده است