به گزارش خبرنگار
سیاست خارجی
باشگاه خبرنگاران؛ انقلاب اسلامی 1357 در واقع ترجمان و تبلور احساسات ملی
و تلاش پیوستهای است که از قرن نوزدهم برای رهایی از سلطه خارجی در
جریان بوده است. اقداماتی نظیر تلاش برای یافتن یک نیروی سوم در عصر ناصری،
تلاش برای استقلال در عصر مشروطه و تلاش برای ایجاد یک موازنه منفی در
دورة نهضت ملی شدن نفت، از جمله تلاشهایی است که برای رهایی از سلطه خارجی
انجام شده.
با این حال در انقلاب اسلامی، سیاست غربگرایی و اتحاد با امریکا جای خود را به
شعار نهشرقی و نهغربی
داد. مردم ایران که فقط قدرت انقلابی خود را میدید دیگر نیازی به
محافظهکاری نداشت و در نتیجه از موضع دفاع پیشینیان خود خارج و حالت
تهاجمی گرفت. در اینجا بود که نوع دیگری از سیاست بیطرفی به ظهور رسید و
درعینحال با نوعی سیاست جانبدارانه از سوی سایر ملتهای مسلمان همراه شد
که در راستای پیروی از سیاست وحدت جهان اسلام بود. اکنون و با گذشت سه دهه
از پیروزی انقلاب اسلامی نیاز به بررسی سیاستها و اقدامات گذشته و راه پیش
رو احساس میشود.
سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در سه دهه گذشته
شاهد تحولات و روندهای گوناگونی بوده است. به گونهای که حتی در چارچوب
مبانی و اصول بنیادین و ثابت، سیاست خارجی جمهوری اسلامی رفتارهای متفاوتی
بروز داده است. از طرف دیگر، علیرغم تغییر و تحولات در عرصههای داخلی و
بینالمللی برخی رفتارهای ایران استمرار داشته است.
ایران پس از
انقلاب و استقرار حکومت جمهوری اسلامی ایران در جهت اتخاذ سیاست امنیتی
مستقل حرکت کرد و سعی کرد تا خود را خارج از استراتژیها و رویکردهای بلوک
شرق و بلوک غرب تعریف کند. در این راستا همکاری و مشارکت با حکومتهای
منطقه خاورمیانه در جهت شکلدهی بهترتیبات امنیتی منطقهای در اولویت قرار
گرفت.
اتفاقاتی چون اشغال سفارت آمریکا درسال ۱۳۵۸، جنگ ایران و
عراق، سرنگونی هواپیمای مسافربری ایران توسط آمریکا در سال ۱۳۶۶، ماجرای
سلمان رشدی، حملات تروریستی میکونوس و بمبگذاری آمیا و برنامه هستهای
ایران از تاثیر گذارترین رخدادهای در روابط خارجی ایران پس از انقلاب ۱۳۵۷
بود. اگرچه روابط ایران با کشورهای ایالات متحده آمریکا و اسرائیل به عنوان
چالش برانگیزترین بخش روابط خارجی ایران مطرح بودهاست، ولی روابط ایران
با کشورهای اسلامی، منطقه خاورمیانه و همسایگانش دچار فراز و نشیبهایی
بودهاست.
با تمام فرازوفرودهایی که در سیاست خارجی کشورمان به وجود
آمده، همواره مردم در کنار دولتمردان و مردان دستگاه دیپلماسی قرار
گرفتهاند و با اتحاد و همدلی پاسخ قاطعی نسبت به اندیشههای کشورهای غربی و
دیگر کشورها پاسخ دادهاند. میتوان گفت مردم ایران از بهترین ملتهای
دنیا هستند زیرا پس از انقلاب اسلامی بدون تردیدی پایبند به اعتقادات خود
به راه اصولی شان ادامه دادهاند.
ملت یکی از عناصر اصلی در
شکلگیری و پایبندی به اصول و اعتقادی داخلی و خارجی به حساب میآید از
این رو مردم ایران نقش موثری در این زمینه ایفا کردهاند.
"محمدجواد
ظریف" چندی پیش در رابطه با وضعیت برنامه هستهای کشورمان گفت: این وضعیت
که حاصل یک سال تلاش بیوقفه دیپلماتیک و حمایتهای رهبر معظم انقلاب
اسلامی، ریاست محترم جمهوری و مردم خوب کشورما است به زودی به نتیجه خواهد
رسید و انشاء الله مردم ما در نتیجه توافقی را خواهند داشت که برای همه برد
خواهد بود.
وزیر امور خارجه تاکید کرد: جامعه بینالمللی از
روشهای بیفایدهای که جز فشار بر مردم ایران حاصل دیگری نداشته کنار
خواهند کشید و هم مردم ایران برنامه هستهایشان را با اطمینان نسبت به
آینده و با اعتماد جامعه بینالمللی ادامه خواهند داد.
وی اعلام
کرد: من احساس می کنم که مردم ایران همه چیز را به دست آوردند زیرا امروز
برنامه هستهای ما توسط دنیا شناسایی شده است و امروز کسی برای بستن برنامه
غنیسازی ما و از بین بردن برنامه صلحآمیز ایران صحبت نمیکند و اینها
همه توفیقهایی است که مردم ایران در سایه
سیاست تدبیر و امید و با حمایت رهبری آن را ادامه دادند و امروز از آن بهره می برند.
ظریف
اظهار داشت: تلاش برای راه حل برد-باخت و بازی حاصل جمع صفر همان چیزی است
که 10 سال قبل اتفاق افتاد و موجب شد تا همه طرفها ضرر کنند و کسی نتواند
ادعای پیروزی کنند اما ما به سمتی حرکت می کنیم که همه بتوانند برنده شوند
و به همین خاطر همین به مذاکرات ادامه میدهیم.
"مهدی فتحی" در گفتگو با خبرنگار سیاست خارجی باشگاه خبرنگاران در رابطه با
چالشهای پیش روی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران اظهارداشت:
سیاست خارجی ایران با دو چالش عمده روبرو است، کاهش بهای نفت در بازارهای
بینالمللی به شدت میزان درآمدهای نفتی کشور را کاهش داده و به نظر میرسد
که کشورهای تولیدکننده نفت با یک راهکار دست جمعی بتوانند با این مسئله
مقابله کنند و زمینه شدیدتر بهای نفت در بازارهای بینالمللی را خنثی کنند.
وی در ادامه افزود: البته جلوگیری از کاهش بهای نفت فراتر از توان
یک کشور است و نیاز به این دارد که یک حرکت دست جمعی از کشورهای عضو اوپک و
کشورهای تولیدکننده خارج از اوپک داشته باشند.
کارشناس سیاست
خارجی با بیان اینکه افزایش تولید نفت در عربستان و آمریکا و میزان تولید
نفت در بازارهای بینالمللی و میزان مصرف کمتر نسبت به عرضه باعث کاهش شدید
بهای نفت شده است، تاکید کرد: اما کاهش شدید بهای نفت از حدود 110 دلار به
48 دلار مشخص است که این مسأله غیرطبیعی است و مطمئنا عناصری خارج از
بازار نفت در آن اثرگذار بوده است.
فتحی اظهارداشت: باتوجه به
سفری که رئیس جمهوری ونزوئلا به ایران داشته و همچنین تمایلی که کشورهای
الجزایر و لیبی برای حفظ بهای نفت در بازارهای انرژی دارند، به نظر میرسد
در شرایط کنونی جمهوری اسلامی ایران باید دیپلماسی نفتی را در پیش بگیرد و
البته باید گفتگوهای بیشتری با اعضای اوپک و تولیدکنندگان خارج از اوپک
مانند روسیه را فراهم کند.
وی تصریح کرد: اگر ما این استدلال را
بپذیریم که عربستان و یا حتی کشورهایی مانند روسیه به دنبال این هستند که
شرکتهای آمریکایی و یا شرکتهای دیگر که بهای سنگینتری برای تولید نفت
میدهند، را از بازار خارج کنند، اما در عمل میبینیم که این کشورها هم
هزینه سنگینی تاکنون پرداختهاند و شاید بودن آن شرکتها در بازار هم
نمیتواند این چنین منافع کشورها و دولتها را تضعیف کند.
این
کارشناس سیاست خارجی یکی از مسائل پیشروی دستگاه دیپلماسی و وزارت نفت
کشورمان در یکسال آینده و یا ماههای آینده را کاهش بهای نفت دانست، گفت:
دومین موضوعی که برای اقتصاد کشورمان هم مهم است، مذاکرات جمهوری اسلامی
ایران با گروه 1+5 است البته این مذاکرات دوبار تمدید شده،از این رو ایران
با گروه 1+5 اواخر این هفته دوباره مذاکرات را شروع خواهند کرد.
فتحی با تاکید بر اینکه
نحوه پایان این مذاکرات برای جموری اسلامی ایران بسیار مهم است،
گفت: ایران براساس تعهداتی که با آژانس بینالمللی انرژی اتمی دارد و
همچنین با باز گذاشتن درهای تأسیساتش بر روی آژانس بینالمللی انرژی اتمی
به نظر میرسد که جامعه جهانی آن اعتماد را در برنامههای هستهای کشورمان
بدست آوردهاند.
وی در رابطه با انتظارات جمهوری اسلامی ایران
مبنی رفتارهای متقابل کشورهای غربی اظهار داشت: ایران انتظار دارد که
برنامه صلح آمیز هستهای کشور از سوی کشورهای غربی به رسمیت شناخته شود،
البته این موضوع بیش از 10 سال است که از طرف غرب به طول انجامیده و نتیجه
روشنی نداشته است و ما نتوانستیم در کوتاه مدت به نتیجه روشنی برسیم.
این کارشناس سیاست خارجی با بیان اینکه
امیدواری و ناامیدی در این قضیه هستهای کشورمان 50- 50
است و خیلی نمیتوان به مذاکرات امیدوار بود، اما از آن سو هم نمیتوان به
طور قطع ناامید بود،گفت: البته برای مقابله با هرگونه نتیجه در برنامههای
هستهای کشورمان
راهکار مقام معظم رهبری (اقتصاد مقاومتی) و توجه به اقتصاد داخل از اهمیت خاصی برخوردار است،
همانطور که در 36 سال گذشته تحریمهایشان با شکست مواجه شده، این بار هم
اگرچه مصادف شده با کاهش بهای نفت اما بازهم نمیتوانند به اهداف
نامشروعشان دست یابند.
فتحی با بیان اینکه مردم ایران با توجه به تولید داخلی (کشاورزی وصنعت) و با
حفظ اتحاد و همبستگی
میتوانند این قضیه را به طریقی مدیریت کنند، تاکید کرد: از این رو باید
بگویم کاهش بهای نفت و مذاکرات هستهای دو چالش اساسی پیشروی سیاست خارجی
کشورمان در ماههای آینده هستند البته امیدواریم هر دو چالش به طریقی پایان
بپذیرد که منافع ملت ایران در دراز مدت تأمین شود.
وی در ادامه
تصریح کرد: این دو چالش آنقدر پیچیده است که با راهکار ساده نمیتوان به
نتیجهای رسید، زیرا مذاکرات طاقتفرسایی با کشورهای عضو 1+5 مواجه هستیم و
همچنین در قضیه کاهش بهای نفت با کشورهای عضو اوپک و تولیدکنندگان خارج از
اوپک و مصرف کنندگان بینالمللی روبرو هستیم و این نشان میدهد که با یک
مسئله چند وجهی مواجه شدهایم.
این کارشناس سیاست خارجی افزود: از
این رو باید توجه به سیاست داخل و حفظ اتحاد و همبستگی و تولید داخلی و
گشایش در سیاست خارجی در دستور کار دستگاه دیپلماسی کشورمان قرار گیرد.
نقش شورای همکاری خلیج فارس بر مذاکرات ایران با 1+5فتحی
با اشاره به اینکه شورای همکاری خلیج فارس در طول سالهای اخیر تعاملات
گستردهای با جمهوری اسلامی ایران نداشته، افزود: فقط در بخش همکاریهای
اقتصادی با کشور امارات همکاریهای گستردهای داشتهایم.
وی تصریح
کرد: در حوزه نفتی دیدگاه جمهوری اسلامی ایران با کشورهای شورای همکاری
خلیج فارس تفاوت دارد و کشورهایی مانند امارت و کویت در زمینه نفت در کنار
عربستان قرار دارند و فکر میکنند با ذخایر نفتی میتوانند با چالشهایی که
در حوزه نفت روبرو هستند را به طریقی مدیریت کنند.
این کارشناس
سیاست خارجی اظهار داشت: البته این کاهش نفت به قدری شدید بوده که آنها هم
دچار شک کرده، اما باید ببینیم در ماهها و هفتههای آینده این کشورها
سیاست جدیدی را اتخاذ میکنند و یا همان سیاستهای قدیمی را تکرار خواهند
کرد و به نوعی اموال عمومیشان که همان نفت است را در بازارهای بینالمللی
به حراج خواهند گذاشت.
فتحی در پایان خاطرنشان کرد: متَأسفانه این
کشورها دموکراسی و نظام مردم سالاری ندارند و آرای مردم در این کشورها
تأثیرگذار نیست و حکومتهایشان خیلی به منافع عمومی توجه ندارند و بیشتر به
منافع زمامداران و حاکمان و تعاملی که با قدرتهای بزرگ دارند، توجه
میکنند، از این جهت نمیشود امیدوار بود که سیاست خارجی این کشورها دچار
تغییر شود، اما با این حال باید به رایزنیها ادامه داد.
انتهای پیام/